Katalog

Yılda 2.7 milyon insan sıtmadan ölüyor! Gunumuzde yılda 300 500 mılyon kışıye bulaşan ve 2 7 müyon kadar da hastanın olumune neden olan sıtma hastdlığının ılk ızlerı M S 450 yüına aıt Ingüız bılım addmldrırun geçtığımız yü Roma dışındakı bır çocuk mezarlığında buldukları parazıtın DNAsı o tarıhlerde kentte buyuk bır sıtma salgının yaşandıgını gosterdı Bır tahmme gore geçmışten bu gune değin dunya nufusunun yarısını süıp supuren hastalık bugun tarıhın hıçbır donemınde gorulmedıgı kadar çok ınsana bulaşmış durumda North Carolına Unıversıtesı'nden Robert Desowitz ozellıkle de son ellı yıldır dururnun ıyıce kotuye gıtügınden yakıPasteur, Geım teorısıyle ılk kez sıtmanın sınekle bulaşabüeceğı fıkrıne ulaşan laşı oldu Canlı organızmalarm sadece canlı tohumlar sayesınde oluşabüecegı kuramından yola çıkan Pasteur (sıtma) sınegının bazı mıkroorgaruzmalan tasıyabüece ğını bulmuştu Fakat parazıt ınsan kanında ılk kez 1880 yıhnda saptandı Parazıtı Cezayır'de teşhıs eden bır Ingüız bılım adamı parazıtı Plasmodıum falcıparum olarak adlandırdı resı) olarak aşarak daha fazla sporozoıt (ergın organızmayı meydana getıren çekırdeklı protoplazma kurecıgı) uretırler Işte parazıtın farklı gelışım evrelerınden geçmesı etküı üaç ve aşı uretımınde her zaman başhca sorun olmuştur Belirtiler ' ' nırken Malcolm Gardner de dunya nufusunun yaklaşık oo40'ının malarya hastalığının yaygın olduğu bolgelerde yaşadıgını anımsattı Sıtma çocukları vuruyor Dunya Sağlık Orgutu WHO tarafindan açıklanan rakamlar ve değerlendırmclcr gerçekten de ıç kararücı Bugun 500 nıılyonddn fazla kışıyp bulaşmış olan sıtma hastalığı parazıtle rın halıhazırdakı ılaçlara bağışıklık kazanmdsı nedenıyle hâlâ yayılmaya devam edıyor Sıtma hastalarırun %901 Afrıkada Guney Sahra bolgcsınde yaşıyoı Işın en uzucu tarafıysa, hastaların %71 ının beş yaşından kuçuk çocuklardan oluşması WHO hesaplarına gore sıtma hastalıgı ulkenın ekonomısme de orıemlı olçude zarar vprmekte Afrıka dakı sağlık gı derlerının ° n401 sıtma tedavibine ayrüıyor Oysa yıllar once sıtma hastalığıyla mucadele edılebüseydı Afrıka nın bugunku devlet butçesı 100 müyon dolar daha fazla olacaktı 19 yy ın ortalarına dek sıtmanın zehırlı bataklık <jazla rıyla yayıldıgıru sanan bıluıı adamlan hastaügın Italyada gorulmesım de kotu hava koşullarına bağlamışlardı Louis Plasmodıum falcıparum, sıtma hastalığının en oldurucu turunu ınsana bulaştıran bölgeler parazıt ama bunun dısında hastalıgı msana taşıyan uç plasmodıum turu daha vaı 170 sıtma parazıtı de hastalıgı yıne smeklerle surungen kuş ve memelüere bulaştırmakta Ve ıkı duzıne kadar anofel sıneğı turunun de sıtmayı ınsana taşıdıgı tahmın edılmekte Sıtma hastalığıyla en onernlı gelışme Hındıstanda yaşandı Ingüız doktor Ronald Ross 1897 yümda ük defa bır anofel sınegının mıdesınde farklı bıı gelışım dŞamasmda bulunan bır parazıtı gorebümıştı Ve sıtma parazıtının yalnızca dışı anofel sınegıyle bulaştığını saptaması ona 1948 yüında Nobel odulunu getırdı Sıtmanın en yaygın olduğu 170 farklı sıtma türü Ateş, uşume/tıtreme nobetı ve kramp gıbı malarya belırtüerı hastaügın başlamasından bır hafta üe bır ay arasında yanı parazıtın gelışme surecı ıçınde ortaya çıkar Bundan 250 yü once hastalıgın ne şeküde yayüdıgı he nuz tam olarak büınmedıgı donemlerde tedavı ıçın kınmden ydrdrlanılıyordu Ispanyol somurgecüerının 1600 lu yülaı ın ortalarında Guney Amerıka'da kınakına kabuğunun sıtmayı kontrol altına aldığını keşfetmelerınden sonra kının 1930 yüı na kadar bıhnen tek sıtma üacı oldu Kının trofozoıtlerın alyu varlara sızmalarıru onledıgı ıçın ateşı hafıfletıyordu ama hasta lıgı kokunden ıyüeştıremıyordu Sıtma tedavısınde etkılı üaçlann ureülmesındekı ük onernlı adım 1934 yüında bır Alman kımyacı tarafından atüdı Kımyacının bazı plasmodıum turlerını farklı gelışım evrelerınde olduren klorokını bulması Ikıncı Dunya Savaşı nın sorüannda tum gelışım evrelerındekı parazıtlerı yok eden etküı üaçlarm uretümesını sağlayan kapüarı aralamıştı Aynı tarıhlerde pı yasaya surulen DDT bocek üacıyla bırhkte sıtma hastalıgı 60 lı yülara kadar başarıyla tedavı edüebüdı Ne var kı bu yıllarda parazıtler ve anofel sıneklerı tum üaçlara bagışıklık kazandüar ve hastalık yeruden yayümaya başlddı Bugun tıp büımının elınde çok sayıda sıtma üacı kınının sentetık bır versıyonu (mefloguın) ve Çınde yetışen tatlı pelın den (artemısınıns) elde edüen bır grup kımyasdl bulumnakta Sıtma hastalığıyla mucadelede en ıyı sonuç çeşıtlı üaç kombı nasyonlarıyla elde edılmekte Ancak parazıtlerın evrımıne yetışebümek ıçın yenı üaçlara ıhtıyaç duyulmakta kı bu tur üaç lar da ancak bırkaç yü ıçınde golıştu üebılmekte Işte bu açı dan baküdığmda kalıtını malzemesındekı bügıler yenı üaçla rın gehştırılmesınde hastalıgın onlenmcsmde ve hatta yem aşı uıctımınde buyuk yararlar Sdğldyabılpcek Sıtma nasıl gelişiyor? Enfeksıyon canlı bıı hucreye bulaştıgında yavıu sıtma sıneğı alyuvaılara biçrayarak ıkı turde gelışmekte l)gameto sıt kendısınden olgun sıtma parazıtının gelıştıgı oncu hucre 2) trofozoıt protozoerın (tek hucrelı orgaruzma) aktıf ve hareketlı şeklı Hucreler bır kez zarar gorduğunde tıofozoıtler daha fazla dlyuvaıa saldırıyor sonuç yuksek ateş Anofel sıneğın e dekı gametosıtler ın an kanında uıeı Sıneğın bedenıne gııen paıazıüeı bineguı mıde duvarını dışı gametler (cınsıyet hur ı Yeni ürünler Bluetooth telefonları ile uyumlu kulaklık Hem USB, hem de MP3 çalıcısı uzerınde duzeltmeler yapan muhendıslor belkemıgmuı altı na yerleştırüen bu pedın kalça kemıgının one doğru egımı sırasında belkpmıgındo heıhangı bıı çdipüdığd yol dçmamdsı ıçın çalışıyoı Celecek ay pıyasaya çıkarak olan san dalyenın fıyatı 90 dolar Bügı ıçın wwwheımanmülercom Sony Erıcsson, Bluetooth kulaklü< HBH601 tanıttı Kuçuk ve hafıf kulaklık takması lahat kullanımı kolay ve tum Blueto oth telefoıüarı üe uyumlu Sony Lrıcsson un urun portfolyo sunda bırçok Bluetooth kablosuz urun mevcut HBH60 suleklı hareket halınde olan cep telefonu kullanıcüarı ıçın ta sarlandı Urun sade hatlarıyld modaya çok uygun ve kulağa çok idhdt otuıuyor Mıkrofon kısa bır parçadan oluşuyoı Telefon çaldıgı zaman kulaklık devreye gırıyor ve ıster ses komutu ısterse tek tuş üe çagrıya yanıt verüıyor Kulakhk cep tplefonundan 10 metre mesafede kuüanüıyor Kulaklıgın uzunluğu 72 mm suresıne sahıp HBH60 2002 yüının dor duncu çeyregınde pazara sunulacak Creatıve Labs ın MuVo adını verdığı cıhazı kuçuk bır MP3 çalıcısı An cdk cıhdzın bundan başka o7Pİlıklorı de var Pü kısmını cüu/dan ayırdıgınız zaman ortaya Aga te 0 veya Sony Mıcrovault gıbı USB tabanlı bır beüek çubu ğu çüayor Bu da şu anlama gelıyor Bılgısayarınız çubuğu floppy dısk veya sabıt surucu gıbı gorebılıyor Boylece mu zıgı ındırmek ıçın herhangı bır yazüıma gerek duymuyor Fıyatı 129 dolar Bügı ıçın creatıvelabs com Dünyanın ilk kimyasal toneri Xerox yazıcıların baskı kalıtelerını artırarak tonermalıyetleııru buyuk oranda azaltacak dünyanın ük kım yasal tonerını gelıştırdığıru ve yakında pıyasaya çıkacak Xerox urununde kullanacağını duyurdu Xerox un Kanada Mıssıssaugadakı Araştırma Merkezı, çapları 3 üe 5 mıkron arasında değışcn yuvaılak veya patates şekıllı toner parçacıkları uretmeyı başardı Bu parçacıklar o kadar kuçuk kı ornegın bu cumlenın sonuna konulacak nokta ışeretı bu pdrçdcıkların 100 tanesının bıraraya gelmesıyle oluşuyor Sırtı düzelten sandalye Herman Mıller ın Aeron adını verdığı buro sandalyesı uzun sure bügısayar başında çalışanlar ıçın tasarlanmış Son gunlerde PostureFıt denılen kanat şeklındekı pedın tasaı ımı Klaslk toner Bunlar halıhazırdakı 9 mıkron çaplı tonerle basılan goruntulere gore yuzde 40 daha az toner kullanümasını sağlıyor Emulsıon Aggregatıon ' (Emulsıyon Kumeleme) olarak ısımlendırüen bu yenı teknolojı kısaca EA olarak tanımlanı yor Ayrıntüı bügı ıçın wwwxerox com tr Derleyen: Reyhan Oksay 813/7