Katalog

Zümrütten Akisler son altı y.'lık yaşam dılırnındekı sanatsal gelışmeleıı bıçımlendıren ualup degışımııu belgele yprpk ekonomık zararlar yaratıyor En çok luketılerı hındı goğsu, çogunlukla apselı d e n ıltıhabı ve gogııs k e rn ı g ı n d e k ı mul'oz.ı kpResı b u y u m e s ı ncdenıyle ımha edılrnekte Woı 1 Poultıy Scıence Journal' deıgısındekı yazıda çalışanların hastdlıkh kısımlaı ı daha rahat ayıklaydbıkneleı ı ıgın k(,i>ııiR.vl<ıın dekı çalışma temposunun yavaşlatılması geıektıgı belırtüıyor Hastalıklı degısımden daha çok ırı erkek hındıler zarar goruyor Yıne dergıdekı açıklamaya gore hındüerın kısa suıede semıımeleı ı vo nemh zemındekı amonyak buharı kaddi daı dlanda ve devamh ışık altmda tutulma ları da saglıklannı olumsuz yonde etkdemekte A.M. Celal Şengör Erken doğan bebeklere daha iyi solunum Bilim, mühendislik. sosyal bilim ve sosyal mühendislik Cumhuriyet Bilim Teknik 'in 3 Kastm 2001 tarihli 763. sayısında yayımlanan "Kaptan Nemo'nun Tutkusu" başlıklı yazımın amaa, Jules Verne'ın ınsan aklına hayranlık duyan bir kışinın, ozgurluğe de hayran olacağı tezini vurgulamaktı. Kaptan Nemo, denızaltısı Nautilus'a insan zekâsının urunu olan tum eserleri, kitap olsun, muzik olsun, tablo olsun, toplamıştı. Bu yazıya beş seçkin toplum bilimcimizden (Korkut Boratav, Fikret Corun, Yakup Kepenek, Eyüp Ozveren ve Oktay Turel) bır eleştin geldi (CBT, tarih 15 Aralık, sayı 769). Eleştirinin özü, benim imâ yoluyla bile olsa toplum bilımlerıni bilımler panteonundan dışlamayı ongoren goruşlere destek vermem ve toplumun bilimsel analizini bilim dunyasının dışına atmayı duşunmem. Benim daha onceki yazılarımı okuyanlar boyle duşünceleri desteklememin muhtemel olmadığını tahmın ederler. Kaldı kı, bilim tanhı ve felsefesi gibı sosyal bilimlerin alanma giren dallarda araştırma yapıp kalem oynatan bir kişiyim. Ustelik, iktisat, sayın yazarlann imâ ettikleri gıbı, tamamen bılgim dısında bir alan da değildir. (Geçen Kasım ayında A. B. D. 'de yayımlanan son kitabımınburada Turkçe olarak vprdiğimbaşlığı sanırım bunu teyid eder: Güncel mi Ceçmişin Anahtarıdır, Yoksa Ceçmiş ml Güncelin? James Hutton ve Adam Smlth He Abraham Cottlob VVerner ve Karl Marx'm Tarih Yorumları.) Ancak Kaptan Nemo'nun kutüphanesinden politik ekonomı konusunu dışlamış olduğunu da muhakkak boşuna yazmadım. Bunu fules Verne'nin de lâf olsun diye yazmadığı muhakkaktır. jules Verne'nin, sayın eleştirmenlenn sandıklan gibi, bu konuyu zamanmın pozitivist duşüncelerinin etkisınde kalarak toplum bilimleri o zaman henüz emekleme çağında oldukları için dışladığını da sanmıyorum. Oyle olsa, meselâ o zaman aynı durumda olan jeolojiyi de dışlaması gerekirdi. jules Verne'nin romanlarında değındıği konuların çoğu zamanında emekleme durumunda olan konulardı. Bu değil midir ki kendisine bilim falcısı unvanını kazandırmıştır? jules Verne hiç kuşkusuz bilimsellik kısvesi altmda insan özgürlüğüne ve insan haysiyetine yapılan hücumlardan rahatsızdı. Kole ticaretine karşı takındığı tutum (Onbeş Yaşında bir Kaptan), Rus istibdadına karşı olan düşünceleri (Sezar Kaskabel Allesl; Kaptan Nemo'yu da once Rus zulmune baş kaldıran bir Polonyalı asilzade olarak planlamıştı, ama yaymasının Rus Fransız ilişkilerini göz onune alması ricası uzerıne değıştırdı) bunun ornekleridir. jules Verne bilim ile, bilimin nerede ve nasıl kullanılacağının birbirinden iyi aynlması gerektığmı düşunuyordu. Insanların bunu pek becerememeleri omrunün sonuna doğru genel bir pesimizme düşmesine neden oldu. 20. yuzyılda polıtık ekonomi veya yeni adıyla iktisat teorilerı adına işlenen suçlar, yaşamlannı kaybeden milyonlar, hepimizin malumudur. Yakın zamanlarda bılhassa Fransa ve Amerıka'da sosyal bılimler içerisınde yaygın bır doğa bilımi duşmanlığı başlamıştır. Tüm bunlarm nedeni, kanımca sosyal bılımlerde bılım ıle bılımın uygulamasının bırbııındetı yelerlı kesınhkte aynlamaması, özellikle sosyal bilimcilerin pek çoğunun gonüllerinin arzu ettığını bilimsel sonuçlarında gorme eğilımlerının olmasıdır (Marx'ın meşhur lâfı, "Filozoflar bugüne kadar dünyayı yalnızca değişik şekillerde yorumlamakla kaldılar, halbuki yapılması gereken onu değiftirmektir" bunun pek açık bir ifadesi değil midir?) Bilim nesneldir, inceleme konusu ile inceleyen arasında bır dıyalogun oluşmasını, inceleyenin, inceleneni oğrenip anlamasmı sağlar. İnceleyenin inceleneni değiştirmeği arzulaması, bilimı ilgilendırmez. O muhendisliğin konusudur. Bilimin amaçları ıle muhendisliğın amaçları karışırsa, hem bilim, hem de mühendislik zarar gorur Muhtelıf ılkel tıp goruşlennın başarısız olmalarının nedeni, amaçlarının insan bunyesini ve hastalıklarını anlamak değil, hastayı iyi etmek olmasıdır. Bu nedenle meselâ başı ağrıyan bır hastanın alnına kızgm mızrak ucunu yapıstıran bir tıp yontemi, gerçi hastanın bir daha başının ağrıdığını kimseye soylememesını temin edebilir, ama baş ağrısını iyi edemez. Entellektuelleri tarlalara surmek de, toplumun içinde belli bir eşitlıği getirebilir, ama toplumun dertlerını halletmez. Benim jules Verne'nin ağzından vermek ıstediğım mesa/, toplum bilimlerinin toplum mühendisliğine heveslenmeden önce, bilim olmaya heveslenmelerı arzusudur. Doğa bilimlerinin buyuk başarısı, doğa bilımi temelli mühendisliklerin de başarısını birlikte getirmiştir. Bunun nedeni, doğa bilimanin, doğa bilimcilerı topluluğunun geleneklerı nedeniyle kendisini objektif bir gozlemci durumuna koymak zorunda kalmasıdır. Sosyal bilimlerde bugünlerdeki post modernist moda ise, gozlenen nesnenın gozleyenin hayai urunu olduğu yonundedir. Ne geçmişteki gibi bilim olamadan muhendisliğe heveslenen sosyal bilimlerin, ne de gozledığı nesnenın objektıf olarak bilinebileceğine bile inanmayan bir sosyal bilimin topluma herhangi bir faydası olabılir. Sanırım jules Verne geniş bilgisi ve büyuk dehâsıyla bunu görmüş ve en meşhur kahramanı Kaptan Nemo'nun tercihiyle dıle getirmiştir. 770/5 Elektroruk bır solunum aygıtı bebekleıe dogumdan sonrakı krıtık dakıkalarda doğru orandd oksıjen verümesını sdğldyacdk Doktoı lar gelışmesını tamamlamamış akrığerle dunyaya geleıı bebeklere elle çalıştııılan bıı balon pompasıyla yardımcı oluyorlardı Fakat bu alet oksıjen mıklaıını ve basmcı kontrol etmıyoıdu Crken dogmuş bebeklerın solunum organları baaınca kaışı ddha duyaılı oldugundan Noı veç lı doktorlar devlet araştırma organızasyonu Sın tef üe bırlıkte bebeğm solunum ıhtıyacına gore ayarldnan ozel bır ventıl qelıştırdüer Basınç yoğunluk vu üolununı aıtışı dakıkada bıı mıkıoış İpmcıyle kontrol bınmleı ınre hesaplanmakta Araştırma geliştirme arttı 1999 yılında Avrupa Bırlıgı gpnelınde aidştııma gelıştume alanmdakı hdrcamalarda sabıt fıyatlara goıe "o5 6 oranında artış gozlendı 2000 yılında bu artıs Oo2 3 oıanındd oldu Araştııma gplıştırme alanmda harramalar 199S 1997 yıllanndd gayııadfı mıllı hasüanm (CSMH) ",.l 9'dan n«l 86sına duşmuştu Bu rakam 1999 yılında uu 1 92 2000 yüında IÜC ° .1 9 oldu Bu nunla bırlıkte 1999 yılında araştırma geliştirme dlamrid harcamaları GSMH'nın ° o2 64 uııu uluş ruran ABD ve '\>3 04'unu oluşturan Japonya üe aradala onemlı fark suruyor AB de 2000 yılında sabıt iıyatlara gore araştırma gelıştııme harca nıalaı ırıdd ozel şııketleı ın payı 1995 oıanına go re (%63) arlış gostererek "n6b oldu Kava karaciğere zarar veriyor Kaptan James Cook ve onunla bırlıkte Rekabet: Tekelci davranışlara ceza yolculuk odenlcr sarhoş edıcı kava ıçkısını tadan ılk Avrupalılardı Kralıçe II Elızabeth de Fıjı adalarına gıttıgmde her zaman kava ıçkısıyle kaı şılamıdı Kava kokım den hazırlanan stres ılaçları Almanyadakı eczanelerde reçetesız olardk satılıyordu fakat aıtık pıyasadan çekılıyor Alman Ilaç ve Tıp Urunlerı Erısütusu kava uıunlenyle oıtaya çıkan kaıacı ğer hastalıklarıyla ılgılı 21 rapor yayımladı Hastalardan bırı olmuş, dıger uçune de karacığer naklı yapümıştı Ilaçların karaciğere neden zaraı veıdığı henuz bılınmıyoı Raporda üacın rısklı yan etkılerınp daha once bır ılaç kodeksınde yer veııldığı ayrıca ıyüeştırıcı etkısı bu lunmadıÇp da açıklanmıştı denıyor Avrupa Bıılıgı Komısyorıu vıtamın sdtışlaııııda yasddışı kaıtel oluştuımaları nedenıyle sekız ılaç fırmasına toplam 855 22 mılyon Euro para cezası verdı Mayıs 1999 tanhınde açılan soruşturma sonucunda HoffmannLa Rorhe ve BASF [ıınidlaımın onculugıınde vıtamın urunle ı ını fıyatlaı ının belırlenmesı satıs kotalan dagıtılması fıyat artışı anlaşmalan on anlaşmaya da yalı fıyat bıldırımı gıbı pıyasadakı ıekabetı onle yıcı mtelıkte anlaşmalar yapıldığı ortaya çıkanl dı Avrupalı ve Avrupa dışmddn 13 fıımanm dahıl oldugu anlaşmalarda en yuksek cezayı Roc he (462 mılyon Euıo) ve BASF (296 mılyon Euro) fıımaları odeyecek Ceza alan dığer fırmalar şunlaı Solvay Phdrmdceutıcals (Hollandd) Meıck KgA (Almanya) Dıaırhı Pharmareutıcals Go Ltd (Japonya) Eısaı Co Ltd (Jdponya), Tede ka Chemıcal Industrıes Ltd (Japonya) A ve E vıtdmınleıı de ılgılı anldşmdlar konusundakı soruşturmada AB Komısyonu na yardımları sonucundd, Frdnsız Aventıs (eskı Rhone Poulenc) fırması cezadan muaf tutuldu Bununla bırlıkte dynı fuma D 3 vıtdmrnı üe ılgılı anlaşmalara pasıf olarak katıldığı ve AB Komısyonu araştırmdldiınd yaıdımu olniddıgı geıek çesıyle ceza odeyecek Kaynak GORUŞ dcıgaı Hindi göğsünde hastalık belirtileri Hındı uretıcüerı toplu uretım nedpnıyle Sayfa haberleri: Nilgün Ozbaşaran Dede