Katalog

Beynimizdeki sihirli kutular: Bilinç Gözler görüntüleri algıladıklarında beyinde neler yaşanır? Bilinç ve "Ben"duygusu nasıloluşmakta? Beyin araştırmaası Wolf Singer, beyni "çok merkezde organize olan bir sistem" olarak tanımlarken, özgür irade fikrini de kültürel bir yapı olarak kabul ediyor. Prof. Singer burada ne gördügttnfizü tarif edebilir misiniz? Singer: Ağzında sopa taşıyan bir hoş bir kurbağa yontusu Nereden buldunuz bunu'? Kamboçya'dan hediye geldi. Şimdi bize beyninizde neler olnp bittiğini söyleyebüir misiniz? Singer: Ilk once agtabakada ıkı boyutlu bir goruntu oluşur Buradakı sınırbogum hucrelen bu goruntuyu daha sonra beyın kabu gundakı sınır hucrelen tdraundan analız edılecek olan uyan motıflerıne donuştururler Bun ldr basıt ozellıkler konumlamalar kontrastlar ve metırüere gore tepkı gosterırler Beyın şım dı bırleşık bir ışleme adım atar ve bılgılerı daha once depolanmıs bellek ıçerıklenyle karşı ldştırır Eger oradd bu .. dogal bir merak dürtusü yani... Bunu bir arama evresı olarak tarumlama yı tercıh ederım Burada akla en yakın olan şey ıkı objeyı bırbırıne dokundurmak Ve ışıtme merkezı ortaya çıkan sesın sıradan bir ses ol madıgını anlıyor ve sıstemın ses yaratma amaçlı oldugunu anlatan bir duyuyu dışa vu ruyor Bu deney bize beynin yapısı hakkında neler söylüyor? Oncelıkle bırçok onbügının depolanmış olması gerektıgını tabu Beynım daha oncele rı kurbağa ve ses urunlenyle ılgüı kavramları ogrenmış ve bunlan az once bırbırıne bağ layabılrruştı Ve ortaya muzık aletı gıbı bıı unın tarıfı çıktı Belkı de çekırdek spmtomog laiısınde beyın etkınlıklerının bu sureç sıra smdd gorme ve ışıtme merkezle rınden çıkarak konuşma merkezın de nasıl depolandıkları da ızlenebı lırdı J (1) Mlkroskop altında beyln hUcrderi; (2)Beyln kesltleıi: Biyolo|ik evrimin de kütürel yabılecegımızı duşıınuyorduk Beynin bellı bir bolgesınde duyu ıfadelerıru yansıtan bir ıç peıdenın bulundugu sanılıyordu We noronlar ıçuı hdzırldnmış bu goruntu daha sonıa ıçımızde zıhınsel nıtehklerle donatümış bir ızle yıcı ( Ben ) tarafmdan seyredılırdı Kulaga hoş geliyor Lvet anid artık bu tdnımın tıatah oldugunu bılıyoruz Bugun beyın etkınlıklerını ol çebılıyoruz Buna gore tum bılgılerı tek bir meıkezde toplayan farklı duyu sınyallerınden sonuçsdl goruntuler oluşturan tercıhler yapan ve Ben ın bılınçlendıgı tek bu bolge yoktur 'Iiım tersı olarak brrçok bolgede aynı anda gorsel ısıtsel veya hareketsel alt sonuçlann ış lendıgı çok merkezlı bu" sıstemle karşı karşıya bulunmaktayız Ve bu sıstem beynı gızlı bu bıçunde baglanfüı anlamlar dunyasuıda yonetmekte Sıstemın kendı bı lıncını fark edecek şekılde kendı uzeruıde nasıl hukmettığı ıse çagımızın en hararetlı felse fe sonılanndan bındrr Araştırmacılar bu konu hakkında ne biliyorlar peki? Farkh beyın bolgelerının yapüan mılyonlarca yü boyu aynı kalmıştır Alt omurgalılaı sınınndan ınsana dogru gıdılen yolda yalnızca bazı yapüann hacımlen buyumuştur ozeüıkle de beyın kabuğunun hacmı Boylece ıslem kapasıtesı de onemlı olçude genışle mıstir Evrım suresınce üave olunan beyın kabugu bolgelen onemlı olçude dogrudan doğ ruya duyu organlarına baglanmamış bunun yerıne bılgüerıru esas olarak varolan beyın bolgelerıne dktarmısldrdrr Farklı duyu sıstemlerındekı verılerın tumu de aynı formata sahıp olduklarından yeru gelen alanlar farklı yerlerde ıslenen alt sonuçlan karşılaştuıp soyut tanımlamalarla baglamakta zorlanmarruşlardır Aklınuzdaki genel görüntü nasıl olusmakia? Sız şundı sınır bılımlerunn ana sorunlanndan bınne parmak bastuıız Ttekrar kurba gaya donecek olursak şu soru ortaya çıkar Bu objenın parçalannı brrleştrrerek nasıl tek bir goruntu elde ettım? Bu hayvan hakkında ı fazla bılgı edmme olasüıgım olsaydı beyı yıne de ozellıkle de ağzuıda brr sopa oldn kurbdğaya uygun hucreler uretmeyecektı hayvan buyuk bir olasılıkla ddğıruk hucre grubu arasmda kurbagaya ozgıı baglantı bır butun halrnde toplayanları harekete ge> mekte Işte bız şımdı dıkkatın kurbaga u rınde yogunlaştıgı andd uygun suırr hucn rıran PŞ zamanlı olarak hnreketlı gruplaıa > nuşunu diaştınyoruz Ve bu süreci yonetecek bir eth de olmayacak ? Hayu bunlar sıstemın ıçınde daha on den depoldiımış olan bügüer nedenıyle kendılıgınden organize oluyor Bilinç gerçekte ne iae yanyor? Olumlu bır surecı yaşama geçırmış olması gerekrr aksı taktırde hıç oluşmazdı Beyın duyu enformasyonlannı ve bunlara baglı reaksıyonlan ılk ışlenışlerı sıra smda ara evrelere aktarması bırçok durumda mantıkhdrr Bu ek ış lem basamaklan, ortaya çıkacaklar hakkında duşunceler uretme mızı ya da kestrrımlerde bulunma() mıza ızın veru'ler Boylece once dost den denemeye gerek duymadan (6)K da tehlıkelen onleyebılıyoruz 'Bu rine ı boyle olursa nasıl olur" sorusuna yarut bulabılen bır beyın, tabu kı bellı bır anda başka bır kışının aklından geçenlen de okumaya deneyebıhr Bu durum aynca topluluk ıçındekı yaşam ıçm de kolayhklar getırmekte Fakat eğer be yın bır başkdsının atası hakkuıda bu model uretebılıyorsa soz ko nusu kışı ve kendısı arasuıda brr baglantı da kurabılır Başkasının degerlenduılmesı srrasuıda aksettırılenı kendısıne mal edebıluBızım bilinç olarak adlandırdıgı ce Buradd bir kuıba ne konuşma merkezı tdiannddn da fdrk edı dn d a fdrk edı Bugünkünden daha insancıl sistemler olupcak. Olaylan basitleştirenlerin peşinden gıdılmeyecek. Boylecedaha e e re 3 Siz her fırsatta algının aktif bir sureç oldugunu, ve bırçok oiası duyarlılık bıçımlenecek. aslapasif bir dutdnımlanidldi aıasınyu algısı olmadığını vurguladınız. Başdan dogıu olanı seçebüen bir algı turunu bes ka bir örnekle ne demek istediğinizi lemekte Bu basıt bir obje oldugu ıçın tum açıklayabilir misiniz? bunlar sanıyenın dılımlen ıçınde tamamlana bıldı Algı hpı zaman beklentüeı uzeııne ku Şimdi bu kurbağayı elinize alın ve ıulu arama surecmın bir sonucudur En ıyı orne işe yarayabileceğini dttşttnfln. nek gorme sıstemımızdır Goz devamlı ügınç bir şey bulma arayışındadır Benım yerme geÇok seıt bıı ağaçtdn yapılmıs, abanoz tırdıgım ılk aktıf davranış odadakı tum eşyalar olmalı (Kurbaganın agzındakı sopayı elıne drdsmda dıkkatımı kurbağdyd yoneltıp her alır ve kuıbağanın uzerıne vurur) Gayet ıyı hangı bir mantıklı baglantı aramaya başla ses verıyor evet bu bir muzık aletı mam oldu Bu arada kuşkusuz bırçok hıpotez Tebrikler. Biz bunu bu kadar çayarattım ve bellı baglantüar arasından seçım buk çıkaramamıştık dogrusu. yaparak, her noron grubunun tek tek soruştuSız bemm gıbı aıaştırma stresı de yaşa rarak beklentılerıme uygun sınyallerın aktamadınız tabu Beynım baglantı oyunlannı genlmasını sagladım hştırıp tanıyabılen karşı olumlaıı keşfettı Şımdı elımde ıkı obje var ve bunlar arasındakı Fakat yine de nesnel gerçekliğin bağlanüyı bulmaya çalısıyorum Bu ruhun bı çevreden içimize yansıdığını sanınz. çımlendırme durtusudur beyın her zaman Gerçegin daha önce aklımızda bir araya nedenlerı amaçları ve bağlantıları arar getirildigi dttsüncesiyle bir yere varamıyoruz. Yoksa beynimiz taıifler mi üretiyor? Bdmçaltımızdakı motıflerden sıkça yararlanıyomz Çunku \şlenmış oldugu halde bılrnce ulaşmayanlar da davramşlar ıçın onemlıdır Bu yuzden ge nelde yaptıklarımızla ılgüı motıfler ydratıyoruz Bu da olasılıkla büıncımızın sınırlı kapası tesınden ıleı ı gelmektedıı Insanlıgın son gizi, birçok duyu ifadelerinden bilincin nasıl oluştuguyla ilgilidir. Buna hazırda bir yanıtımz var mı? Wolf Singer (57), Frankfurt Max Planck EnstltUsü Beyln Oncelerı bunu kolayca yanıtlaaraştırmalan bolüm bafkanı \^ \ ÇmCOk OİÇakgÖnÜllÜ . ~* 748/12