Katalog

Gönülden Bilime Ahmet Inam Sivas'ta bir düşünce pınarı Nasılsa kitaplanmdan biri uçüncu baskısını yapmış, ustelik çok satan bir gazetenin pazar ekınde "arkadaşlar, hocayı uzmeyin" baslığı ile kısaca tanıtılmıştı. Bu başlıkta ınce bir alay gormuyor değildım Kıtabımı tanıtan kışı, yazdıklarımdan, benım gereğınden çok duyarlı, çabuk alınan bın olduğum sonucunu çıkarmıs olmalıydı Çok ince şeyleri vardı hayatın; dunya, içinde dunyalar taşıyan bır dunyaydı. Şu kaba, şu sığ, şu alışkanlıklann duyarsızlaştırdığı ınsan ılışkılerıne farklı noktalardan, farklı boyutlarda bakmak gerektığıni soyluyordum; bence bunun dayandığı ılke, ınsan varlığının yapısıyla ılgılıydı: Insan, yaşamakta olduğu hayata, ıçınde bulunduğu koşullar sonucu bağlanan, katlanan bir varlıktı. Oysa, onda yaşadığından farklısını, yaşadığının ötesini yaşayabılecek gızıl güçler (potansıyeller1) vardı. hayat her zaman başka turlu olabılen bır ozelliğe sahipti. Değişebilır, değıştırilebilırdi. Her zaman mucizeye açıktı. Arkadaşlar, hocayı uzun, tozunu atın" başlığı daha uygundu, kıtabımı tanıtan yazıma. 0 zaman hoca, farklı dunyaları aramayı daha coşkulu surdurebilirdı. Aslında, uzulen ya da üzulmeyen bendım Kımse, sızın duygulannıza sahıp çıkışınızı etkıleyemezdı. Sorun, basit bir, psıkolofık üzulup uzülme sorunu değıldı: Yaşama, insan olma sorunuydu. Kendity dunyayı değişti• H i M a B M rerek vijrolrrkt sorunuydu. Çin kök hücrelerde liderliğe oynuyor Ekonomide önemli adımlarla atağa geçen Çin, biyoteknoloji alanında da iddialı. Pekin, kök hücre araştırmalarını ulusal prestij sorunu haline getirdi. Ülkede etik kurallarla ilgili sınırlann belirsiz olmasına karşın müthiş bir hammadde stoku var: Yumurta hücresi, embriyo ve dölüt. Kolaya, tembel kafa, MUCİZeyİ sıydı. "Siz bize dunyayı boyle anlatıyorsunuz, a m a ben ^ştmyorum, buyuk bir umutla, size göstereceğim ki, soyledik ?$''$"" atabilmek çaba araştırmadan, yattlğl yerden elde etmek lenni ekiiK ö nım de sıze anlatacagım İStİyOf. dunyalar varl" Bu ozerk, ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ farklılığını fark eden, bılım • • • ^ ^ ~ adammify sanatçının, duşünürün çığlığı ıdı. Oysa, kolaya, tembel kafa, mucizeyi çalışmadan araştırmadan, yattığı yerden elde etmek istiyor Değışme, tembel, sabırsız insanlann başaracağı bır iş değıdir. Uzulmek ve uzulmemekle doğrudan sağlanamaz. Sahip olup da farketmediğimız guçlerimizin keşfi, yorumuyla yuruyeceğımız yoldakı yolculuğumuz sırasında gerçekleşir değisme. Bunlan yeniden Sivas'da bır kahvede, birkaç dostumla nargiie ıçip, yuz yıllık bir gramofondan taş plakları dınlerken düşundum. Slvasî bır bilge Hikmet Toptas, "Tas Plak Seven" kahvesinin sahıbıydı. Buyuk bir keyıf ve ozenle küçücük kahvesinin içinde sevgiyle koşturuyor, ruhundakı Sıvas'ın derinliğinden bızlere ıkramda bulunmak istiyordu Saymamıştı ama, sekiz yüze yakın taş plağı, deftere kaydetmisti. "Urfalı Mukim Tahır'ın Kırmızı Kurdelö'sı var mı?" dediğinizde, elbette, diyor, camlı dolabından, defterinın yardımıyla plağı bulup çalıyordu. Önce, ığnesini, bir koşeye yerleştirdiği ığne kutusunu açarak değiştiriyor; daha once kurduğu gramofonun kolunu yeniden denetleyerek, iğneyı piağın uzerıne bırakıyordu Geçmışınden beklenilmeyen bir tazeliktekı ses, gramofonun geleceğe umutla açılan ağzından nargilenin elma kokan dumanına karısıyordu. Anadolu insanmın yuzlerce yıl derinlerden gelen tarıhı, ınsan sevgısinin, incelmiş yuksek değerlerin harmanında, bu gizli, bu ınsan olma kaynağına yakın gucu, hikmet sahibi Hikmet Toptas'ın kahvesınde ortaya çıkıyordu Acılann, katı düsuncelerin, dusmanlıkların uçup gittıği bir güz akşamı, Sivas'da, nargilemın ateşi, Anadolu topraklannda yeşerecek dusunce bahçelerinın muştusunu veriyordu. 814/2 ' f ** ** D unya, Çin übbmı akupunktur ve bıüasel te davı gıbı geleneksel yontemlerle tanıdı Ancak bugune defifin Yin ve Yang duşuncesıne sıkı sıkıya bağlı Çin doktorlan arasındd şu sıralar onemlı kıpmdanmdldr yaşanıyor Pekın Unıversıtesı'ne bağlı ensütude araştırmacüar ve tek rakçılerden oluşan yenı bır kuşak doufmuş adeta Müyarlarla ıfade edüen toplumu dunyadakı bıyoteknolojık gelışmelerın merkezme taşıyacak bıçımde programlayan Çin hukumetının hedefı, Sov yetler Bırlığı'nde Sputnık üe elde edüen başanyı yakalamak Yonetıcıler dunya bılımındekı üderlık ozlemının çok otesındeler Deney tuplennde Çın'dekı top lum modelının ustunluğunu de kanıtlamak ıstıyorlar Araştırmacılanndan laboratuvarda devletı "gençleştırebılecek" bır tur "gençlik hücresi ktirti" uretmelerıru bekleyen Devlet başkanı Jiang Zeznin, buna karşüık olarak yenı seçkınlere tum kapılaıı açmaya hazırlanıyor 'Bılımsel yaraücüıgm yenı tıcaret ola naklarıyla bırhkte gelışmesını saglayacak bır ortam yaratmalıyız" Kok hucre araştırmacılan bugune degın kendısını hıçbır ^aman hayal krnkhgına ugratmadüar Çin laboratuvarlarında yaşanan gelışmeler batida buyuk sansdsyonlar yaratıyor Orneğın Çangşa'dah Reproduktıf Tıp Klmıgı yonetıcısı Lu Guangxiu kok hucre elde edebümek ıçın duzınelerce ınsan embrıyosu kopyaladıgını ıddıa edıyor Yoksa ılk kopya embrıyon rekabetını Çınde adı sanj duyulmamış bır bılım adamı mı kazandı' Gerçı Lu sonuçlannı batıdakı bır bılım dergısınde yayımlamadığı surece batıdakı bılım dunyasında kuşkular surecek ama Avustralyalı kok hucre araştırmacısı Peter Mountford, Lu nun çok onemlı bır adım atmış oldugunu soyleyerek başarısını kutluyor Ikıncı bır sansasyonel gelışme de guney Çm'm Guanzhou kentınde yaşandı Patolog Chen Xigu, geçtıgımız yılda yedı yaşındakı bır erkek çocugundan aldıgı cüt hucrelerıru bır tavşanın ayıklanmış yumurta hucresıne aktardı "Bu yontemle onemlı bır bolumu ınsana kuçuk bır kısmı da tavşana aıt olan 109 embrıyon urettık"dıye açıklıyor Chen Bılım adamı elde ettıgı embrı yonları unıversıtenın laboratuvarında dondurmuş 20 merkez Çm, uluslararası gelışmelerle rekabet edebüecek 20 arastırma merkezını fınanse etmek ıstıyor Bunlardan bırı Pekın Unıversıtesı Stem Cell Azaftuma Merkezi 17 mılyou Euro'nun uzerınde odenek alan enstıtu yonetıcısı Li Lingaong modern arastırma araçlarını buyuk bır gururla gosteı ıyoı Doku parçalannın mukemmel goruntusu mesela Leıca'nın lazer tarayıcılı mıkroskobuyla alınabüırken, üuoresanla etkınleşen hucre tarayıcısıyla da sanıyede 40 000 hucre, farklı turlere gore sıruflandınlabılmekte Ve sadece bu aletın fıyatı 120 000 dolar 1000 metrekarelık laboratuvan ıçın daha şımdıden 2 mılyon doları aşkın harcama yapan Lı çdlışma koşullarının hıç bır yerde buradakınden daha ıyı olmadıgını ıddıa edıyor lkı yıl oncesıne kadar Amerıka nın en saygın unıversıtelerınden bın olan Stanford'da egıüm veren araştırmacı aılesını Amerıka'da bırakarak ulkesıne gerı donmuş Hukumet yurda donen her bılım adamı ıçın bır mılyon dolar oduyor ve bu parayla Amerıka ya da Avrupa'ya kıyasla Çın'de çok daha fazla şe yın yapılabüecegını soyluyor Lı Çın'ın bılım bakanı Xn Guanha yurtdışındakı Çınlı araştırmacüan gormek ıçın sık sık yurtdışına çüayor Yıne bu vesıleye geçtıgımız haftalarda Almanya ya gıttığınde Alman bılım adamldrı, bakdnldrıyla buyuk bır rahatlıkla konuşan Çınlı meslektaşlarını şaşkmlıkla ızledıler Ve VVuhan'dah araştırmacılarla elektrofızyolojık deneyler yapmayı planlayan Alman kok hucre araştırmacısı Jürgen Hescheleı Çın'ın birkaç yü ıçınde Aknanya'yı bılımsel alanda aşacagına ınanıyor Pekın' ın bıyoteknoloj araştırmacüannd ver