Katalog

rılmaktadır Büındıgı g±ıı Turkçede zık zak yapan tıplere benzetılen bu yaklaşıma sahıp akademısyenler daldan dala atiayan populer olan her konuya yonelenlerın oluşturdugu brr goruntu Bu tur akademıs yenlerın genel bır bılımsel felsefelerı olmadıgı ıçın derınlemesme bır bılgı bırüamlerı olmadıgı gıbı herhangı bır konuda cıddı bır kazanım da saglanmamaktadır Bu guruba gırenler proje uretme ve yonet me nskı almazlar İnsanlarda göçmenliğin tarihçesi: Tembel olan erkekler Üniversiteye bakış açılarına göre sınıflandırma 1. Behrlı bır hedefi ve projesı olmayan ve yal nızca ders veren ogretım elemaru tıpı (Muderrıs) Bu tıp ogretım uyelerı uruversıteyı bır yuksek lıse gıbı duşunurler Yalnızca bırılerının klasık ders kıtapla nndakı bügıyı ogrencıye aktararak aslı gorevıru yapmıs olurlar 2. Uruversıteye bır şeküde kapagı atmış ortamı sıradan ış yerı gıbı algılayıp kendısrra devlet me muru gıbı gorur Bu gruba gıren ogretım uyelerı analız ve sentez etme yetenegı olmadıgı ıçın unıver sıtede kendılerıne venlen gorevı yaparak sorumlulu gunu yerıne getırır Bu gruba gıren ogretım eleman lan her tur goreve koşrurulduklarj ıçın bılımsel ya yınların arkasında ısmı bol olarak geçer Egıtımogretıme pek katılmaz yabancı dıl bılmez hte ratur takıp etmez ve proje uretemezler BİlİfHSel # I nsanlık tarıhı devınım ıçınde olan kadın degü erkek ornekleneyle doludur Devmım ıçındekı bu erkeklenn ama cı genellıkle ya bır yerlerı yagmalamak ya da genış topraklara egemen olmaktı Büyük tskenderın Makedonyadan başlayıp Hındıstan m kuzeyıne dek uzanan sefennı Vlklnglerin Iskandınavyadan Izlanda ya ve oradan da Amerıka ya dek uzanan saldırılannı ya da Cengiz Han ve atlüannın Orta Asya steplerme dek uzanan akınlarını bır duşunun Savasın yolculuk ıçın bır gerekçe olmadıgı durumlarda büe ınsan toplulugunun daha devıngen uyeleı ı olan ük akhmıza gelenler nedense kadınlar degü erkeklerdır Ne de olsa gelenekler erkeklenn av lanmalannı gerektırmektedır kı bu da onlann evden uzaklaşmalanna neden olan bır edımdır Geleneksel avcı toplayıcı toplumldrda kadınlar evlerınde oturup belkı zaman zaman çevreden yıyecek bır şeyleı toplayıp çocukldrına bdkmakla yukumludurler Gerek savaş gerekse avlanma gıbı nederüerle erkeklenn kadınlara kıyasla çok daha devıngen bır konumda oldukları goruluyor ve kadınlar açısından ayn ayn araşürüabüecegı anlaşüıyor Kı mı DNA yı^ınlan yanızca kadınlar taraftndan kuşaktan kuşağa aktanldıgmdan kadınlann tarıhçesıne ışüc tutarken kımüerı de yalnızca erkekler tarafmdan aktanldıgmdan erkeklenn tarüıçe sın olçut oluşturuyor Dışıye ozgu DNA her hucrede çok sayıda bulunan ve enerjı ureten kuçuk bır bolum olan mıtokondrı yum" ıçınde yer ahr Yalnızca anne tarafmdan uretüen dollen memıs, ınsan yumurtası mıtokondnyum (dolayısıyla da mıto kondnyal DNA) ıçerır Ancak erkegm sperm hucresı aracüı gıyla yenı bıreye olan kaüası mıtokondnyum ıçermez Bu nedenle mıtokondrıyal DNA yalnızca kadmlar tarafmdan aktanlır Ote yandan yalnızca erkek tarafmdan aktarüan ufak bır ınsan kromozomu var Y kromozomu gerçekte bır erkegı erkek ya pan kromozom oldugundan yalnızca Y kromozomuna sahıp olan ınsanlar erkek tanımının kapsamına gırerler Buna baglı olarak Y kromozomunun DNAsı yalnızca erkeklerden geçen erkege ozgu bır şeydır Insanlarddkı mıtokondrıyal DNA farklüıkldiını mceledıgı rrazde çogu degışımm ya da degışkenlerın tum topluluklarda oldukça yaygın oldugunu goruruz Bır başka deyışle yalnızca çok kuçuk bolgelerde teküı olan degışkerüere çok ender tanık oluruz Gorunuşe baküırsa topluluklar arasmda yogun bır karı şım yaşanmıştır Ve ışte bu karışım hıç kuşkusuz goçlenn bır urunudur Ne var kı Harvard Unı versıtesı nden Mark Seielstadt ve arkadaşlarmın Y kromozomu üe ügılı son araştırmaları sonu cunda oıtaya çücan degışım duzenı tam bır karşıtlık sergüıyor Araştırmadan elde edüen bulgular degışımm bu bolgenın çok da dışma yayılmadıgmı gostenyor Degışımm komşu topluluklara bıraz sıçramış oLsa büe çok uzak lara ulaşmadıgı goruluyor Kısacası Y kromozomu açısmdan topluluklar arasmda goçle ügüı 9 çok az kanıt bulunuyor ı eia neler olup bıtıyor Tek bır ranlı tu ruyle yanı ınsanlarla ügüı olarak nasü oluyoı da üa kaı^ıt bonu ca ulaşüıyor9 Gerçekte buna oldukça basıt bır açüdama getırı lebüır Erkekler ve kadınlar farklı oranlaıda goç ederleı ve bu nu hıç beklenmedık bır bıçımde yaparlar Erkegm sureklı ger dıgı ve kadının evınde pmekledıgı yonundekı onyargının tersı ne ^adınlar erkeklerden çok daha yogım bır devınım ıçındeleı Gerçekten de tum verüer bır butun olarak ele alındıgında çok uzun bır zaman düımı ıçınde kadınlann erkeklere kıyasla sebz kat daha fazla goç ettüderı sonucuna varabüırız Bu sonuç erkeklenn surekh avlanıp savaşan devmgen yaratıklar oldugu goruşunu yerle bır edıyor Gerçekten de bu duzen ınsanbüımcüer tarafmdan basıt bır bıçımde açıklandbüır Dunyanın hemen hemen her yennde tum geleneksel toplum larda bız msanlar ınsanbılımcüerın babayerlılrk (patnlokahte) adını verdüden bır şeyı yaşanz Ha farkh koyden bıreyler evlendıklerınde kadın erkegm koyune yerleşır A koyunden bır kadmın B koyunden bır erkekle evlendıgını ve erkegın koyune yerleşügını duşunun Bu çıftm bın kız dıgerı erkek üa çocugu olur Kız çocuk C koyunden bır erkekle ev lenıp oraya taşınır Erkek çocuk da D koyunden bınyle evlerar ve gehn B koyune yerleşır Oyle olunca erkegın soyu B koyun dekalırken kadınınkıüakuşaksuresınceAdanBye oradan da C ye geçmıştır Kuşaktan kuşaga uzanan bu sureç kaduılarda goçun çok daha yaygın oldugunu erkeklerde ıse boylesı bır devıngenhgın soz konusu ohnadıgını ortaya koyuyor Erkekler zaman zaman uzaklardakı topraklan fethermeye kalkışsalar da bu tur olaylar ınsan goçunun genış kapsamlı duzenı ıçmde onemh bır yer rutmuyor Insanm tarıhıne asü bıçım veren ışte kadınlann bu ddım adım koyden koye devınımlerı Yazan Dr Andrew Berry Çevırı Rita Urgan bİlgİye UİOŞma r runlarmdan uzak yalnızca dışa donuk oğre 3. uikesınm so yönteminde ogretım .. w .. yaklaşimmda .. ve . um eiemam tıPı Bu uyelen , gruba gırenlerın sayısı OrOSindu derifl sınırh olmakld beraber . farkhl,klar V Q r d ı r ulke sorunlarından çok bılımsel hterarure kat kıda bulunmak başkasına kendısını begendırmek ıçın surekh gehşmış ulke büım adamlannın ıstegıne gore çdlışır 4. Ulkesının sorunlannı dıkkate alıp çozen ve çozumlerını de uluslararası boyuta taşıyan gruprur Bu gruptakı büım ınsanlan daha çok ayakları yere basan ulke sorunlarını proje olarak seçen evreasel yontemleıı ulkesmın koşullaıına uydilayan fakat so nuçlan yıne evrensel duzeye taşıyan büım adamlandır Bilim etiği yönünden belirli farklılıklar 1. Gerçegı oldugu gıbı kabul eden ve saptırmayan gruptakı büım adamı Ornegın Fransada Er menı soykırım ıddıalanna cesaretle karşı çücan büım adamlan vardır Aynı şeküde Füıstırüüerın bazı hak lannı savunan Yahudı büım adamlan büınmektedır 2. Yalancı büım adamı tıpı büerek veya büme yerek bazen de çıkar ugruna büımsel gerçeklen saptırır veya yanlış anlaşılmasıru sağlar Bu grup bılım adamlan çogu zaman resmı otontelenn ıstegı dogrultusunda goruş belırtır Geçmışte radyasyonlu çay ve findık Nukleer santraller ve Bergama olayın dakıgıbı 3. Şartlanmış belırlı ıdeolojık saplanusı olan ve olaylan yalnızca kendı bakış açısı perspektüînden degerlendırenler Bu tur ogretım uyelerı çogunlukla yetıştıklen çevrenm ogretısı uzenne şeMendıklerı ıçın etküendıklerı lıteraturu dıkkate alarak füar yuruturler Bu tur sınıflandırmalar genel bır bakış açısı ıçerısınde gozlemlerden ve büım adamlan arasında yaptıgım goruşmelerde edınüen bügıden çıkanldı Büımsel egıtımın yapüdıgı unıversıte kurumları gele cegı yaratmada dunyadakı gelışmelere paralel olarak büımsel profülennı belırlemek zorundadır Doç. Dr. Ibrahim Ortaş Çukurova Unıversıtesı aspor tas@maı cu edu tr 742/16 Gelgelekm cınsıyetlerle ügılı bu goruş tumden yanlış Kadm ve erkegın genetık yapüanyla ügüı son araştırmalar tam tersını gozler onune serıyor Buna gore surekh devınım ıçınde olanlar erkekler degü kadınlar Gerçekten de ınsan turunun taıüıçesı bu butun olarak ele alındıgında erkeklenn dura garüıgına karşın kadmlarm oldum olası dınamık bır guç &ergüedüderıne tanık olunuyor Insanlık tarıhıyle ügüı bügılenn buyuk bır bolumu yok olmuş durumda Yazüı belgeler yalnızca bırkaç bın yıl oncesıne dek uzanıyor Kazıbüım Çcüışmaldrı ve fosülerden elde edüen bügüeıe gelınce bunlar hem çok ye tersız hem de yoıumlanma lan bır haylı guç Yme de çagdaş ınsanların bır başka deyısle bızlere az çok benzer olan midnlarm ydkld^ık 100 bın yüdır varlıklannı surdurduklerı büınıyor Insanlann geçmışıyle ügüı bu bügı boşlugu nasü doldu rulabüır'5 Bu konuda yenı ve oldukça verımlı bır yaklaşım genetüc verüerden ozellıkle de DNA dızgelerınden yararlanmak Bu yontemm temelı çok basıt bır mantıga dayanıyor DNA dızgeleıı zaman ıçınde çokyavaş degıştıgınden herhangı bır dız ge oteküerden ne denlı uzun bır sure soyutlanmışsa bu dızgelere sahıp olan ınsanlar da o denlı farklı oluyorlar Avustralya yerlüerı Amazonlu Amerıkan Kızüderüüen Japonlar Turkler Kalaharı Buşmanları çrıbı ayru donemde yaşayan farklı ınsan topluluklarını ıncelemek surehyle bu topluluklar arasında kım lerın kımlerle yakından üıntüı olduklannı saptayabüırız Soz konusu yontem goçun tarüı ıçındek seyrını araştır mak amacıyla da kullanüabüır Şımdüerde jumbo jetler ya da demıryollan aracüıgıyla gerçekleşen çagdaş goçun çok genış bır alana yayüan ınsanlık tarüıı açısmdan pek de onemlı bır kaynak oluşturdugu soylenemez Geçmışte gezegenımız uzenndekı herkesın araşürdıgımız DNA parçasına aıt aynı dızgeye yanı gene sahıp oldugunu ve ardindan bır dızgede soz gelımı Guney Afnkada bır degışım meydana geldıgını duşunun Yo gun bır goç soz konusu oldugunda yanı ınsanlar sık sık yer degıştırdıklerınde bu degışım hızla yayüıp bırkaç kuşak gıbı kısa bırsurede soz gelımı Adanadakarşımızaçıkdcaktır Nevarkı ınsanlar hemen hemen hıç goç etmezler ya da çok az yer de gıştırırlerse degışım Guney Afnka nm dışına pek yayümayacak ya da çok yavaş seyredecektır Boylece etkısı asld Guney Afnka dışma çıkmayacak ya da kuşaklar sonra başka yerlerde gorulmeye başlanacaktır Durum boyle olunca DNA degışkenlennm yanı degışımın çevreye yayüma oranı goç olgusunun ne denlı s± yaşandıgının dolayh bır olçutu sayüabüır Insanhk tarüıı (ve goçler) üe ügüı gebşmelenn erkekler