Katalog

Ay küçük gezegeni örtecek Nisan ayında gökyüzü olayları ve gök atlası üzerine özet bilgiler... Hasan H. Esenoğluf) • J •' 001 yüının bu dorduncu ayında meydana gelebılecek gokyuzu olaylanna aıt astronomı bılgüen ve Nısan ayının gok atlası ozetie aşagıdakı gıbıdır, zamanlaıda yaz saatı uygulaması dıkkate alındı 2 Gönef 12 Mart 18 Nısan 2001 tanhlen arasında 38 gun boyunca Balıklar (Pısces) takun yüdızmda kalan Guneş gokyuzunde gunluk yaklaşık 1 derecelık bılınen harekenyle ılerleyerek 19 Nısan ıle 13 Mayıs 2001 tanhlen arasında 25 gun boyunca Koç (Arıes) takım yüdızmda bulunacak Guneş, 2001 yılı ıçınde Yer'e 147 nulyon km ıle en yakın konumuna 4 Ocak'ta ulaşmıştı, 152 mıfyon km. üe de en uzak konumuna 5 Temmuz'da ulaşacakur Ay Nısan ayı boyunca Ay*m mmimsi resımde gosterümışnr Aynca, Ay'ın "yenıay" ve ' dolunay" evrelenne tam ulaşma saatlen de behrtlmıstir Resımden Ay'ın yaklasık 610 Nısan tanhlen arasında 5 gun sureyle dolunay ve dohınaya yakm evrelerde kaldıgı gorulmektedır Dolunay bu tanhlerde yaklaşık 12 7 kadır parlaklıgı ıle tum gece boyunca JLy ifi$ı ıle Yer'ı aydınlatmaktadır Yaklaşık gece yansına kadar Dogu tara&nda ve gece yansmdan sonra da Baü tarafında ay ışıgı daha behrgındır Ay'ın bellı başlı evrelere ulaşma tanhlen doguşbanş saatlen ve gorulme surelen ıle Ay'ın Yer'e en yakın ve en uzak konumu ulaşma tanhlen ve uzaklıklan da şoyledır 1 Nısan'ta Uk dtadta evresınde (11 45'de doguyor ve 01 17'de batıyor, gece yansına kadar gorulur), 5 Nısan saat 13'de Ay Yer'e 364 820 km ıle en yakm noktasında, 8 Nısan'ta dohuuy evresınde (18 51'de doguyor ve 07 05'de batıyor tum gece gorulur), 15 Nısan'ta «on dördün evresınde (2 15'de dogar ve 11 41'de batar, gece yansmdan sonra goruluyor), 17 Nısan saat 09'da Ay Yer'e 404 505 km ıle en uzak noktasında, 23 Nısan'ta yeaiay evresmde olacak ve gonüemeyecek, 30 Nısan'ta Uk dftıdta evresınde (11 47'de doguyor ve 02 50'de batıyor, gece yansına kadar gorulur) maktadır, astronomlann yertemellı büımsel gozlemlenne bugun ve gelecekte de en buyuk engel teşkü etmektedır 'Işık kırlüıgı nedır? ' Işık kırlüıgının nedenlen ve almabüecek onlemler ' Işık kırlüıgının malıyeü", ' Işık kırlılıgı ve enenı tasarrufu",' Dıger ulkeler neler yapıyor ve bız ne yapmalıyız?" "Turkıye den uzaya kaçan şehır ışıklan" konulannda aynnülı bdgı TUBİTAK Ulusal Gozlemevı'nm yanı kısaca TUG'un 'http //wwwtug tubıtak govtr/ısık/mdex html' sıtesınde yer almaktadır Daha fazla bügı ıçm ıse adresler topluca şoyledır "wwwdarkskyorg" "www darksky org/ıda/darksky/", "wwwdarkskyorg/ıda/ındex html' "www u n e t c o m / p h / c f d s " , "http//wwwolpacorg/", "cfawwwharvard edu/cfa/ps/nelpag html', 'www astrouıfo ch/darksky/" ve "debora pd astro ö/cmzano/defaulten.html" Gezegenlerin ilginç konumları Jtf, k*çük f*wegea Ons'i irtocek IS Nisan sabah saat 07 cıvarmda kuçuk gezegen Ceres (1), son dordun evresmdeb Ay'm 0 9 derece Guney'ınde [Guney'de, ufuktan yaklaşık 25 derece yuksekhkte Yay (Sagıttanus) takım yüdızmda] bulunacak ve Ay tarafindan ortuleceknr Ceres +8 7 kadır parlaklıgında olacagmdan ancak teleskop veya durbun ıle gorulebılır Bununla bırlıkte Guneş de o saatte dogmakta oldugundan yme de gozlenmesı zor olacakor 1 Nisau Doguş Bah« Venüs (06 04H19 20) Mars 0108(10 23) Jupıter (09 27)O009 Satum (09 01)23 16 Uranus 04S9(15 20) Neptun 04 12(14 05) 30Nıaan Do^uş Bab4 04 27(16 53) 23 53(08 55) (07 53)2143 (07 17)2039 03 07(1331) 02 19<12 13) Gezegenler nerede? Durbun veya teleskopu olan okuyucular Nisan ayı boyunca Dxıaitu (parlaklıgı +5 8 kadır) ve Nepttinu (parlakhgı +7 9 kadır) Guneydogu tarafinda Oğlak (Capncor nus) takım yüdızmda, gece yansını geçnkten çok sonra ve sabah Guneş doguncaya kadar 3 saat kadar bır sure ıçm (Neptun bıraz daha uzun sure) gorebıhrler Her üa gezegen ay boyunca ufuktan ortalama 20 derece yukseklıkte gorulecek bununla bırlıkte ay sonuna dogru yukselecek ve gorulme surelen de artacaknr Bu üa gezegenden, bıraz yuksekte ve sonuk olara Neptun'dur Uranus ve Neptun üe bırlücte dıger gezegenlenn doguşbatiş saatlen yandakı çızelgede venlmışnr Nisan ayında çıplak gozle kolay gorulebüecek parlak gezegenlenn konumlan aşagıdadır T«aia f Guneş'e en yakm konumuna geldıgı yüın başlangıa üe Mart'm son gunlen arasmda akşamlan gokyuzunun en parlak osmı ıdı Bu kez Nısan ayının başlangıcından ıtibaren Guneş'e tekrar yakm oldugu Kasım'ın ük gunlerme kadar sabahlan tekrar gozukmeye başlayacaknr Gezegen, ayın ük haftasmdan ıtibaren ay sonuna kadar sabahlan Guneş dogmadan hemen once 1 5 saat kadar bır sure ıçm Balıklar takım yüdızmda Dogu taraftavUfUktan 15 derece yuksekhkte ancak gıtnkçe yukselecek şeküde gonüecekur Venus'un parlaklıgı ortalama 4 3 kadır olacaktr Durbunu veya teleskopu olan okuyucular gezegeni yaklaşık ük dordun evresmde gorebüecekler ay boyunca gece yansmdan ıtbaren sabah Guneş doguncaya kadar gokyuzunde ufuktan yetennce yukselerek (yaklaşık 25 dereceye kadar) gorulecekür Dohmaya yakm evrede bulunan Mars yaklaşık 6 saat boyunca Guneydogu tarafmdan yukselerek 119 Nisan tanhlen arasmda Yılancı (Ophıuchus) ve dıger gunleıde Yay takım yüdızmda yaklaşık 0 6 kadır parlaklıgı üe gorulecekur Ay boyunca gezegen Guneş'ten uzaklaşacagmdan gorulme suresı de artacak nr Jipitor, ay boyunca Boga fl^urus) takım yüdızmda akşamlan Guneş batüktan hemen sonra olmak uzere gece yansına kadar gorulur .Gezegen 2 1 kadır degışmeyen parlaklıgı üe Batı tarafmdan ıtibaren ufuktan gıderek alçalacak şeküde ortalama 20 derece yuksekte yaklaşüc 4 5 saat sureyle gorulecek. Bununla bırbkte, gezegen ay boyunca Guneş'e yaklaşacagından gorulme suresı de gıderek azalacaknr Satiım, Jupıter'e yakm konumundan dolayı benzer şeküde Saturn de ay boyunca Boga takım yüdızmda akşamlan erken saatten ıtibaren gece yansı oncesme kadar gorulebılır Parlaklıgı +0 2 kadır olarak Bab tarafinda ufuktan ortalama 15 derece yuksekte gorulecek Bununla bırlıkte, gezegen ay boyunca Guneş e yaklaşacagından hem yukseldıgı hem gorulme suresı de gıderek azalacakhr Bu üa gezegenden, bıraz daha alçakta sonuk olanı Saturn'dur Gezegen, 25 Nısan saat 20 crvannda çok ınce hüâl evresmdela Ay'm yaklaşık 1 4 derece'Kuzey'ınde bulunacak Işık kirliliği Astronomlar gozlemlerınde, tamamen karanlık bir gokyuzunun sagladıgı ıyı gozlem kahtesmden dolayı Ay'sız (genelde Dolunay'sız) gecelen ve saatlen oncelıkü olarak tercıh ederler Şayet Ay gokyuzunde bulunuyor ıse bu sefer de mumkun olçude Ay'ın oldugu bolgeden uzakta gokyuzunun daha karanlık bolgesındela gok asımlennı gozlemeye yonehrler Gozlemlerde Ay ışıgmdan bu yolla kaçınüırken, gunumuzde hatalı kullanımı sonucu bühassa şehır ışıklan ıçm durum aynı degüdır telafisı de mumkun olamamaktadır Gokyuzunun guzelkgını orttugu ıçm de kırhhğe sebep ol1 PM«' € C O O O O 'n O O O 3 3 3 o 9 9 • f €) O © 1 11 12 13 14 DotaMy t Pumaıı 3 Salı 4 Çtnmmb» ( CMM Hangi gezegen ne zaman gönüüyor? Nisan ayında akşam, gece ve sabaha dogru gorulebılecek gezegenler aşagıdakı çızelgede ozetlenmışnr Hepsı 130 Nisan, Venus ıse 430 nısan arasmda gorulecekur Aynca, Nısan ayının başında ve sonunda gezegenlenn doguşbaüs saatlen çızelgede venlmışnr Parantez ıçınde yer alan saatlerde gezegen dogarken veya batarken gözle1) Jupıter 2) Satum l)Uranus 2) Neptun 3) Mars 4)Jupiter 1) Uranus (130 Nısan) 2) Neptun (130 Nısan) 3) Venus (430 Nısan) 4) Mars (130 Nısan) ıs 17 • n 14 (7 n • Y»nıAy M Yaumn devomı 23. sayfada 732/4