Katalog

Cumhuriyet BîLİM TEKNİK Ceiecepf h alılaşı .: UCANTAKSİLER Amerikan Havaalık ve Uzay DairesVnm geliştirdiği yeni hava ulaşım projesine göre gelecekte hava ulaşımı küçük havaalanlarına inip kalkabilen küçük jet uçaklan ile gerçekleştirilecek. Gelişmiş bilgisayarlann rotasmı otomatik olarak belirleyeceği uçaklar, daha hızlı, daha ekonomik ve daha rahat bir ulaşım sağlayacak. BD'de hava trafîk sıstemı krıtık bır yogunluğa ulaştı 2001 yüında uçak yolculannın sayı&i 570 mılyonu buldu ve 11 Eylul e karşm bu saymın gelecek 10 yıl ıçmde yülık yuzde 3 ıle 5 oranında artacağı tahmın edüıyor Uzmanlar hahhazırdakı sıstemın bu yo^unluŞu kaldırarnayacağı goruşunde Bu sonma çozum arayan Amen1 kan Havacüık ve Uzay Daıresı (NASA) Federal Havacüık Daıresı (FAA) ve havacılıkla ugraşan 60 kadar kuruluşla bırhkte yera bır sıstem uzennde çalışıyor "Small Alıcrafl Transportation SystemSATKttçttk Hava Taşıtı Ulaşun Sisteml" adı verüen bu sıstern hdva ulaşımında devrırn yaıatacak Ucuza mal edümış kuçuk yenı nesü jetlenrı ve gelışrruş bügısayarlı uçuş kontrol şebekesınm yardımıyla kurulacak olan sıstemde ' Uçan T^ksıler ABD topraklan uzenne dagılmış 5 000 dolaymdakı kamuya aıt kuçuk havaalanlanna ınıp kalkacaklar Bu havaalanlan tıcarı uçaklar taraundan kullanılmayacak çunku bu tesıslerde yogun hava trafığıru ve ırnş/kalkışlan duzenleyecek gorevlıler bulunmayacak Projerun sorumlulanndan Ken Stackpool* SAT ı şu örnekle açıklıyor "Bu onerılen yenı sıstemde Kansas Cıty dekı bır yolcu rezervasyon sısternıne baglanarak yerıru ayırtacak Uçak ve pılot kendısını yerel havaalarunda bekhyor olacak Yolcu pılota Indıanapolıs'ın bır banhyosune gıtmek ıstedıgıru soyleyecek Pılot saatte 400 mıl suıatle yol akrak kapıddn kapıya ulaşım hızmı ortalama 200 müe çıkartacak Oysa bugunku sıstemde kapıdan kapıya ortalama hız 8ö rnıldır Çunku buyuk ücaıı uçaklar gerek guvenlık gerekse uçuş stıatejısı bakımınddn kuçuk havalanlarını kullanamaz Dolayısıyla yolcurıun gıdecegı yere varmcaya kadar bukaç aktarma yapması gerekır Bunun sorıucunda ortalanidlfc uçak yolcusu yolundan yuzde 33 oranında sapar Bu da zaman kaybmdan başka öfcey degıldır" SAT sıstemının başlangıç aşamasmda yolcular ekonomik açıdan fazla rahatlayamMtaklar, ortalama bır yolculuk şımdıta bırıncı sınıf uçak yolculuguna eşıt olacak Ancak havalanl^^^yolculann maruz kaldıgı stres ve zaman kaybı ortadan kalkacak Ozetle SAT sıstemı şehırl^^^^toyol A + «5= SAT slstemd prototlp EcllptefOO Ifadamlannın H blr mllyon dolann Uzerindekl Jet uçaklannm yerlnl ı kullanılmau dilfünülen lann bır benzerıru^Pkyuzurıde kuıacak Kuçuk yenı akülı havaalanlannda gö* revlüer bulunmayacak ve buyuk havaalanlannda bulunan pahalı elektronık donarum olmayacak Bunlannyerıne uçuşrotasıru otomank olarak planlayan daha ucuz fakat gelısmış bılgısayar sıstemlerı yerleştırılecek Bu sıstemler gerçek zaman tıafik enformasyonu Kuresel Konurnlarna Sıstemı Navıga&yonu, çarpışmayı onleyıcı teknolojı ve havaalanlan çevresındekı cografı yapıyla ügüı bügderı ıçerecek Butun bu bügılere enşebılen pılot, gorevlılernj! bulunmadığı bır havaalanına hava trafîk kontrolorlerıne gereksınım kalmadan ınıp kalkabılecek Kaynak Popular Scıence, Ehm2002 * ' Bugün Arlzona'dakl Flagstaff'tan kalkan blr uçak Arkansas Uttle Rock 'a gltmek Içln 12 saatlnl yolda geçlrmesl gereklr. Bunun 9 saatl havada geçer. Oysa SAT slsteml Ile bu yolculuk 3 saate Inecek flmdlkl iistem Uçakto geçen zaman Kapıdan kapıya Ortalama hız Tahmlnl mesafe 9saat 12 taot 100 MPH 400 dolar SAT îiaat 4ıaat 300 MPH 700 dolar V' fi 814/16