Katalog

sonra kımı oğrencı ıçın konuşma, kımısı ıçın de yazma onemlı olabüır oyleyse dılırı bu becerüennı agırlıklı olarak geb^tırecek bıçımde yurutulmeüdır dü ogretırru Bazı temel noktalar 1) Yabancı dü oğreümmde başan, butun ogretım konulanndu oldugu gıbı bılımsel tutumu benımsemeyı gerektınr Yabancı dıl ogretım yontemlen ders araçlan, ızlence vb konusunda yaran kamtlannuş çalışmalan temel almalı, ancak bunlan kendı koşullanmıza uygun olup olmamalan açısından eleştırel bır gozle değerlendırmehyız Sozgelımı ogrencüerımızın ogrenme stratejüen, hoşlandıklan konular deıs katapları na ve ogretım yontemlenne yansıtılmalıdır 2) Yabancı dıh ogrenecek olan ogrencı olduguna gore, oğrena odaklı ogretım temel olmalıdır Ogrencı odakh ogrehmın ıkı temel ükesı şunlar okbüır a) Ogrenme etkuüığınde ogrencının etkm katılımıesastır b) Ogreümın ogrencının gereksınmelenne uygun olması gerekır flancısı Bakanlık duzeymde araşurma gerekureceknr ancak bınncısı ogretmenın çabasıyla başanya ulaşabılır gerçekten de ogrencıyı dü kullanmaya ozendırmeyen ogretm başanlı olamaz. Odevler. konuşma/yazma alısürmaları ve bügısayar anlamlı dü kullanımına ortam hazırladıklan olçude yabancı dü ogretımıne katkıda bulunurlar 3. Nıtelüdı bır yabancı dü ogrenımı saglam bır anadüı ve dü duyarlıgı üe bırlıkte yururse daha kalıcı bır Başanya ulaşüabüır Anadü/yabancı dıl aynmlan elbette kımı zaman guçlukler de ortaya çıkarabüır ancak yabancı dü ogremıken dü duyarlıgımızm olması ve genel olarak ınsan dılıne üıskın sezgüerımızın bulunması yabdncı düı ışlemleme konusunda da yararlı ola büır 4. Ydbancı dü oğretımınde nıtelığın artınlması nın en onemlı ogesı elbette öğretmendir Butun otela egıum aldiılarındd oldugu gıbı yabancı dü ogretmenı nın yetıştırumesınde de ogrptmenden once ogretmenı yetıştırecek egıtıcı onemlıdıı Yalnızca kuram aktarma cüıgı yapan bunu da ezberlenmış bügüere dayandıran kurdmı yorumlama gucu olmayan eÇfitıcüerle başarüı nıtelıklı ogretmen yenştınlemez Ote yandan, olağan koşullarda uygulama yapümadıkça kuramsal bügüer eksıksız aktarüsa da başanya ulaşüamaz Kentlerın yapay ortamında uygulama yaptınlarak ogretmen gerçek oğreum ortamına hazırlanamaz Yabancı dü ogretmenlığı konusunda onemlı bır sorun da butun duzeyler (ılk/orta/unrversıte)ıçın tek t p ogretmen yenştirmeknr 5. Yabana düı ışlevsel hale gehrmek yabancı dılırı ogrenmıdekı agırlıgını arurmak üe olanaklıdır Unıversıte adaylan ıçın .sozgehmı, yuzde on ağırlıgı olacak bır yabancı dü sınavı zorunlugu yabancı dılın oğrenümesı ıçın ıücı bır guç olabüır 6. Son olarak Unıversıtelenmızde yabancı dü konusundakı eksıklerın gıderümesı gerekır Hazırlık okullanndakı nıtelıgın artınlması yanında, hazırlık okulundan sonrakı donemde yabancı dıl ogreümının daha ışe yarar hale gelmesı ıçın onlem ahnmalıdır Bunun en kesürme yolu yabancı dü kullanımını gereknrecek or tamı (yabancı yayınlann okunması zorunlugu, kımı zaman yabdncı düde proje yazma vb) hazırlamaktır Sonnç olarak şu soylenebüır Ulkemızde hemen hemen butun bıreyler yabancı dıl oğrenmenın gereğıne ınanmış durumdadırlar egınmcüenn bundan yararlanmalan gerekır Çagdaş dunyanın vazgeçümez bügı araçlan arasında onemlı bır yen olan yabancı düdekı bu duyarlıgı olumlu bır duzeye çıkarabümek ıçın yapüması gereken şey nıtelıklı yabancı dü ogretımının yukanda kmulenne kısaca degındıgımız koşullarını hazırlamaktır Prof Dr Ahmet Kocaman Dogu Akdenız Unı Egıtım Fakultesı Ingüız düı ve Egıtımı Bl Gazı Magusa/ KKTC 732/16 Aşırı beslenmenin faturasını mideler değil yemek borusu ödüyor 0 Ocak tdiıhh 722 sayılı Curahuıı yet BüımTeknık dergısınde gastroozofageal reflu hastahgı (GORH) hakkında yayınlanan çevırı yazı konuya toplumun ügısını çekmek anlarranda olum lu yonler taşımakla bırlıkte gerek çevırı ve gerekse de bılımsel ıçenk olarak bazı hatalar da barındırmaktadır Bu yanlislıklann duzeltümesının gereksız paraklen engel leyeceğı kanısındayım Dergıde daha on ce yayımlanan yazımda GORH nın başta mıde asıdı aynca safra ve pankreas sıvüannın yemek borusuna kaçışı sonucu ortaya çıktıgı bekrtılmışü Yıne burada GORH nın mıde değıl yemek borusu hastalığı oldugu ozellıkle vurgulanmaktaydı Ne yazık kı tum çevın boyunca ıngılızce Tıeartburn karşıhgı olarak mıde yanması" deyımı kullanümış ve hastaügın mıde üe ügılı oldugu şekhnde yanlış çıkarımlara olanak tanınmıştır Aslında oncekı yazımda vurguladığım gıbı bu kelımenm dılımızde tam bır kaışüığı yoktur ve karamca en uy gun ısımlendırme reflu hastalığı olacak ür 2 davüerı uç grupta toplanabılır 1. Asıt salınımını engelleyen veya notrahze ederüer zayıf etküıden kuvvetlı ye doğru antıasıtler H2 blokerlen (ranıü dın famotıdın, nızatıdın gıbı) ve en kuvvetlı asıt onleyıcüer olan proton pompa ınhıbıtorlen (omeprazol lansoprazol pantop razol gıbı) 2. Banyer olusturanlar al]irak asıt 3. Kasüma fonksıyonunu duzenleyenler Bu talıhsız gruptanl sısapnd Sağlık Bakanlıgı tarafindan yasaklanmıştır Ne ya zık ta dığerlerı aynı guçte değüdır Tabıı ta deneyımh ellerde ve mumkunse laparoskopüc (kapalı) olarak yapüması gereken amelıyatlar ayn bır tedavi grubunu olusturur Hastalann kuçuk bır kısmında uygulanması gerekmekle bırbkte çok başanlı sonuçlar vermektedır Kimlere endoskopi yapılmalı? Kımler endoskopıye yanı ust sındırım sıstemmın bukulebılır bır boru yardımıyla gorulmesı ve gereğınde parça alınardk patolojıde ıncelenmesı ışlemıne adaydır' 1. Yazıda da belırtıldıgı gıbı 50 yas uzerınde (40 degü) ve en az 5 yıldır reflu bulgulan saptananlar (ozellüde erkekler) 2. Yutma guçluğu, yutarken yemek borusundagoguste agn, açüdanamayan küokaybı mıde kanaması uygun bır reflu tedavısıne yanıtsızlık varhgında 3. Refluye baglı ses tellerı, yutak veya akcıger sorunlan varhgında (suregen farenjıt larenpt, oksuruk astım gıbı) Okuyuculanmızı uyarmarraz gereken bır konu yukandakı knterlen taşımayan hastalarda endoskopının çok da şart olmadıgı ve sık endoskopık kontrollerın tedavımn ettanlığı anlamında fazlaca GEREKMEDİÖÎDIR Tanıya ek katta saglamaz1 (Hekım okuyuculara not Barrett hakkmda detayh bılgüer vveb sayfamızdan edınüebüır wwwgerdturkeyorg) Kanser riski: Gelışmış ulkelerde mide kanserlerı ügınç bır değışım trendı gostermektedır Son 2030 yılda yemek borusu alt uç ve mıde ust kısım (proksımal) kanserlen artarken mıde alt uç kanserlerı veya ulserle rı belırgın azalmaktadır Sonuçta mutlak toplamda ] fark pek azdır Yanı kanser sayısal olarak de Nasıl oluşuyor? Bu konuda tıkır bırhğı yoktur Katkıda bulunan faktorler büınmekteyse de tetıQı çeken mekarazma tarüşmalıdır Yülar boyunca kulldnılan yemek borusuna za rarlı maddelerm geneuk olarak eÇjüımlı bır grup bıreyde yemek borusu hucrelennde hasar oluşturduğıı ve hastalıĞfi ba^lattıÇp. ıddıa edümektedır () Bu zararh mnddeler çok sayıdddır ve bır kısmı gunluk hayatı mızın vazgeçıknez parçalandır Ornegın elımıze dokmeye korktuÇfumuz sıcakükta ta çayı yemek borumuza boşalünz veya yuksek konsantrasyonlardakı alkolu ıçıp asıüe bırhkte yemek borusunda şıddetb yıkım oluşturmasını sağlarız () Bu sureklı hasar sonucunda yemek borusu kısalarak mıdefinğıortaya çücabüır Yanı yazıda belırüldığınden farklı olarak mıdefiüğıneden deÇfü fakat hastalık sonucu ortaya çıkrraş ve katkıda bulunan bır faktordur Aynca yemek borusumıde bırleşme yenndekı kapagın bozuklukları da hastalıgın üerlemesıne katkıda bulunur Ülkemizde kanser eğilimi nasıldır? tşte yabancı kokenlı yayınldnn ulkemız şartlanna uygun olmadığınm açık bır gostergesı (Bu nedenle de çevırı yazılar yanlışlıkUı taşıyabüır) Ege Unıversıtesı Tıp Fakultesı Gastroenterolojı Klırugının 11 ytllık endoskopılerı tarandıgında mıde kansprleı mde alt uçtan ust uca kayma SAPTANMAMIŞTIR1 Aynı bulgular halen ulke çapmda yuruttugumuz çok merkezlı bır çalışmanın on verüerıyle de desteklenmektedır Bunun nedenı yukanda bahsedılen HP'nm ulkemızde gorulme sıkhgının yukseklığıdır Gelışmıs ulkelerde % 15 lerde olan bu oran bızım senmızde sagiüdı enskınleıde %84 bulunmuştur Degışen kultur paralelınde gelecek 1020 yü neler getırecek büınmez fakat ulkemızde bu aşamada GORH'a baglı kanserler artmamaktadır Sonnç o U n k : • Reflu bır yemek borusu hastahgıdır mıde degü1 • "Heartburn"un düımızdeta en uygun karşıhgı "reflu dur • Mıde kanserlen ıçın gehşmıs ulkelerde saptanan bulgular şu anda ulkemız ıçın geçerb degüdır (10 yıl sonrası ıçın ne olacagı soylenemez) Çevın yazıda yer alan Her on taşıden bınnde yemek bonısunda zamanla asıt bınkmekte ta bu da genelde kansere donuşur' şekbnde yaklaşımlar sadece panüc oluşturur ve büımsel gerçeklen yansıtmaz Yanı toplumun %10'u yemek borusu kansenyle mı obnektedın1 Konunun açılması gereken çok daha genış yonlennın oldugu kuşkusuzdur Ornegın gebelücte reflu apayrı bır yazı konusudur ve gebebkte mıdeden gogus kemıgı arkasrna yayılan yanmaekşımelerın nedenı yaygın bır ınancm aksme çocu1 gun saçlanması' değü refludur Serhan Bor bor@alpha med ege edu tr Tedavi: Sosyal önlemler fflc adım bazı sosyal tedbırlenn uygulanmasıdır Bunlar her hasta tarafından 1 uygulanmahdır (en azından masrafaızdır ) 1. Yatak baş kısmının yukseltümesı 2. Şışman olgularda küo verümesı 3. Oğle yemeğınm ana ogun olması sık ve az yenümesı 4. Yemekten sonra 23 saat yatmama 5. Alkol ve sıgarayı bırakma 6 Ozellıkle gecelen bazı yıyeceklerden sakınma (çıkolata kuruyemış aşın yağlı baharaüı kafeırüı) I. Bazı üaçlardan sakınma (Hastalar sureklı kullanmalan gereken üaçlar ıçm doktorlanyla konuşmalıdır Ozellıkle bır grup astım ve yuksek tansıyon üacı refluye katkıda bulunur) 8. Karnı sıkıca saran qıysüerden sakınma o/ Olgulann o85'ı üaç kullanma ge reksımmı duyarlar Halen var olaıı üaç te gısmekten çok dlttan ust tarafa dogru kaymaktadır Nedenı (spekulaüf olmakla bırlıkte) mıdede yerleşen ve tazen" gastnt mıde alt ucu veya onıta parmak barsağmda ulser oluşturan bır bakten olan Helıkobakter püorı (HP) südıgındata azalmayla açıklanmaya çalışmaktadır Bu bakten oluşturduğu gastnün etkısıyle asıt salınımını azalnr Eğer ortamdan yok olursa (tedavi veya hıjyenın duzelmesı vs gıbı nedenlerle) asıt salgısı normale doner Aeıt salgısı normale donse de oncekı doneme oranla gorecelı olarak artmış olduğundan kışıler GORH a ve bu zemmde oluşabüecek yemek borusu alt uç kanserlenne egüım gosterebüırler Yme de GORH olgulannda kanser olasılıgı ÇOK AZDIRi Sadece "alarm yakrnmalan bulunan hastalarda duşunulebüır ve bu hastalarda endoskopı yapılmalıdır