Katalog

Antalya adım başı tarih dolu: SARNIÇLAR Antalya geçmişte çok büyük uygarlıkla rın beşiği oldu Havadan Sudan Miktad Kadıoğlu Dikkat! Buz ve tuz Gelısmıs ulkelerde, trafık akışında ve trafık kazalannda etkılı olan sıddetlı yağmur, kar, yoğun sis, don ve kuvvetlı ruzgarlar gıbı kotm hava sartlan ıle mucadele de meteorolo/ı bılımı ve yontem len de etkın bır şekılde kullanılıyor. Orneğın, ulaşımda kaynak ısrafı ve çevrenın tahrıp edılmesını onlemek ıçın kar ve buzlanma ıle mucadelede tuz, sadece gereken yerlerde, gerektığı kadar ve doğru bır zamanda kullanılıyor. Bazen tuzlama konusunda karar alınması nın saat 23 00'e kadar geaktinlmesi veya bır sonrakı gun trafık yoğunlaşmadan once sabah erken saatte tuzlama ışlemıne başlanması gıbı ılk anda goze çarpmayan ama hava durumuna gore, daha uygun olan kararlar alınabılır Koprulerın paslanmasının ve çevrenın zarar gormesınm onlenmesı amaa Ile daha dufuk tuz yaymaoranı uygulanır Altematıf nıtelıktekı buz çozucu maddeler de vardır ama, kaya tuzuna gore pahalıdır Son yıllarda, çevreye zarar vermedığınden ve tuzdan daha az korozyona neden olduğu ıçın kalsıyum magnezyum asetat (KMA) duyarlı çevrelerde kullanılmaya başlandı Tuzdan daha pahalı olduğu ıçın KMA bazı ulkelerde sadece yenı koprulerde ve duyarlı çevrelerde kullanılmaktadır Buzlanma ıle mucadelede kullanılan tuz, nıspeten ucuz bır çozumdur ve yollara kolaylıkla serpılebılır Hava çok soğuk değılse tuz, buzu en tebılır Fakat tuzun zararları ancak 1970'lere doğru anlasılabıldı Tuzun yol açtığı paslanma ne denıyle kopruler ve yollar tahrlp olmakta, yol ke narındakı bıtkı ortusu de olmektedır Tuz, malıyetı ve doğurduğu çevre problemlen dolayısıyla, mumkun olduğu kadar hesaplı ve doğru yerde kullanılmalı Bu ıse yolların hangı kısmının ne zaman, ne kadar donacağının belırlenmesıne yonelık, termal harıtalama gıbı ozel meteorolo/ık çalışma ve ongoruler ıle mumkun Isıl harıtalama ıle yol/pıst yuzeylennın sıcaklık harıtası elde edılerek donması şuphelı guzergâhlar kolayca belırlenebılır ve oncelıkle buralarda buzlanmayı onlemek amaayla tuz kullanılır Bır çok gelışmıs ulkede yıllar once yol yuze yının sıcaklığını olçmek amacı ıle ana yolların yuzeylenne ozel sensorler yerlestırmeye başlandı Bu anlık bılgıler, karayolu boyunca kurulu dığer meteorolojı ıstasyonlanndan alınan rutın meteorolojik bılgılerle bırlıkte merkeze aktarılmaktadır Tuzlama konusunda alınacak kararlar, yol yuzey sıcaklıklarına gore guncelleştırılmektedır Israfı onle mek amaa ıle her gece ıçın "ne zaman, nereye ve ne kadar" şeklınde ayrı ayrı bır kararlar alınması gereklıdır (foto1) AntalyaKekova yolu üzerlnde Kılıçb Köytl nde samıçlar. ^^L ^ ^ ^ B unumuz Antalya Hı ^^^^^^^^r tarıh boyunca çok ^ ^ ^ ^ ^ ^ buyuk yerleşım ve uygarlıkların beşıgı oldu ılkçağda bu yorede dunyanın en buyuk ve gorkemlı kentlerı kuruldu Bu kentler ve ydkın çevrelerı o donemde su sorunlarınrn da buyuk ustaükla çozulduğunu gosteren yapı kdlmtıldrıyld doludur Kentlere 25 30km uzaklıktakı kayndklardan su ıleten gorkemlı kemerler, tuneller kanallar çeşmeler yapay çağlayanlaı ve kent ıçı dağıtım dglarının yanı sıra sarruçlar da o donemlerde çok yaygın olarak kullanılmıs su yapüarıdır Akarsu ve duzenü kaynaklan bulunmayan adalarda ve dağlık yore kent lerınde sarnıçlar evsel su gereksınme sını karşüayan başbca araçlaıdır Bura larda damlara duşerı ydğışlar genel ya da her eve aıt ozel sarruçlarda bıııktın lerek yazın kulldnıhr Antdlya Kentı ıçerısmdekı eskı evlerın pek çogunda kuyu da denılen bu sarnıçlaı yakm zamdnldrd değın ışlev gormuşlerdır Antalya ıle Fethıye diasında ılk çağlardd Lıkya olarak adlandırüan bol gede kırsal alanlarda yol boylaıında (Foto 1 )de gorulen turden taş sarruçlara adım başı rastlanır Bunlardan pek ço gunun ustlen genellıkle kubbe tonoz konı ya da kırık duzlemlı taş orgu çatı laıla kapatüdılar Yagıs ve zemınden ge len sızıntı sulannı toplayıp bırıktıren saklayan bu sarnıçlar bınleıce yıl bo yunca yolculann avcılarm çobanların nılerının su gereksın mesını kdr şüayıp ka vurucu sı caklardd yaşdin kaynağı oldu laı Taş sarnıç lar gunu muzde ışlevlerını yı tınp bak ımsızlık ve ılgısız lıktpn yok o 1m akt a (Foto2) AntalyaAdrasan yolunda, Tahtalıdağ (2366 m) eteklerin de, YazırYembeğe'de iamıç. Afağıdaki Ikl serayı suluyor. larsa da eskı gelenek ve anlayışlar do ğadan yararlanma yolunda onbınlerce yıldd olu^muş kultur VP teknıgın ızlerı bu ke? (Foto 2) dekı saımçta goruldugu gıbı baskd bıçımlerde ortaya çüayor Burada taşrn yanı sıra gunumuz teknolo jısının uruııu naylon (polıetılen) ortuler kuildnılmış amaç da artık hayvanları degıl aşagıda gorulen seraları sulamak1 Tarımsal sulama yoruklerın goçe belıktcn yerleşık duzene geçışının de sımgesıdıı Egımlı arazılerde oluşturulan te raslaıdd toprdgın dkdçldnmdsı (drenaj) sorunu kolaylıkla çozumlenebılmekte bu nedenle yamaç arazı'leıde tarımsdl verımlılık, yeraltı suyunun yuksekte bu lundugu taban aıazıleıe oranla daha yuksek olmakiddır Ancak bu tur çok egımlı daglık ddğınık drazüer genellıkle DSİ run bu yuk sulama projelerı kapsamı dısında kaldığınddiı burdldrdd tanm yapanlar çogu kez (Foto 2) de goruldugu gıbı kendı bdsldrının çaresıne bakmaktddırlar Bu yorede 1 donum serada su ılaç gubre ve en başta alın ten kdtılaidk bır donemde 10 lb ton domates 1520 ton salatalık ya da 56 ton bıber uretıle bılmektedıı Umarız ve düerız kı koşullar uy gun olsun urun yok bahasına satılma sın koylunun emegı masraflan boşa gıtmesrn1 Kentlıler de ucuz guzel sebze yıyebılsınler Yazı ve fotoğaflaı Calip Buyukyıldırım Köprülere dikkat Hava sıcaklıklarının ozellıkle gecelen sıfır dereceye yaklaştığı bu gunlerde yollar donmasa da kopruler donabılır Soğuk gecelerde koprulere çok dıkkatlı gırılmelıdır Unkapanı gıbı koprulerın gırışıne bu yuzden ABD'de "Dikkat! Kopruler, yoldan bnce donar" şeklınde uyan levhaları konmuştur Cenellıkle de kara fırtınası bıter bıtmez yollar asfaltın çıplak yuzune kadar temızlenır Bu temızlıkten sonra yollar ıslakmış gıbı gorunur ama gerçekte yol "sıyah buz" olarak adlandınlan ınce bır buz tabakası ıle kaplanmıstır Sıyah buz, her zaman gorulemeyen, şeffaf ama çok kaygan bır buz tabakasıdır Aman yollar temızlendı dıye gaza basmayın1 Ozellıkle kopru ve rampalar bırer sıyah buz tuzağıdır kadıoglu@ıtu edu tr 775/10