Katalog

Gönülden Bilime rınde bence kesın bır bügı soz konusu degıl Bız bu genı susturup, sonuçldrını ızleyeceğız" dıyor Yang, "gen hedefleme" ve klonlama teknığını bırlıkte kullanmayı onenyor Gen hedefleme cdt hucrelerını degışhrme suasındd kulldnüacak Işlemın sonunda kedının degıştırümış den hucrelen genın hatalı bır kop yasını ıçerecek Degış.tırdmış hucreler daha sonra klon lamada olduğu gıbı yumurta hucrelenyle bırleştınlecek Sonuçta ortaya çıkan kedüer saghklı ıse, bırbırlenyle çıftleştınlerek uretüecek, yavrulan pazarlanacak Yang'a gore bu proje oldukça ıddıalı, bır anlamda kedı klonlama ıle eşdeğer Gen hedefleme konusunun onde gelen ısımlerınden Utah Unıversıtesı nden Marıo Capecchı projenın başarüı olmdması ıçın hıçbu engelın bulunmddıgını, teknolojının bu ışlem ıçın haar olduğunu ılen suruyor Ancak Avner ler ışlemı uygulamak ıçın 2 1 mılyon dolarlık bır fona gereksınım duydukldrıru soyluyor Yang'ın "dene ve gor' polıükası Vırgınıa Hayvan Hakları Dernegı yetkılılerınden Troy Seıdle'ye ters duşuyor Seıdle şoyle konuşuyor "Genın ne ış yapüğını bılmeden, ortadan kaldırmak çok buyuk bır sorumsuzluk Bu ışlem şımdıden tahmın edemeyecegımız çok buyuk acüara ve sağbk problemlenne yol açabüır" Kaynak NevvScıentıst, 7 Temmuz 2001 Ahmet Inam Ruh Yönetimi ve Teknoloji Psikoloji ile psikagogi ya da belki Fransızca'ya yakın okunuşuyla psikagoji arasındakı fark benı hep dusundurur. Psıkolo/ı, bır bilim dalı. Son yıllarda yaptığı atılımlaha doğa bılımlenne yakın olmaya çalışan, geliştirilmiş laboratuvar teknıkknyk araştırmalar yapan onemli bir bilim. Yazık ki, onu, son yıllarda geçirdiğı aşamalan kpnde tanıyanımız pek yok! Bir bilim ohrak psikohjiyi tanıtmayı seven, populer Hgileri oktn kişilerin sayısı da az. Psikagoji ise, pek kuHanıhn kavram değil. Psukhe ve ago sozcuklerinm bır bmesinv: ruh ve yönetkn. Sevk etme, yonlendirme çabalan nıhu. Ruh idaresi. Elbette bir bilim dalı değil. Belki bir sanat! PsikagogTar, ruh yönetkileri kımler? Her ınsan. Her ınsan kendı ruhunun yonetkisi. Olağan ki burada, "ruh"un ne oldugu tartışmasına girmek istemem. Herkesin üzennde ortaklasa anlaşabileceği "ruh" anlayışlan buhmabiHr. Duygu ve dusuncdenmizin "olup Mtiğı" alandır, ruh alanı. Nedense ruhumuzu bahçeye benzetmek gdir içimden. Çueri duvorion vardır, toprağı vardır (belki, bedenimiz!) Uzerinde sonsuz gökyuzü durur. Bahçemu, bir anlamıyla venlmiştir bize: Cenlennvzle, ıçınde doğup buyüdüğümüz, tophımsal, siyasal, kültürel, ekonomik, ahlâksal ortam ve çevreyle! Bu verili ozellikleri duzenlemek, yönetmek, onlara biçim vermek, bakımlannı yapmak bızım en onemli ahlâk ödevimizdirl Ahlâkın, bu anlayış çerçevesinde, en onemli buyrukkınndan biri: Ruhuna bakl. Ruhuna özen göster! Ruhunu tam! buyruğudur. (Uç ayn söyteyisle, tek buyruk!) ruh bakımı neden ahlâksal zorunluluktur? Ruhuna bakmayan, kendine bakmıyordur, toplumun, insanlığın ondan beklediklerini yerine getiremez. Insankva verebileceklerinı veremez. Kendine verebileceklerini veremez. Çünku, olabileceği kadar olamaz. Ohbileceği kadar olamamak en buyuk insanlık ayıbıdır Bir dnayettir. Intihar dır. Insana verebılecekknmızın en aza inmesı demektir. Belki burada şoyk bir savunma yapılabilir: Kimse bizden bir sey istemiyor ki! Zarar vermeyelım yeter. Zarar vermryorsak, ahlâklı nu oluyonız? Ahlâksız olmuyoruz belkı, ama ahlâklı da olmuyoruz. Zarar vermryor olmak yetmez. Yarar sağlamalıyız. Kendimizi, okmakkmnuzı gerçekleştirerek. Doğanın, toplumun, kultunın bıze verdiklennı kendı çabalanmı/la gelistirerek. Bahçe verilmis. Ruh bahçemiz. Oyk mi kalacak? Evet, şu ççekleri annem, sunlan oğretmenım, bunlan okuduğum romanalar dikti. Eğitimle bana bahçeler sundular, ççekler, ağoçhr, çımenler sağbdılar. Yetinecek miyim, verilenlerie? Bahçem bu kadarta mı kalacak? Kalmayacak. Içimdeki ahlâk duygum, bahçene bak, bahçeni yeniĞen oluştur, bahçeni surekli olarak diri, canlı tut, yenile, diyor! Bahçeni yenile! Ey insan, ey psikagog ohn ınsan ruhuna ozen goster. Incell Derinliklerini gör! Içindeki can atesinı yakala! Kokusmus ham gelismemis yanlannı, ince hesaplannı, sığ bencıllığe dayalı korkulannı gor! Onhrla hesaplaş. Onlarla karsılas! Bahçenle karsıhş! Dunyayı, toplumu, içinde bulunduğu siyasal duzeni tanıyarak kendini tam! Vatana hızmet edeceğiz dıye yollara dusup, kendı bahçeni unutma. Bahçen yaban otlanyla, aynk oüanykı doluyken, vatan bahçesini duzeltebileceğini sanma. Bilim aşkıyla yandığını söyüyorsun. Yan oyleyse! Aydınhk, nasıl gdir yoksa? Yanarken ısığınla bahçeni gor. Uzerinde çalıstığın prookm ruhunun odunlaşmıs yanlanna örtu olmasın. Teknolojinin gucüyle donen dunyada koşusan insanlar! Daha verimli uretım! Daha çok pazar! Daha kalıteli urun! Pekı ne adına? Teknoloji gelisirken, bahçemiz bakımsızlıktan çopkJğe döndu. Ruh bakınv, felsefenin işidir, dedim, yıllar once. Yalnız felsetenin değil: Bilimın ve teknolojinin de. Psikohg kardesknm, psıkıyatnst dostlar, sosyohglar, kültür adamlan, sanatçılar, edebiyatçılar yazın erteri, yiğitleri, ruh bakımı sizin işinizdir. Şairler, sizin dizetennizden doğocak, ruh inceliklerintn damıtımıl Ruh yönetimi bk muhendislik sorunudur da! Ruhsal eneqimin en verimli, en sağlıklı en guzd biçimae yönetimi, ruh muhendıslennın işidir Muhendis, ruhh ikjilenecek. Isin "teknik" yönleri elbette var. Şimdilerde boyle birgörus, biraz "kaba" getiyor Muhendis meslektaşlanmın ruh bakımını ihüyaçkm var. Sonra ruh yonetim muhendisliğini geHştirecekler. TeknopsMtagofi diye bir akm ortaya çıkacak. Bunlan umuyorum. Aah bir muhendis okktğum içkı. Yarmdan tezi yok, muhendis arkadashnmın ruh bahçekrine konuk gkkceğim. Onlan da bahçeme konuk edeceğim. Bakarsmız, bahçekrimizi güzdlestirmen'm münendhce çözumlerinin tartışıkMğı yeni bk ortak bahçtmtz oktsuverir, olmak. Yeraltı sulan deprem tetikleyicisi Yeraltında köpüren sular depremleri körüklüyor olabilir Bır Alman bılım adamının ıddıalan doğru ıse farkh fay hatlarında oldugu halde bır depremın bır dığerını teüklemesı mumkun olabilir Potsdam'da GFZ Araştırma Ensütusu'nden Rongjıang Wang depremlerın bınlerce kılometre otedekı yeraltı sulannın bıleşımını ve basıncım değıstirdığıne üışkın kanıtlar elde ettı Wang'e gore bu baglamda sular dığer fay hatlanna dogru zorlanıyor ve bunlan bırbırın den uzaklaştırarak tektonık plakalann kayarak geçmeaz dort kez daha taruk oldular Depremlerden sonra ortaya çıkan sısmık enerjı, yerkabuğunun ıçınde ılerleyerek dığer faylara da stres yukler Ancak Wang'a gore bu uzak depremlenn neden oldugu genlmeler kuyudakı suyun ozellıklerını değışurmeye yetmeyecek kadar kuçuk Bu sular genellıkle tath su ıle yeralundakı derın, haüf tuzlu sulann bıleşımınden oluşur Wang, suyun ıletkenlığındekı azalmayı tath su mıktanndakı arüşa bağlıyor. Wang, uzaktakı bır sarsınunın kayalarla çevrüı yeralt sulannın ıçınde karbon dıoksıt baloncuklan oluşturduguna ınanıyor Gaz baloncuklan genışledığı zaman, kayalann gozeneklen ıçınde bulunan sulann basıncı artar Bu da kayalardan daha fazla tatlı su çıkmasına yol açar Sarsıntı aynca, suyu uzaktakı fay hdtuna dogru zorlar Eger sarsınü yeraltı sulannın gozeneklerdekı basıncını artınyorsa, yenı bır depremı teükler Bılım adamlan son 10 yıldır yeraltına fazla mıktarda su enjekte ederek plakalann bırbırmden uzaklaşunlabıleceğınden haberdar Boylece surtunme azalacağı ıçın plakalar kayarak geçer Ancak bazı bılım adamlan bunun evrensel bır olgu olmadığmı ılen suruyor UK Nırex'den jeolog Uısdedn McLeod Mıchıe bu konuda şoyle konuşuyor "Dığer tektonık çevrelerde neler olacağını gormek ılgınç olabilir Bu konuyu dennlemesıne araşurmakta fayda goruyorum" Kaynak NevvScıentıst, TTemmuz 2001 Reyhan Oksay lerıne yardımcı oluyor Wang bu duşuncesını Ermerastan, Kajaran'dakı bır artezyen kuyusundakı suları mceleyerek gelıştırdı 1 400 kılometre otedekı bır depremden bır saat sonra kuyudakı suyun elektrıksel ıletkenhgınde anı bır duşuş oldugunu kaydettı 1996 ve 1999 yıllan arasında Wang ve ekıbındekı dıger bılım addmlan benzer olaylara en Dişilik Salgını Genellıkle dışı olmaya bulaşıcı bır hastalık gozuyle bakılmaz, ancak, bılımadamlan tek bır hayvan turu ıçın bunun boyle olmadığı kanısına vardılar Tropık meyvelen, çay ve kahve füızlennı yıyıp onlan yokeden mınıcık orumceklerın hepsı ama hepsı butunuyle dışı Bılımadamlan, bu ture aıt burun orumceklerın sadece dışılerden oluşmasına bır baktennrn neden oldugunu ortaya çıkardılar Boceklere anübıyoüklerle mudahale edıldığmde erkeğe donuşurler, ancak, bu orumceklere, vahşı ortamlanndakı ozgun doğalanna karşı cınsle bırleşmelen, karşı cınsten bır eş edınmelen gıbı, herhangı bır mudahalede bulunmaksızın yaşam hakkı tanındığmda kendı başlannın çaresıne çok lyı bakmaktadırlar Kendı başlanna yumurtlarlar, dollenme olmaksızın dışı orumcekler doğururlar Scıence Dergısınde yayınlanan bır yoruma gore, kadınlaştmcı bu bakten ılk çoğalma donemınde hızla yayümış olabilir, çunku, bu bakten butun hastalıklı yavru orumceklerın dışıye donuşmelenne neden olur Bu bakış araşnrmacılan tam bır şaşkınlığa duşurdu Bu orumcek turu evnmsel bıyolojının kabul etmış oldugu tahmınlere karşı gelmektedır Geleneksel yaklaşım hayvanlann ınsanlardakı gıbı, bın babadan dığen anneden alınan, bırbırmden bıraz farklı tam 2 set gene sahıp olduklandır Ancak Hollandalı ve Çek araştırmacılara gore, bu orumcek tek bır set gene sahıptır, onu eşsız küan da budur Bu dışı orumcek kendı kendını yetkınlıkle klonlamaktadır Bılımadamlan, 2 farklı bırbınnı tamamlayıcı gen setıne sahıp olmanın, herhangı bınrun tehhkelı bır mutasyonu karşısında, dığenrun bu durumu kurtarıa bır rol oyndyacağı kanısındalar Insanlann genlennde o kadar çok mutasyan olmaktadır kı eğer bır laşı tek bır set genle doğarsa yetişkın çagına ermeden olmesı kaçınılmazdır 2 dızı gene sahıp olmak bu tur ıçın bır dezavantaj olabilir, çunku bu tehlıkelı mutasyonlara neden olabilir Belkı de bızım "normal" dıye kabul etüğımız çıft kromozomm setıne sahıp olmak bır evrım hatasıdır SerpilAksoy Kaynak: The Guardian, 29 Haz'ıran 748/»