Katalog

Sivrisineğin genomu çözüldü! En ölümcül sıtma türünü insana bulaştıran parazitin ve sıtma sineğinin kalıtımı çözüldü. Bilim adamlarının bu başanlan, yüz milyonlarta sıtma hastasının umudu olacak; ama bugün elde edilen sonuçlar, sıtm^edavisine son noktayı koyabilecek çok önemli temel adımlar yalnızca... luslarardsı Malarya Genom projesı"nın bdslamasından altı yü sonra Rockvüle Ge netık Ardştırmaları Ensütusu nden Malcolm Gazdneı 'Pldsmodıum falcıpdrum" parazıtının Celera Genomıcs laboratuvarından Robert A.Holt ıse "Anopheles gambıae" sıtma sınegmm kalıtımını çozdu Kdhtımın çozulmesmdo DNA nın çok sayıda sekdnslara bolunerek ıncelenmesıne dayanan "shotgun" yontemın den yararldruldı Plasmodıum falcıparum kdlıtimı ıçlerınde 5300 gen banndıran ve 14 kromozoma gore sıraldtımış olan 23 mılyon baz çıftınden oluşmakta Sıtma parazıtının kahtım malzemesınde ("Gudmn ve "Cytosın" dışında) nukleotıd bazları "Adenın" ve 'Thymın" uzerıne yerleşen bır oıqanızma soz konusu ve orgamzmada kı genlerm etkınlıklen evrelere gore farklıhk gostermekte Plasmodıum falcıparum parazıtırıın dort farklı gelışun evresınp aıt toplam 2400 proteın maddesı uzerınde kı ınceleme hâlıhazırdakı proteınlerden neredeyi>e yansının "sporozoıt" evresmde bulundugunu da gosterıyor Metabolık en zımler potansıypl üaç uıe tımınde olduğu kadar aşı uretımı ıçın de umut oldu Bugune değın 30 kadar proteınle araştıran aşı uretıcılerının onlerınde artık 100 tane daha fazla proteın bulunmakta Plasmodıum falcıparum taraündan çpşıtlı qelısım evre lerınde uretılen proteınlerı ınceleyen büım adamlan aynca sıtmayı farelere bulaştıran "Plasmodıum yoelıı yoellı" parazıtı nın genomunu da çozduler Ikıncı parazitin kalıtım bügılprı hayvanlardd gorulen sıtmanın mucadelesındp etkılı olabüe cek Altı yıllık bır araştu manın sonundd çozulebılen plasmo dıum falnparum parazıtı kalıtımının aksıne anapholes gambı ae sınegının kalıtımı uç ay gıbı kısa bır donemde çozuldu 278 mılyon baz çıftınde barınan 14 000 gen uzermde zehırh maddeleıe/sınek üaçlarırid bagışıklık kazananlar ışaretlendı Ve bu da yenı sırıek üaçlarınm gelıştırümesınde onemh bır II U ddım sayıldbüır Aynca anofpl sıneğınm kalıtım bügüerı dunyadakı sınek evrımının 250 mılyon yü oncekı durumuna da ışık tuttu anofel ve sırkesınegının (Drosophıla melanogaster) yollan bu tanhte dynl mıştı Etkili ilaç... Gıpssen Justus I jebıg Unıversıtesı'nden bıyokımyacı Hasan Jomaa p fdlcıparum pa razıtının bdzı bıth ve baktprılerın bellı başlı yaq asıtlermı uretebılmek ıçın bazı en zımlerden yararlandık ldrmı duşunerek henuz tamdmlanınamış sekdnstan yaıarlanarak parazıttckı enzı mın genını buldu Genı saptadık tan sonra da enzımı bır bakterıye aşılayarak uzerınde yenı üaçlar denedı Ve deney sonucunda tarım üacı ve antıbıyotık olarak kullanümakta olan "Fosmı domycın a" maddesının pnzunı bloke ettıqı ortaya çıktı tşte pğer bu rriddde beklenıldıgı gıbı sıtma tedavısınde ptküı olurea plasmodıum fdlcıpaıum kalıtım vprıloım den yararlanılarak ılk ılaç olacak Kuşku suz bu da daha etkalı ılaçldrın gekştırümesıne ya da çok kuçuk bır ıhtımalle de belkı hastalığm kesın mucadelesıne yol açabılecek Büım adamlan ınsanlar uzerındekı ılk deneylerm onu muzdekı yü bdşla ydcagını büdırdı ler ... ve aşı umudu Parazıün farklı gelışım ev relennde urettığı bazı andhtar proteınlerı ınceleyen aşı uzmanlan cınsıyet hucrelerı gametosıtlerm bloke edılmeden sıtmayla savaşımın mumkun olmadığını anladüar Parazıttekı cınsıyet hucrelerının ç o galma sında etkılı olan P48/4S protPinını ınreleyen Hol 1 ındalı aşı uz tn.ıuı Henk Stunnenberg (Nıjrne qen Unıversıtesı) pıoteının olası bır aşı maddesı olabüecpgı kanısında Çunku ınsanın bagışıklık sıste mı P48/45 protemıne ydrut vermekte Da hası büım ddamlaı ı bu protemını yapısını da bılryorlar Jtıcak burada şoyle bu problpm soz konusu Para^itten ayıklanan proteın dşıda ışlevını yerıne getumıyor "Vp bız bu proteını kontrol altına al mak ıçm tam doıt yüdır uğraşıyoruz" dıyor Stunnen berg Büım adamı P48/45 proteırunın dıger bazı proteın ler tarafrndan desteklenerek bıçımlendırüdıklermı VP bu etkmın de aşıya geçtığını Idlunm edıyor Parazitin kalıtım bıl güerı ışte bu noktadd yaıarlı olabüecpk Eqer P48/4S proteının parazıt kalıümındakı kesm yerı tespıt edüebüırae bu pro teıru destekleyen komşu proteınler de saptanabüecek Ancak hıç kımse bu gelışmelenn kısa bır sure ıçınde gerçekleşme sını beklemıyor Genetık malzemeden üaç veya aşı gelıştırmek nereden baküırsa bakılsın büım adamlarının 10 20 yılmı alacak Nllgun Ozbaşaran Dede Kaynaklar wwwnaturecom wwwscıence orf at Solda, sıtmanın gellşme asamalan. Solda, Sağda sivrisineğin çözülen kalıtımı yenl bllgller 813/6