Katalog

Yaşamın temel taşı beslenme Beden denilen bu makinenin de bir ömrü vardı. Bu makinoyı özenle kullanmak ömrü uzatıyor. Özenle kullanmanın temel şartı, aklımızdan daha akıllı olan organlanmızm sesine kulak vermektir. Çünkü o anlayana, işaretlerini erkenden verir. Önlemini almak insan aklına ve dolayısı ile iradesine düşüyor. Turgut Ozeke (*) ıüşıktekı 15 basamaklı merdıvenle 1 kata çıkmayı tercıh etmeyıp asansor kapısında dakıkalarca bekle yen şışman adam obez ım de onun ıçın beklıyo rum dıyordu Bır akşam zıyafennde tıka basa yıyen aydın geçınen kışı çayına tatlandıncı kaüp rejım yaptıgını soyluyor du Bol pastalı boreklı komşu gıınlerını kaçırmayıp her turlu pasta tanfesını ezbere büen Nurıye teyze ifişmanlıktan şıka yet edıyor kendısıne su ıçse dahı yaradıgmı soyluyordu Dızlerının agrıdıgından her turlu agn kesıcılerı dene yen 90 kıloluk bır başka teyze derdıne deva bulamamaktan yakırayordu Bu agır vucudu bacaklarının taşıyamayacağını bırgun yeter seru artık taşıyamıyorum ışaretının bacak agnlan oldugunu ona anlatmak mumkun degüdı Bu ornekler daha çok uzatdabılır Yaşamı sonsuz zan neden bu ınsanlar hep agnsız sızısız ıstedıgı gıfcn yıyerek ıçerek muüu yaşdyacaklanru zannedıyorlardı Halbukı yaşamın kurallan vardı Canlüar dogan buyuyerı yaşlanan ve olen şeylerdı Beden denilen bu makmenın de bır omru var dı Bu makınayı özenle kullanmak omru uzatıyordu Özenle kullanmanın temel şartı aklımızdan daha akülı olan organla nmızın sesine kulak vermektı Çunku o anlayana işaretlerini erkenden verıyordu Onlemını almak ınsan aklına ve dolayısı ıle iradesine duşerdı Büımın gosterdıgı kurallara uymak bu nun temel şartı ıdı Bu temel unsurlardan en başta gelenı de beslenmedir. B olmakla beıaber bılgısızlıkten de kaynaklanıyor Son yıllarda çocuk hekımlen ve dıyet uzmanlannın gayretlerı ıle oldukça ıyıleşmeler oldu BeslenmeBüyümeGelişme Bır bebegın dogum kılosu 3 3 5 kgr cıvanndadır Bebek 1 yaşında dogum kılosunun uç katına varır Yaklaşık 9 10 kg cıvannda olur Yanı hayatın en hızlı bttyttme çağı 1 yasına kadardır Sonra buyume lıızı azalır Eğer bebek bu hızla buyurse yanı her yıl oldugu kılonun uç katı buyuıse 5 6 sene sonra dev gıbı bır şey olur Her cankun bır buyume hızı vardır Yavrunun buyume hızı ıle annesının sut ıçerıgı bırbırı ıle ılışkılıdır Hızlı buyuyen canlılann ortalama omru de kısa olur Bır fıl veya kaplumba ga yavaş buyur ve uzun yaşar Insan neslının de bır ortalama omru vardır Gumımuzde ulkelere gore degışmekle beraber 70 80 senedır 100 yüı geçenler parmakla gosterüecek ka dar azdır Büım olumsuzlugu bulmaya çakşsa da ınsan neslı ;> fonksıyonlannı tam yapabüecek mıdır Montaigne, Denemeler ısımh kıtabında omru bır gunolan kuşluk vaktı olenlerın erken oğlende olenlerın nor mal akşam uzerı olenlerın ıse yaşlanıp oldugu tek hucrelı canlılardan bahseder Bır ınsan omru yanında 1 gunun ne onemı vardır Zamanın sonsuzlugu karşısında ınsan omrunun 7080 veya 100 yıl olmasının ne onemı olur der Amaç bu sureyı sağhkh mutlu geçizntektir. Fazlası da azı da Insan neslı bugunku yaşamını 10 bın yıllık de neyımlermden sonra kazanmış beslenmesı buyumesı yaşlanması gıbı neshne ozgu bır duzenı oluşmuş Ama gelecekte ne gıbı ev nmler olur onu bılemıyoruz Beslenme Bilimi Butun dunya da son yıllarda beslenmenın one mı konuşuluyor Her bılımsel dergı de yayınlar çıkıyor kongrelerde tartış Burada onemlı malar yapılıyor olan bu dttzeni bozBeslenmenın m ı m a k , normdl olçu tam olabılmesı ıçın ler ıçınde gereksınımsındırım sıstemının lennı karşüamaktır yapısının normal ol En başta ge ması ve karmaşık len kazanılmış beslen fonksıyonlanrun ıyı Çocuklara "lyl beslenme" ahfkanlığı verin. me alışkanlıkldrıdır ışlemesı gerekır Beslenmenın fazlası da azı da zarardır Perhız yapryorum dıye Eskıden tanı koyma zorlukları nedenı ıle bırçok hastalıklan sıkı ve tek taraflı bır rejıme gırmek orgaruzmaya zarar verdıgı tedavı edılerruyordu Son yıllarda buyuklerın ve çocuklann gıbı strese de neden olur Bır bebegı kalonlı mamalarla fazla smdınm fizyolojısının ve hastalıklannın anlaşılmasında bubesleyç) buyumesını hızlandırmak ona kotuluk etmektr Insan yuk ılerlemeler olmuştur Agız yolu ıle mıde ve ınce bagırlanmızın büınçsızce beslenmesı aşın şışmanlıklara dolayısı ıle saklardan parça alınması enzım olçumlerı ve hıstolojık yapı çeşıtlı hastalıklanna neden olmaktadır Aşın beslenmenın zanın ıncelenebılmesı tanı ve tedavıde yol gosterıcı yontemlerrdrldnnın çocukluk donemınde başladıgına aıt arastomalar dır Elmılım kusuru ılle seyreden hastabklar daha ıyı anlaşü vardır mışur Temel besın maddelerırun etküerının ve noksanlıklanBeslenmenın fazlasına şifnuuüık, (obezıte) azına nın araştınlması metabolızması ıle beraber neden oldugu (anoreksı) cayıflık denıyor Beyramızde yemek duzenımızı hastalıklann tanısını koymada ılerlemeler kaydedılmış besayarlayan bır merkez mevcuttur (Appesiaı) Bır takım zayıfla lenmenın onemı daha çok anlaş.ümıştır ma üaçlan bu merkezı etküerler Ancak yan etkılerını de Kötu beslenme dedıgımız malnutnsyonun (kotu ve unutmamak gerekır Beslenmemızı bız açlık tokluk hıssı şekyetersız beslenme) neden oldugu degışıkhkler ıyıce araştınl lınde algılıyoruz Açlık azap vencı bır duygu tokluk keyıfvemıs.ür Malnutrısyon en çok çocuklarda goruluyor ve olumlerıcıbırduygu Bununla ılgüı çok atasozlenmız var Tbk açın re sebep oluyor Çunku malnutrısyonlu çocuklar kolay hasta halınıbılmez Aç ıt urın yıkar', Allah lamseyı açkkla terbı lanıyor kolay ıyüeşemıyorlar Yaptgımız bır çahşmada hastaye etmesın" gıbı neye yatan çocuklann buyuk bır kısmının boy ve kılolannın Beslenmenin Temel Prensipleri duşuk oldugunu saptadık Ulkemızde de bu gızlı ve açık bır sorun olmaya devam edıyor Bunun nedenı sosyoekonomık Her canlının yaşamını surdurebılmesı ıçın enerjiye gereksınımı vardır Enerjı temını çok onemlıdu Dıkkat edüır se dunya sıyasetı enerjı yanı petrol bolgelerının etrafinda donmektedır Enerjı bırırru kaloridir. 1 kalorı 1 cm3 suyu 1 derece ısıtmak ıçın gerekh olan ısı mıktandır Denız suyu ktşın 10 veya 15 derece cıvarlarma duşer yazın ıse 25 dereceye yukselır 1 cm3 suyu 10 derece ısıtmak ıçın 10 kalonye gereksınım vardır 10 cm3 suyu 1 derece ısıtmak ıçın yıne 10 kalonye gereksınım vardır Thlyonlarca santı metrekup denız suyunu 10 derece ısıtabılmek ıçın gereklı olan enerjı gereksınımını karşüamak ancak guneş enerjısı ıle mumkun olmaktadır Insanın beslenmesı ıçın enerjı veren temel besı mad delenne gereksınım vardır Bu temel besı maddeler protein, yag ve karbonhidrat dedıgımız şekerlı unlıı yıyecekler den oluşur Bunlann 1 gram ının yenmesı hahnde vucutta meydana gelen kalorı mıktan bellıdır Bunlar fızıksel yontemlerle saptanmışhr (Ornegın oksıjen sarfıyaü uzerınden) Me sela 1 gr proteın ve 1 gr şeker yaklaşık 4 kalorı yag ıse yak laşık 9 kalorı verır Beraber almamız gereken vltamin ve minerallerin kalon degen yoktur ancak gereklıdır Sebzelenn ıse kalorı degen çok azdır Ornegın bır salatalıgın veya domatesın ka lon degen çok azdır Onun ıçın şışmanlara ıstedıgı kadar sa latalık yemesını tavsıye etsenız yemezler Ancak bunlar selu lozlu gıdalar olduklanndan defekasyonu duzenlerler ve ge reklıdırler Snynn kalorı degen O'dır Ancak ıyı bır ortam oluştu rur Bunlar kabaca şoyle ızah edılebılır Orgdnızma bu soba gıbıdır Kendısı ısınır ve etrafa ısı verır Sobada yanıp enerjı veren odun komur, petrol gıbı şeylerdır Bunlann yanması halınde yanan maddeye bagh olarak degışık mıktarlarda ka lon venrler Odunu tutuşturmak ıçın kıbrıte çıraya gereksı nırn vardır Bunlan ısınmak ıçın degıl tutuşturmak ıçın kullanınz Yanı katalızator gorevı yapar yanmayı başlaurlar lşte temel besın maddelerı de organızmada degışıklıge (metobolı ze) ugrarken vıtamın ve mınerallen boyle kulldnır Yaşa göre kalori Insanlann yaşına cınsme yaptıgı ışe gore degışmek uzere alacağı kalori bellıdır Ornegın bır yetifkln genç 3000 3500 kalon almahdır Agır beden işçisi 4500 5000 kalon almalıdır Eskıden buroda çalışan zibin ifçilerinin az enerjı harcadıklannı zannedıyorduk Gunumuzde zıhınsel faalıyetlenn de enenı saruna neden oldugu anlaşümış.ür Yaçlandıkça kılo başına duşen kalon mıktan azalmaktadır Ornegın yvnidogan bir bebek kılo başına 120 140 kalorı al malıdır Yaflüarda ıse 2530 kalonye kadar duşer Hiç çakfinayan olu gıbı 24 saat yatan bır ınsanın 1200 1400 (yak laşık) kalonye gereksınımı vardır Buna bazal metabolızma' denır Yanı tam ıstırahat hahnde ısımızın sabıt tutulması kalbımızın ve cıgerlenmızın ça Uşması ıçın bu temel kalon gereklıdır Bazal metabolızma ınsanlarda bazı hastalık hallennde artar Ornegın hıpertroıdı dedıgımız hastalık halınde oldugu gıbı Bunlar çok yıyorum şışmanlamıyorum derler Şeker hastalan çok yemelerıne 749/4