Katalog

)muş bebeklerin slnlr hücreleri [J ve uk dokulu blr ağ (1) blçl iedlr ve uyartılan tüm yönlere letlrier. Bu bağlantılar (Şlnap) Iklncl yaşa kadar çoğalmaya evam eder. öğrenme (2) sürecl Içinde, belli baflı yollardakl lann blriklmi sayesinde Şlnap çlenlr. Az kullanılanlar körellr. ılar ne kadar çeşMyse o denli mafik yapılar olufur. Bu süreç malde buluğ çağında tamammf olur (3); öğrenme bundan sonra bu ağ lle sürer. Beyindeki blr dnir hikresinln bll gisayar tasanmı ısıl öğrenmeli ve öğretmeli? 30 milyar bağlantılı Oğıeıımek bügılenn her zaman hatırlacak şekılde beymde demırlenrnesı demek rada en buyuk zorluk pedagoglann da tah n ettıgı gıbı bellı bır noktada ortaya çıkıyor yın kendısıru gereksız bügüerden korumak runda Çunku her samyede sayısız ıfade ve jüamalar beyrun dıkkatmı zorlar Lger tum güer depolanacdk olsaydı beynımız kısa sure sonra anlamsız bır verı çopluğune >nuşebürrdı Işte beyın bu yuzden her şeyden once emL bügüerı ve onemsızlerı ayırt ederek tegorüer oluşturmdlı Beynımız bu amaçla ışuncelerımız ve yeru fıkırlerdekı uyanmlar lygulaı ve olaylar arasında depolanmaya ve tırlanmaya deger olanları suzup çıkardıktan nra bunları bır duzen ıçıne oturrur Çunku r ınsan ancak orneğın can ve murdum ıçın >' erık kategorısını gorebüıyorsa onun ıçın ınya bır anlam taşımakta Suzme ve sınıfldndırmd gıbı bu guç ış ııler, 100 mılydr kadar baglantı noktasıyla oıaps) bırbırıne keneth yaklaşık 100 mılyaı ıır hucrelerınden oluşarı bu ağ tarafından 'içekleştırılmekte Insanın etkısmde kaldıgı • ızlemm hor uyarı ve her yenı bılgı bu ırı j • dokulu ağ tarafından zayıfktıldrdk ya da ıçlendırılerek değıstırılmekte cagına karar veıılıı Boylece yetışkınlerın daha sonra duşuneceklerı yollar da çızılır Buluğ çagının sonunda beyın artık ol gunlaşrriLŞ ve sınır ağındakı bağlantılar da tamamlanmış olur Oğrenme bundan sonra ge nellıkle varolan sınapsların guçlendırılmesı ya dd zayıilatümasından ıbarettır Yenı sınır bağlantüan çok ender durum lardd gehşır Bu yuzden de geç oğrpnılen bılgüer daha az kalıcı olur Orneğın bır yetışkın yenı bır dıl oğren meye kalktıgında beyın yenı sozcuk ve kuralldn hâlıhazırdakı dü oğrenmeden sorumlu sı nır yollarıyla ışler Ispanyolca bılen bır koşı bu yuzden Itdlyanca yı daha kolay oğrenır Oysa Ispanyolca nın ışletme pldnına uymayan Rus ça'yı oğrenmesı daha zordur madan yenı bılgüer almak ıster dıyor bılun adamları Alternatif dersler Işte bu nedenle kuçukler her şeyden once dusunce mekanızmalarını çahştırmayı oğrenmelı Bu sayede pekala ılkoğretrmrn ük sınrflaruıdan ıtıbaren matematık ve doğa bıhmlerınde çok daha başanlı olabılrrler Tabu kı uç yaşındakı bır çocuğun matematık bılgısrne sahıp olması beklenmez ama bır parça çıkoldtayı ıkıye bolduğunde bır sayı kavrarru ve bolunebdrruk ılkesını oğrenebıhr Işte bu goruşten yola çıkan arastırmacı çukier yenı brr sayı oğreruyor ve boylece on dersten sonra sayılar çocukların ayrılmaz bır parçası oluyor ilkokulda değil! dersler verimli lar Gerhard Preiıs ve Gerhardt Friedrich okul oncesı çocuklara yoneuk bır matematık dersı gelıştırmışler Çocuk yuvasuıdakı ders kuçuk bır torenle başlıyor Once çocuklardan sessız olmalan ıstenıyor zıra "Norodıdaktık' sıstemde konsantrasyon her şeyden onemlı 'Gunaydın sevguı sayılar' fashndan sonra bır çocuk arkadaslannı sayıyor ve herkes oradaysa ders başlıyor Yere dızüen ve bır ıkı ve uç olarak adlandınlan çemberlerın her brrı bır evı temsıl edıyor Her çocuk çember ev ıçındekı eşyalardan yaru renklı oyuncaklardan sorumlu Çocuklar çemberlerın ıçlerındekı çeşıth oyuncakların sayısını ev numarasma gore ayarlamak zorundalar Egıtmerüer ders sırasında farklı kılıklara buruneıek çocuklarla şakalaşıyorlar Ve bu sıstemle rnatematığın gramer ya da karmaşık sozdızımlerınden daha kolay oğrenüdığmı soyluyor Preıss Her ders saatınden sonra ku Erken başlamalı Beyın ardştırmacüarı bu nedenle sı napsların mumkun oldugunca erken ve çok yonlu olarak teşvık edılmesını onerıyor Ha farklı dıü konuşarak buyuyen kaşı sınır hucre leı ını orneğın Almanca ve Rusça yı omur boyu unutmayacak hatta uçuncu bu dılı de daha kolay ogrenecek şekılde gehştırmış olur Kuçuk yaştan ıtıbaren muzıkle ugraşan laı da beymde muzık dmlemek ve muzıkten haz almaktan sorumlu sırur ağlannı geuştınr ler Ve use çağına kadar bellı bır bolgeden çıkmayanlar yaşamları boyu o yorenın şıvesıy le konuşurlar Çocuk beynı sonsuz bır açhkla yenı bıl güer arar Uç yaşındakı bır çocuk her gun 30 kadar yenı sozcuğu sınu ağına yerleştırır Beyın uç ve yedı yaş donemlerı arasuıda dur nkoğretımdekı egıümm venmlı ounadığıru savunan MaxPlanck Eğıtim Araştumalan Ensütusu gehşım psıkologlanndan Elsbeth Stern de bırçok araştırma sonucunda çocukların fızık kanunlarını sanüandan çok daha er ken yaşta oğrenebıldıklennı kanıtlamış Orneğın dorduncu sınıf oğrencılerı ha cımler ıçındekı yogunlukları kavramarun ote sınde bunları brr koordınat sıstemı ıçinde de yerleştrebümışler Bır deneyde dokuz yaşın dakı çocuklardan her ıkı durumda da farkın ıkı olmasına rağmen ıkının dorde ve dordun altıya oranla farklı olduğu kavramalan ıstenırken amaç yeüşkınlerde bıle yaygın olan dusunce hatalannı onlemektı Çocuklar lrmon ve portakal sularıru bır bırıne kanştrrarak eşıt tatta ıçecek uretmeye çahşırken "oran" kavrarrunı da ogrenmışler Ikı bardak lımon suyu dort bardak portakal su yuyla kanştırıldığında dort bardak lımon su yunun sekız bardak portakal suy uyla kanştınl masıyla elde edılen tat elde edılıyordu ve meyve suyu oranusı daha sonra sarı ve tuıun cu renkte agrrlıklarla bır terazı uzerınde yenı den hesaplandı (i aşamada Beyın araştırmdrıldrı sımr ağının ıkı aşa ada geustığını kabul edıyorlar Çocukluk memınde sınır ağının ışletme planı hazırla rken, hangı noronlann hangüerıyle baglana Niçin çabalayayım? Çocukların hıçbır zaman bıçunsel dusuruneyı oğrenememelennden eğıtun sıstemındekı 814/9