Katalog

Cumhuriyel BîLİM TEKNİK Güneş sistemi gezegenlerine kardeş geldi: Ouaoar Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü (Caltech) bilim adamları Cüneş Sistemi'nde yeni bir gökcismi buldular. Güneşin çevresini 288 yılda tamamlayan ve Plüton'un yarısı büyüklüğünde olan gökcisminin asteroit kuşağındaki en büyük cisim olduğu bildirildi. enı keşfedılen cısme "Ouaoar" (ıng KWAH oar olarak okunuyor) adı verüdı Bu ısım, bır zamanlar Los Angeles havzasmda yaşamış olan Tongva yerlılerının dılınde "yaratıcı guç" anlamına gelıyor Caltech'ın aynı bolgede kurulu olması nedenıyle de büım adamlan bu ısımde karar kıldjlaı Ouaoar cısmı dunyamızdan 6,5 mıtyar kılometre Quaoar, iolda, Sağda Ise Quaoar ın bulunduğu yer uzaklıkta Pluton'a yakın bır bolgede, Kuıper asteroit kuşaOuaoar cısmını 4 Hazıran'da Palomar gozlemevmgında yer almdkta Bu bolge kuyruklu yıldızların oluştu dekı 48 ınçlık Oschın teleskobunun goruntulerınde sapğu bolgedır ve astronomlar uzun bır zamandan ben butayan Brown ve Chad Trujillo, çeşıtlı araçlardan 1982, rada Ouaoar gıbı gezegene benzer gokcısımlerırı bu1996, 2000 ve 2001 yıüarında gonderılen fotograflan da lundugunu tahmın edıyorlardı ınceledıler Bu goruntuler Brown ve lYujıllo'ya, Ouaoar cısmının uzaklıgı hakkmda bügı vermenın otesınde, GuBulgu, Alabama'da gerçekleşen Amerıkan Astroneş'm etraunda sabıt ve daıresel bır yorunge uzeruıde nomı Dernegı run toplantısında bugune kadar buluııan dondugunu de gosterdı Brovm, Ouaoar'ın 4 müyar yılen uzaktakı cısırn olarak sunuldu Bugune kadar alınan dır bu yorungede bulundugunu tahmın edıyor verüere goıe akrep takımyıldızının kuzeybatısında yer alan Ouaoar gerçekten de buyuk gokcısımlerının GuAslında Ouaoar cısmının keşfı modern teknolojıleneş Sıstemı nın çok uzak mesafelerınde de bulunabılere baglı devrımsel bır bulgu sayılmaz Sonuçta cısım cegını gostenyor Kuıper kuşagında Pluton buyuklugun1982 yılında yıne Caltech astronomlanndan Chaıile de ya (ia daha buyuk cısımleıın bulunabüecegını duşu Kowal taraundan goruntulenmıştı Kowal aynı cısımden nen araştırmacılar, Ouaoar ve dıger gokcısımlerının, ü bır araştırmasında "Planet X" olarak soz etmıs, ancak kel maddelerın Guneş Sistemi'nde en az 2 5 müyar yıl ne yazık kı daha once hıç gozlemlenmemıs olan bu cısonce bıçımlendıgıne ışaret ettıgı kanısındalar mm fotografını daha sonıa ıncelemek uzere bır kenara bırakmıştı Oysa eskı goruntuler de Ouaoar'ın kesın koDıjıtal teknıklerm ve CCD kameralarının henuz numunun Guneş Sistemi'nde Pluton'dan daha yuvarlak bulunmadıgı bır donemde (1930) ılk kez keşfedılen Plu bır yorungede bulundugunu gosterıyordu ton, o taı ıhlerde gezegen olarak tanımlanmıştı Oysa bu Sonuçta Plüton'un yerını saptamak çok kolaydı gunku sonuçlaı Plüton'un da Kuıper kuşağı cısmı olduÇunku Pluton dışmerkezlı bır yorungede 248 yılda bır gunu gosterıyor, dıyor Caltech profesorlerınden Mike Guneşe ıyıce yaklaşarak atmosferdekı gaz halındekı Brown. maddelerın ısınmasma dolayısıyla da cısımlerın buyumesme yol açıyor, ve boylece cısımler kuçuk amator teleskoplarıyla bıle ızlenebüıyoı Oysa daıresel yorungesınde hıçbır zaman Guneşe yaklaşmayan Ouaoar, atmosfere yetennce ısı yansıtamamakta Yüzeyi katran gibi Kaya ve buzdan oluşan dıger benzer cısımler gıbı Ouaoar'ın yuzeyı de uzun sure Guneş ten yansıyan zayıf morotesı radyasyonunun etkısınde kalrnış ve bu etkı de cısmın yuzeyındela organık maddelen koyu katran benzerı maddelere donuşturmuştu Ouaoar'ın %10'luk albedosu (cısımden yansıyan veya dagınık olarak yayılan ışık enerjısının yuzde olarak belırtılen kesrı) Ay'a gore bıraz daha yuksek Plüton'un albedosu ıse %60'tır Araştırmacılar Ouaoar cısmının bukulme degerlerınden cısmın onemsız farkhlıklarla donerek altı haftada bır ısık yansıttıgını büıyorlar Fakat daha kesm verüer el de ederek aynca donrne eksenının elıptık yonıngeye egımlı olup olmadıgını da kontrol edecekler Cısmın bukulme derecesı yaklaşık %7,9 kadar, bu da Ouaoar yorungesının, Pluton'a benzer cısımlerın bulunduğu yorungeye 7,9 derece kadar yaklaştıgı anlamına gelır Plüton'un yorungesel bukulme derecesı 17 kadar, bu da olasılıkla yerçekımıne baglı olarak Pluton yorungesının elıptık bır bıçım almasına neden olmakta Ouaoar cısmının yorungesel bukumunun 7,9 derece olması çok buyuk bır surprız olnıadı Çunku dıyor Brown, Kuıper kuşagı Guneş'ın etkısıyle genışleyebüı yor Brovvn ve TrujıUo'nun araştırması kuşakta tekrarla nan bazı derecelerı gormeye ve dıjıtal araçlarla, kuşaktan yansıyan kuçuk bır ışık noktasını saptamaya dayanıyordu Araştırmacılar Palomar Dıgıtal Sky Survey araçlannın en gelıştırümışı olan 48 ınçlık Oschın telosko puyla çalıştdar Sıstem geçtıgımız yıl Jet Propulsıon Laboratuvarı taranndan dunyaya yakın asteroıtlenn keşfı ıçın gelıştırılmıştı Gunumuzdekı teleskoplann ü/ o80'ı asteroit araştırmalarına gore tdsdrlanmaktd Bılım adamları aynca Ouaoar cısmının ozellıklerını gorebdnıek ıçm Hubble Uzay teleskopu ve Mauna Kea'dekı Keck gozlemevınden de yararlandılar Brovvn ve Trujıllo'nun hedefı şımdı Kuıper kuşagmda daha buyuk cısımler bulmak Nılgun Ozbaşaran Dede Kaynak www caltech edu ı 813/16