Katalog

Politikbilim Aykut Göker tıyopya'nın çorak topıak1arında dünyanın onde "Tarihsel bakımdan sanayi, tarımdan ayrışma yoluyla doğmuş gelen paleontologlan ınbir kavramdır." [Ana Britannica]. Oysa bugun, tarımın sanayileşmesanın ılk atasının kım olsi sonucu bu ayrım ortadan kalkar hâle geldi. Tarımdaki dönüşümün şartlannı Sanayi Devrimi hazırladı. Tanmsal çıktılar, o donemde, sa dugunu araştınrken, bırnayinin başlıca hammaddelerini (tipik örnek, pamuk) sağlar ve geliş bırıyle çehşen goruşler mesine kaynaklık ederken, daha sonra, modern sanayinin çıktıları ta oıtaya atılıyoı Da büım ekıbının gun ışıgına çıkarttığı ıkı farklı fosü turu bu nmsal uretimin başlıca girdileri baline geldi; ozellikle de, makinanın girmesiyle, tarımda devrimsel bir dönüşüm başladı; tarım makinalaş tartışmalann odak noktasını oluşturuyor Rakıp fosıltı, giderek sanayileşti. Bu donüşüme rağmen, tarımın hâlâ, sanayie lerden bırı, 1994 yılmda Berkeley Calıforraa Unıverözgü kavramlarla algılanmayışının ve sınai üretimden tamamen fark sıtesı'nden paleoantropolog Tim White ve ekıbı talı bir üretim biçimi olarak düşünülmesinin başlıca iki nedeni var: rafından gun ışıgına çıkartüan "Ardıpıthecus ramıdus" 4 4 mılyon yaşındakı ramıdus geçen yüa dek Birincisi, makinalaşan ve modern girdiler kullanan (kimyasal gubre ve pestisidlerin kullanımı, sera tekniklerinden yararlanma, tam "ınsanın en eskı atası" unvanını ehnde tutuyordu Ancak geçtıgımız yıTOrronn tugenensıs" adı verılen anlamıyla sanayie ozgiı bir biçimde geliştirilip üretilen tohum kullanıfosılın Kenya'nın yaşh topraklannda ortaya çıkması mı v.b.), tıpkı sanayi işletmeleri gibi ücretli işçi istihdam eden, günüramıdusun unvanını yıtırmesıne neden oldu 6 mılmüzun yönetkn ve pazarlama tekniklerinden yararlanan, muhendisyon yaşında olduğu sanılan bu fosü, Fransız bilim lik vb. uzmanlık alanlanndan ve araştırma birimlerinden teknoloji adamlannın çabalan sonucu ele geçmıştı destek hizmetleri alan modern tarım işletmeleri yanında, dünyanın pek çok ulkesinde, hâlâ, geleneksel üretim biçim ve ilişkilerinin egeBu tartışmalar surerken Berkeley ekıbınden men olduğu tarım işletmelerinin büyük ölçüde varlıklannı sürdürüyor Yohannes HaileSelassie son gunlerde ramıdus olmasıdır. kabüesmden 11 fosü daha buldu Bunlann 5 2 üe 5 8 müyon yaşlannda olduğu tahmın edüıyor 5 kışıye aıt Ikinci neden, sanayinin, doğa güçlerine daha çok egemen olaolduğu sanüan bu fosüler, HaüeSelassıe'ye gore bildiğimiz; tarımınsa, doğa guçlerinin egemenliğini daha çok kabullendiğimiz bir alan olması ve bu farklılığın, tarım işletmelerinin büyük "homınıdçoğunluğu açısından bugun de surmesidır. lere üışkın en kesın ve llk nedenle ilgili olarak, hemen belirtmek gerekir ki, eskiye ait en eskı ka üretim biçimlerınin yeni üretim biçimleri yanında varlıklannı surduruyor olması, yalnızca tanmsal üretime özgü değildir. Sanayi kapitaliz rat" Bu son fominin egemen üretim biçimi olan Fordist üretim modelinin yanında, zanaatkârlığa ozgü norm ve değer yargılannın egemen bulunduğu sülere 'Arküçük ölçekli işletme modelinin bugüne dek varlığını surdüregelmiş ol dıpıthecus ması; ya da gunumuzde, giderek egemen hâle gelen esnek üretim ramıdus modeli yanında Fordist modele özgü pek çok normun geçerliliğini kokadabba ruyor ve muhtemelen de koruyacak olması bunun tipik ornekleridir. Bazal aıle Eski ve yeni arasındaki bu yan yanalıklara rağmen, toplumsal gelişme atası" adı açısından belirleyici olan, hangı uretım bıçiminın daha uretken (pro verüdı. Fodüktif) olduğudur. Değişim daha üretken olana doğrudur. sülerı dış Sanayide, dun değişim, 'serı üretim' yapan, dev olçfkli işletme gorunuşle lere doğruydu; bugün esnek üretim ve esnek otomasyona doğrudur... nne bakıp degerlenBunun gibi, tanmsal uretimdeki değişimin yonünü de, sanayie ozgü d ır me k normların egemen olduğu tanmsal işletmeler belirlemektedir. Bilim ve teknolojideki gelişmeler, şimdı bize, tarımda da, doğa m u m k u n güçlerine daha fazla egemen olabilme imkânını getirmektedir. Bu im degüdı Ne Söz tarımdan açılmışken A • •> Fosillerin kimlik savaşı Afrika'nm çorak topraklannda yeni bulunan fosil, ilk insanın kim olduğu konusunu yeniden tartışmaya açtı sındakı en onemli fark, ınsanın üa ayagı uzermde yukseterek yurumesı Eger kadabba ınsan aüesının ük uyesı ıse, yaşadıgı ortamm ormanlık bir arazı olması gerekıyor Tahmınlere gore bu ortamda aktıf yanardağlar topraktakı çatlaklardan dışan püskururken, ükel füler, gergedanlar atlar, sıçanlar ve maymunlar ormanda dolaşıyordu Oysa paleontolojı büımı ük ınsanın ormarüık arazıde degü, savanlarda ortaya çıktıgını one surer Çunku bu goruşe gore üdımler degışıp ormanlaı otsu bıtJolerle kapb arazüere donuştugu zaman evnmın zorlaması üe tuylu yaratüdar ormanda tuysuzler ıse savanlarda yaşamaya başlamışlardır Ne var kı HaüeSelassıe, kadabba üe bu teoırınm geçerlılıgını yıtırdıgını soyluyor Büım adamlan bu teorının yerine ne koyacaklarını tartışadursun, bir dıgerının buldugu fosülere de "çamur atmaktan" gen kalmıyorlar Orronn (orıjınal ınsan) bu baglamda en şıddetlı eleştırüere hedef olmaktan kurtulamadı College de Prance'dan Mattin Picford ve Parıs Doğa Tarıhı Muzesı'nden Brigitte Senut Orıorın'ın ıki ayagı üzerınde yurud ugun e ınandıklan ıçın, ük ınsan olduguna karar verdıler Bu goruşe karşı çıkanlar ise Orrorin'ın E kafatası, ne de eksıksız bu kol (veya bacak) kemıgı bulunmadıgı ıçın (Yalnızca uzennde bırkaç dış bulunan çene kemıgı, el ve ayak kemıklerı, kol kemıgı parçaları ve koprucuk kemıgı bulundu) büımsel tahmın yoluna gıdüdı Büım adamları bu bulgulann ışıgında kadabba'nın bugunku şempanzelenn boyutlannda oldugunu soyleyebüıyor Keşfıyle ügılı bügılerı saygın büım dergısı Nature"da açıklayan HaüeSelassıe 16 Arahk 1997 yüında erozyon sonucu Unutmamak gerekir ki, hayatın hangi alanında olursa olsun, gelişme, basit bir teknik değişim süreci değildir; pek çok toplumsal, si açıga çıkan katmanlann arasında ük fosülerı bulduyasi, ekonomik faktore bağlıdır. Tarımdaki dönüşüm sürecinin, he gunu soyleyeıek şoyle konuşuyoı "Çene kemıgı nüz, bütün bir dünya coğrafyasını kaplayamamış olmasının ardında, açıkta oylece duruyordu Sankı şanslı bir kısının goteknolojik sorunlann çok daha ötesindeki toplumsal donüşum sorun rup almasını beklıyordu Neyse kı o şansli kışı ben ları vardır. Sanayileşme eşiğini henüz aşamamış toplumlarda, tarımın oldum" sanayileşme sürecini tamamlaması elbette beklenemezdi. Ama, dunKadabba'nın, 6 5 üe 5 5 müyon yıl once şemyanın değişik coğrafyalarında ve bu arada Turkiye'de tanık olduğu panze ve ınsanın atalanrun bir evrım kavşagında yolmuz; daha çok da toplumsalsiyasi nedenlerden kaynaklanan gecik larının dyrüdıgı tarıhlerde yaşadıgı tdhmın edılıyor meler, tarım ve sanayi arasındaki, sanayii odak noktası alan yakınsa Bu da "kayıp zincir" olarak adlandırüan evrımın ma gerçeğini ortadan kaldırmıyor. Bu yakınsamada onemli olan tek açüdanamayan tarüılerıne denk gelıyor Bu bağlamnoloji faktörünü Türkiye açısından irdelemeye devam edeceğiz. da kadabba hem ınsan hem de şempanze olabüır kân giderek artmakta; böylece, tarım ve sanayii birbirinden ayırmamız sonucunu yaratan ikinci neden de ortadan kalkmaktadır. Bunun en çarpıcı örneği, yeni biyoteknoloji, gen teknolojisi, bilgisayar ve enformasyon teknolojilerinin yarattığı imkânlardır. Bilim ve teknoloji alanında kaydedilen diğer gelişmelerin de yardımıyla, tarım, bazı urün çeşitlerinde, giderek, 'açık fabrika' olmaktan da çıkacaktır. Bugun, ilkel biçimlerini gördüğümuz seralar, yarının çok katlı bitki üretim fabrikalarının ilk ornekleridir. Açıklama: CBT'de yayımlanan (07.07.2001) bir mektup dolayısıyla, 'öngörüuzgörü' konusunu ileride ele alacağım. Türkçe karşılığını bilmediğimiz her sozcuk için kendi aklımıza gore bir karşılık bulmak yerine önce sözlüğe bakmak daha akılcı bir yoldur. Sn. A. Alsan'a da öneririm Ancak VVhite'a gore dışler, şempanzeye aıt olamaz, çunku o zamankı ınsanın ozellıkleı mı taşıyor Ayrıca ayak parmagı kemıklerı ıkı ayagı uzermde yuruyen canlüann ozellıklerını taşıdıgı ıçın ınsan tezını bıraz daha guçlendırıyor Kaldı kı şempanze üe ınsan ara belkı ük şempanze oldugunu, belkı de hem ınsanın hem de şempdnzenın atası olabüecegıne dıkkat çektüer George VVashıngton Universıtesı'nden Bernard Wood Orrorin'i hominid sınıfina sokmak ıçüı evrım tarıhının yeniden yazılması gerektıgını soyluyor Senut'ın bu eleştınye yanıtı oldukça sert Aslında kadabba'nın ıkı ayagı uzennde yurumegını ıddıa ederek şoyle konuştu "Kadabba'nın ayak parmagı kemiklen yuruyenlere ozgu yapıda degü, tam tersı tırmanan canlüardakı gıbı" Bu tartışmalar surerken, acaba ınsanoglu en eski atasını bulabüecek mı 9 5 veya 6 müyon yü once yaşayan maymunlar bırbırlerıne o denlı benzıyorlardı kı hangısının msanı, hangısmm sempanzeyı başlattıgını soylemek oldukça zor Işı daha da karmaşık hale getıren bir dıger unsur da, ınsanın aüe agacının çok dallı budaklı olması Insanın Kokenlerı Enstıtusu yonetıcısı Antropolog Donald, Johanson bu konuda şoyle konuşuyor "Insandan melege uzanan yol tek bir hat uzerınden üerlemıyor Kadabba veya Orrorin'ın ük ınsan olmadıgı anlaşılsa dahı, büım adamlan araştırmaldrını surdurecek" Newsweek, 23 Temmuz 2001 749/«