Katalog

araçlar doğal bılımcılen hevesh dmdtorleıe donustururler Tabu kı değujürmek uzeıe guısımde bulunulabıür ustelık ne :adar çok şey büınııse gırışım o kadar hedefsel olur Beyrun lektrıkle uyanldıgı ve sınır hucrelerının elektrık sınyallen uzerınden degıstırüebıldıgı fark edılmesınden bu yana has talara elektrotlar dktardrak hareketsel veya gorsel bozukluklar tedavı edılmeye çalışılmakta Bilim adamlan yassı solncanlann sinir hücrelerindeki etkinlik motifini belli bir reaksiyona bağlayabiliyorlar. Benzer bir açıklama insan için de geçerli olabUizmi? Şımdı de duşuncelenn okunabüecegmı rra duşunuyorsunuz 9 Hayır bunım ıçın ehmızdekı olanaklar fazlasıyla karmaşık Ben gelecekte de bu fur olanaklaıa kavuşacagımıza ındnmıyorum Fakat nörotik şifre bilgisayarda programlanabilir ve büinç de aynı sisteme göre tasarlanabilir? Singer: Bu konuda ılk adımlar atüdd zaten Yenı ışlemsıstemlerınde bıyolojıye daha yakın olan algontmalar kulmakta Siz n^Biik ağ sistemlerinden mi söz ediyorsunnz? Evet Yakın bıı qelecekte buyuk atüımlar yaşanacaktır Çunku beymde buldugumuz dagılım ılkelerı bügısayarla ta sarlanabüecek duruma gelecektır Ancak bu ışlem farklı bir hardware sıstemını gerekhrmektedır Sonuçta smır hucreleı ı gıbı uşleyen çıpleı uıetmelryız Bu gelecekte daha kolay uygulanabılrr ve daha az hatayla ışleyen sıstemlere donuşecek tır Aynca bunlar sınır hucrelerının motıf ve dılıru daha ıyı an layabüırler Duygularımızı özgürce s e ç e b i l m e yetimizin toplumsal iletişim sayesinde gelistiğini söylediniz. Bu birbirine bağlı bilgisayarlar için de geçerli olabilir. Bilgisayar da Internet iletişimi sayesinde "kendi kisiliğini" bulabilir mi? Eğer bir ışlemcıyı gerekh karmdşık butunlukle donata büır dogumddn ıtıbaren evrım suıecı ıçınde gelışen ve gen leıımızde depolonan bügüerden oluşan onbılgılerı aktdrabılırsenız ya dd duyc/usal olarak baĞ/ldnabılecek şekılde bı çımlendırırsenız yanı ozetle çocuklara bahşettıklennızı ona da bahşedersenız o zaman bügısdyarın ıyı bu dost olabılece gını dusunebüu ım Peki, bilgisayar ve beyin arasında kesişme noktaları yaratılabilir mi? Singer: Beyın pfkınlıklen pdrdlel ışlemuleı yardımıyla deşıfre edüıp ornegın protez mekanızmasında kulldnıldbılır halp getınlebıhr Pilotların beyin hareketlerine göre uçuş tasanmlarının işleme geçirilmesiyle ilgili çalışmalar var. Singer: Bu durumdd uçmamdyı tercıiı edeı ım Özgür iradeyle ilgili kaygılarınızda sanki biraz telkinsizlik seziliyor: Bu tür tasarunlar gerçekleştiginde insan modeli tümden değişebilir mi? Bu sisteme baglı olarak oluşacak ınsan modelının urkutucu degıl tam aksıne bugurıkuyle karşüastıracak olursak da ha büe ınsancıl olacağını duşunebümz Geçtıgımız yuzyüda anormal sayılan bırçok beyın hareketlen açıklanabümıştır şacagmı oğıetebrirrız Fakat o zaman da suç işlemlerindeki tüm psikiyatrik saptamalar geçeraiz ve mantıksız sayılmaz mı? Doğru tabu, o zaman suçlulara bakış açımız degısebılır Şoyle dıyebüırız o zaman Bu zavallı ınsan bıraz şanssızmış O normal dagılımın son noktasrna ulaşmıs Bunun genetık nedenlerle mı yoksa eğıtımle mı ılgısı oldugu (bunlar beyın etkınlıklennın pıogramlanmasında aynı olçude etkılı olurlar) onemlı değıldır Sogukkanü bir katıl de sonuçta dlçdkçd bir oldurme bılıncıne sahıp oldugu ıçın şanssız sayüır Tabıı kı bu olaylara seyırcı kalmamız anlamına gelmez Toplum elbette kı tepkısını gostermelı Onudurdurmak ıçın eğıtım ve terapı programlan uygulanmalı Aynca toplum tehlıkelı ınsanlann ozgur dolaşım alanlannı da hsıtlayarak kendısını korumalı Orneğın hapıs cezası yerıne koruma veya guvenlık nezaretı gıbı terımlerın kullanılması daha sağhklı olabüır Demokrasi ve aydınlanma özgür insan fikri üzerine kuruludur. Siz Fransu devrimiyle ortaya konulanların s&Uce "yanılsamalardan" ibaret olduğunu savunduğunuz zaman bunu bir kenara atmıs olmuyor (1) Max Planck EnstitUsU'nde beyin araştırmalarıyla ilgi musunuz? li bir sistemln.kurulması Kesınlıkle hayır Kendımıze ozgurlugu bahşettıgrmız (2) Şebek renk deneyinde: "Cöz her zaman llglnç bir $ey bir gerçektır Evet bu yalnızca subjektıf olarak elde edılmek ler bulma aı ayısındadır te fakat dıger kulturel geıçeklerle de ürntüıdır Degerler sıstemmde durum farklıdır Bu yapüarın ne kadar gerçek olduklan ornegın Fransız devrrmınde oldugu gıbı ne kadar etkılı olduklarını baglıdır Bireylerin özgür iradeye sahip olmadıklan yerde insanlık onuru nerede yakalanabilir? Belkı o zaman farklı bir onuı kavramı ortaya çıkabüır Bu, mutlak gorevle bırlıkte genellıkle labu le yuklu ozgurluk kavramımızı da dahd alçakgonullu ve daha hoşgorulu bir tutumla degıştırmelıyız Zorunlu edımlerımızle bırlıkte bırçok şeyı goreceleştırmek zorundayız Eüafırmzda daımayanıba mdları engelledıklermı kısüıklerı aküları ve kokenlerı her şeyden once de geleceklerı hakkında sağuklı açıklamalar getıremedıklerını büen varlıkları ızlemek durumunda kdlabıOı negın epüepsımn sadecp beyınsel metdbohznid ouıeçlen lırız nrn bir sapması oldugu anlaşıldı Benzer sonuçlara^anormal davranışlar da ulaşacagız Yanı ınsanlaı ı uygunsuz davranıs Bilincimizi hasta eden ümitsiz bir gözlem mi lara surukleyen beyın bozukluklannın varlıgı soz konusu bubu? rada Bugunkunden dahd ınsancıl sıstemlerın olusdcagını Özgür irade yokluğuyla ilgili öngörünüzle birduşunebüıyorum lyıleştırmeyı bıldıklerını ıddıa edenleıp likte şu düşünceler de ortaya çıkıyor: tnsan bu duguvenılmeyecektır yanı olaylan basıtleştırenlerın peşmden rumda edimlerinden sorumlu olmayabilir. Buna göre gıdılmeyecektır Boylece daha eleştırısel ama aynı zamanda suç ve ceza ilkesi de bir kenara ım atılacak? alçakgonullu ve gosterışe dayanmayan bir duyarlılık bıçımlenebüır Evet ben bu ılkeden kaçınabüecegımıze manıyorum Davranışlanmız dd aslında pek deguşmeyebüır Çocuklaıımı Nilgun Ozbaşaran Dede za yrne toplumsal davrarnşlarrn büınmesıyle yaşamır^oldylaKaynak Spıegel, 1/2001 Emek Kalitesi ve diyanete ayrılan kaynaidar Mistisizm bir nöron işi Baştaralı 16. sayfada.. Bir tarafta 173 trılyonluk Dıyanet Işleıı Başkanlıgı dığer tardftd 18 3, 3 6 ve 3,8 trıl yonluk TUBITAK Gebze ve Izrmr Yuksek Teknolojı Enstıtulerı Bdşlangıç odeneklerının 1999 yılma ılıskm bu dagılım 2000 yılında devam ettığı gıbı 2001 yılı ıçın de aynen devam etmekte dır (9) Ozetle Turkıye uretrm bılım ve teknolojıyı bir kenara koymuş oteb dunyayı duşunur hale gelmı^trr Oysa dunya ekonomısınrn ozellıkle bugunku koşullan bılım ve tekruk kapasıtesı yuksek yaraücı / buluşçu ın sanlann yetıştırümesını one çıkarmaktddıı Dolayısıyla kalıteh ınsan gucunun yeüştırılmesının saglam temellere oturtulması surekh gelışen yapılar halıne genrümesı ve ıdeolojık mısyonlara yonelık yapılanmdlardan uzak tutulmaları daha da onem kazanmaktadır Bu bakımdan, Turkıye, artık çeşıtlı kurumlara ıhşkın kaynak dagıümını da gozden geçırmeh, uretıme, büıme ve teknolojık gelış meye yonelık kurumlara daha fazla kaynak. ayırmaya agırhk vermelıdır Buyuk bir genç 748/14 ınsdn kıtlesıne sdhıp bir ulke olan Tuıkıye bu ınsanlan çagdaş egıtrm ve ogretım mekdnızmalarıyla donattgı uretıme büıme ve teknolojık gelı^meye gereken onemı verdığı ve kaynaklarını buna uygun şekılde kullandığı surece daha çabuk gehşebüecek ve dunya ulusları arasında hak ettıgı yere de ancak bu şekılde kısa bir surede ulaşabılecektır (*)0nonu Unıversıtesı llBF Dekam ) KAYNAKLAR (1) D F r Nılelıkh lnsangucu Meslek Standaıilan Duzenı ve Sobyril Seımaye Bınlanı VIII BYKP OZPI lhtiM"! Knmnyonu r Raporu Anl.ııa ?00l:;] > 17 w DIK H»n«h»lkı U g h c ü Ankell SonaçUn Eklm 199», JUkan, 2001, t. 40. (2) OECD Maın Scıence and 1*chnolo(jy Indıcalors Parıs 199H °, I6ve2ü (3) C Behar et al Turkıye nın Fırial PerırPtpsı Demogıafüv Dnıuı.;um ve Izduşumlerı TÜStAD Yayıalan, lsUnbnl, 1999, ı. 6061. (4) DFT Ot lao^etım O n r l hflıtımMeslek Egılınıı [eknık KOmnı v m . BYKP Ö n l t h t u u Eoml>yonn Rapora, Ankua, 2001, t.73 (5) OIF Tttıkiy» lıtatlıUk Ydhftı 1999, Jbıku», 2000, s. 165, 169,171. (6)DIF Tülkiy. Ut»ti»tlktüUJl 1999,4nk«r«, 2000, v 325. (7) Dıyanet Işlen Başkanhgı ndan ?1 05 ;,001 laııhınde tele fon vp faksla alınan bılgı ve a.g.a., «.183 T * 185. (8) Malıye Bakanbgı 2000 Yılı Btttfa G«nkçnl, Askara, 1999, •. 1213. (9) 30 Aıalık 2000 tarılı ve 24273 mukerrer sayılı Resrra Gaze !e s 28 ve ılgıh dıger sahıfeler fızalar da dış uyancılarla harekete geçerek kışıde aşkınlık duyguları uyandırabüıyor Esasen haç ya da 7 kollu şamdan resmı gordugumuzde dını duygular hıssetmemızın nedenı de bu Uzmanlar bu durumu şoyle açıklıyor Beyınde oncekı duyumlar sonucu edınılmış hısler saklanmdktddır Saklanmış verılere benzer duyumlar alrndıgmda beyındekı ıuşküendırme bolumu, duyusal hafizada saklanan bu hıslerle yenı duyumlar arasında bağlantı kurar Boylece soz konusu hıs yenıden anımsarur ve bşı aynı hıssı tekrar hısseder Dua ederken gozumuzun onune gelen goluntuler de, bu şekılde açıklanıyor Beyrun ıkı yanındakı konuşma teorık duşunme ve ıuşküendırme becerılerınden sorumlu bolgelerde meydana gelen elektrıksel uyarım goruntuler algüanmasuıa yol açıyor Pekı bu aşkm deneyımler neden herkeste olmaz da, sadece bazüanmızın başına geur' Geçen yülarda yapılan bir ankette, katılrmcılarm % 40'nın daha once en az bir ve ya ıkı kez aşkın bir gerçeklık duygusuna kapüdıgı ortaya çıktı Norologlarm ellerrndekı goruntuleme teknıklerı "neden sadece bazılanmız''' sorusunu cevaplamaya yetmıyor Psikologlar ıse, bu deneyımlerı yaşayanlann yenılıklere daha açık kımseler olduğunu beurtıyorldi Psıkologlara gore bukısüer daha yaratıcı yenı buluşlara daha açık ve bırden çok dnlamlı ıjadeleıe daha çok ılgı gosteren kımseler Başka bir deyışle eğer aşırı mantıklı ve kendını sureklı kontrol altında tutan bırıysenız bu deneyımı yaşamanız zor olacaktır Insanoğlu gızemh olaylar ve mıstık deneyımlere her zaman ılgı duymustuı Kışıyı fızıksel gerçeklıkten koparan manevı deneyrmler de hep merak edılegelrruşur Noroteolojı her ne kadar bu aşkmlık hallenra duyusal ışlevlerın durdugu saf büınç hallerı olarak açıklasa da bunlann neden ve nasü başladıgı konusuna açıklık getrremıyor Başak Tarakta} Kaynak: Courner Intemational, S56, 2001