Katalog

Bakterilerin dili çözülüyor mu? Mikrobiyologlar mıkropların ne şekllde haberleştiklerini buldular. Araştırmacılar şimdi komutları kırmaya çalışıyorlar. erın sularda yaijdyarı baü^ın qovdesı tumuyle ko mutldila koıunuyor Mılyonlarcd bakterının aynı an da ışımdsıyld oluşan parldk ı^ık duşmanlaıı kovalı yor Araştırmacüar şımdı bu ışık gızını çozduklerıne manı yorlar Rır anda ortaya çıkarı paı ütının ümyalı bakterıler dun yabiııdd bikçd kullanıldn bıyokımya^al komutlarla venlmekte Hastdlık yaydrı bakteı üer de bu guçlerını ancak dığer bakteıüerdon aldıklan mesajlar dogrultıısunda harekete geçırıyorlar Aıaştıımacüaıın umudu şımdı mıkropların mesdjlannı çozerek etkısız lıale getııebılme yonunde Eğer başaıabılırlerse kulak eklem ya da akcı ğer enfeksıyonlarını onleyebılecekler Bu bı raz modcrn savaşlarda ük once duşmanm haberleşme mekanızmdldiını ele geçırmeye berızıyoı dıyot Muruh Toknık Unıvprsıtesı Mıkrobıyolojı bolumunden Leo Eberl (32). Bakteı ılerı olduren antıbıyotıklere karşı bu yontemde haberleşme kdnallan kesümek te Boylece mıkroplar tahrıp edın molekullere yanıt vere mP7İer dıye açıküyor Ebeıl Araştırmacı "4SC" bıyoteknık fıımasıyla mıkropların komut yapüarını kırabüecek kırnydbdl maddelerı araştınyor Sydneydekı Bıosıgnal ve Kalıfornıyadakı "Quorex Pharmaceuticals" fırmalarının çalışma ları da bu yonde suıuyoı Bakterünr bugune dek dığer tur leıını hıç dıkkate almayarı bagımsız organızmaldr olarak ka bul edılırdı Oysa bıyologlar artık mıkropların adeta bırer haberleşme uzmam olduklarını keşiettüer Son araştırrıidldia goıe mıkroplar çevrelerınde bulunan hemcınslennı hıssedebılıyorlar Baklerüer arasındakı baglaşma bellı bır boyuta ulaştıgındaysa uyeler aynı anda davıanış bıçımlonne degıştırıyorlar Araştırmacılar bu feno mem "Quorum sensing" olaıak ısımlendırdıler Kokenı Roma hukukuna dayanan Ouorum kavramı bır anld^mada karara vaııimdM ıçm uyt, sayısırun yeterlı olmasına dayanır Bakterıler sınyal molekullerını çevrelerıne yayaıak uyelerıru bu araya topluyorlar Bellı bır buyume degerı aşüdığmda mesajlar pn kuçuk organızmaldra sızarak bazı gen lerı çalıştırıp dıgerleı ıııı duıdurarak bakterilerin davranışla ııru degıştıı ıyorlar Anrak sınyal maddelerırnn kalıtım uze rınde ne şekılde etladıklerı henuz tam olarak bılınmıyor Mıkıoplar bazen zehır ve tahrıp edıu enzımlerı yayarken bd/en de arıtıbıyotık VF dpzenffktandan koruyan sumuksu bu fılm tahakasına burunuyoılar Bakteıüerın yaşamda kal maldiı hdütdnm yaşamııu son verebılıyor Çunku mıkroplar anoik saldın guçlerının ınsanın bagışıklık sıstemını yenecek duıııma geldığındc. haıekete geçıyorlar dıyor mıkrobıyo log 1 lıeıl Lberl bu kolektıf bakteıı saldııısına "Mukovis Sürekli fikir üretmenin önemi Matematıkçı ve yayıncı Jacob Bronowski ye goro dahı ıkı parlak fikrı olan kışıdır Bır sure onc e 8b ya^mda yaşamına veda eden Fred Hoyle bu tanıma tıpatıp uyuyor Hoyle ınsan bedenmdekı tum atomların kaynağını buldu Çok kışıye gore bu goruşuyle 1983 Nobel Fızık Odulu ne en azından ortaklaşa hak ka'anmalıydı Hoyle ayrıca evren geru^ledıkve ^uıeklı maddenın uıctıldıgını savunan evrenin sabit durumu kuramına da damgasanı vuıdu Ne var la bu kuramı zamanla çurutuldu Ancak asıl onemlı nokta gozlem yoluyla çurutulebılen kestırımlerde bulunmasıydı Bu da tanrıbıl ımden uretılen evrenbılımın bır anda denemeyc açık bılım arenasma donuşturulmosıne yol açtı Hoyle kuşkusuz savaş sonrası donemının en onde gelen fizıkçılerındendı 0nun el atmadıgı tek bır çağda^. astrofızık dalı büe yoktu Yıne de en sık yanlış anlaşılan ve kendısıyle en çok dalga geçüen bılım adamlarından bırıydı 50 lı yüldrdd Hoyle populer bılım kıtapldiı en çuk satan yazarlardan bırı konumuna geldı 60 larda A for Andromeda adlı bır TV dızısının t.enaryosunu büe oı tak laşa kaleme aldı Hoyle m goruşlerı oldurn olası yaratıcı ve suadışıydı. Büım adamları bu goruşlere karşı çıkar larken onun çok daha uçuk kımı goıuşlerının çoktan kabul edıldıgını genellıkle unuruyorlar Molekuler hıdrojenın uzayda çok yaygın olması gerektıgı yonundekı goruşu bunu ılk kez ortaya attıgı 1940 yüında oyle sıne garıpsenmıştı kı meslektaşlaıı orıu dışlamışlaıdı Aynı şey 70 lı yülarda uzayda biyomoleküller olduğu goruşunu ortaya atan Chandra Wickıamaslnghe nın de başına gelmıştı Hepırnızın artık büdıgı gıbı dış uzayda bol mıktaıda molekuler hıdrojenın yanı sıra çok sayıda karmdşü< organık molekuller de bulunuyor Hoyle meslek yaşamının daha ük evrelerınde büımde onemlı gelışmelerm ancak sıradışı duşunceler le gerçekleşebüecegmın ayırdına vardı Bu tavrı yeıleşık goruşte olanların çüeden çücartmaya yeterlı oldugundan Hoyle bunun bedelını odemek zorundaydı Kuşkusuz tum uçuk goruşluler büımın gelısmesıne katiada bulunma zlar ama Hoyle hulundu Onun olurnu d o g ı u y a d a yanlış aürekli göriişler üretmenin önemlni bır kez daha gundeme getırdı Hoyle olmasdydı büımde herhan gı bır gelışme sağlanamazdı (ru) kalmayıp aynı zdmanda alfa ntmını çok yakından andıran ve genellıkle ınsanın gozlerını kapatıp gevşedıgınde meyda na gelen bır dızge urettıgıne tanık oldu Lüey ansızın belıren bu dızgenın modelın beyınde olup bıtenlerı taklıt ettıgınm bır gostergesı olduguna ınarayor ve alfa dalgasırun aklı başında lığın bır gostergesı olduguna parmak basıyor Florıda Atlantık Unıversıtesı sınırbüım uzmanlarından Scott Kelso, Modelın kaos yarattıgı su goturmez bıı ger çek Ancak bu kaosun sınır sıtıtemının en temel dınamık et menı olduğu anlamına gelebüır mı^ Bu sorunun yanıtı henuz bılınmıyor yorumunu getıı ıyor Araştırmacılar gerçpk bır beyındekı tum gındılerı denetleyemedıklerınden geı çek be yın kayıtlanndan kaos üe ügüı belırtüerı tam olarak saptamaları da olanaksızdır (ru ns ^5 Agustos) D Mlkrobiyolog Eberl. Slnyal moleküllerlnl durduracak klmyasal maddelerin peflnde Ü YandaAkdğer enfekslyonunu olufturan mlkroplar ve dlf mlneslnde yuvalanan bakterller: Bakterller aslında haberlefme uzmanı zidose" hastalarında rastladı Bu hastalarm akcıgerlerıne oı negın toprak ve musluklarda yuvalanan "Pseudomonas aenıginosa" mıkıobu yerleşıyor Hastalarm akcıgerlenn dekı mıkroplar sınyal molekullerını salgıladıktan sonra koıu yuru bıyofümlere burunuyorlar Ayrıca dıs su tesısatı solunum sondaları gıbı nemh ortamlaıdd ve gemüerm govdelerıne yapışdn yosunlarda da yaşayabüıyorlar Fakat Sydney dekı New Souüı Wales Unıve rsıtesı nden Staffan Kjelleber ın açıklamasına gore bıyofılmlerın oluşmadığı (nemlı) ortamldr da var Avustralya kıyı ları ve Antarkük bolgesmdekı lazıl yosun "Delisea pulchra" orneğm kesınlıkle mukoza ıçermıyor Kjellebergın araştırmalaı ına gore soz konusu yosun turu bakteııleım Ouorum sensing baglaşmasını bloke eden furanonlan uıeüyoı Araştırmacı şımdı Eberl ıle bırlıkte furanonların üt kdeşım ılkesını molekuleı açıdan ıncelemeye çalışacak Eberl tek bır etkı maddesmın büe bır dızı bakterımn haber leşme mekanızmasını engelleyebılecegını duşunuyor Nilgun Ozbaşaran Dede Kaynak Sp 34/2001 ması sureklı değışun ıçınde olan dunya Beyınde kaos kuralları geçerlı eyuı hucıeleıının kendı aralanndakı perde arkası <îohbetlerı gelışıguzel bır gurultu olmaktan çok ın ceden ınccye tasarlanmış bır keşmekeş rutelıgı taşı yoı Beyındekı etkınügı araştıran bır grup bılım adamına go ıe bu duıum çevıemızdekı en ufak degışımlerın beyınde nasü hızla karmaşık dnlaksal ımgesel tetıkledığıne bır açüda ma getuebüıı Karışık ya da duzensız etkınlıklerın onceden kestırılmesı olanaksız olabüır dma bu tur duzensızhkler gelışguzcl gurultunun tersıne gerçekte bellı bır duzene ve bel lı kurallara baglı olarak meydana gelırler Bunun bır goster gesı kelebek etkısıdır Ilk durumdakı en ufak bır değışıklık sonuçta çarpıcı bır etkı yaratır Beyınde karmaşanın var ol B büır Bu konuda çok yaygın bır alternatıf kuram beynın bırbırlerıne sınyaller ve ren sınır hucrelenyle tıpkı bır bügısayar gıbı çalıştıgı gonun de Ancak bu kuram bıreyın soz gelımı bıldık bır kokudan once o kokuyu duşunmeden nasü bıı ızlenım oluşturduğu konusuna bır açıklık getu meyebüır Ne var kı araştırmacüar beyınde kdrmaşanın olduğu gonunde somut kanıtlar bulmakta oldum olası zorlandılar Bu yonde son bır gırışımde swınburne Teknolojı Unıversıtesı sı nırbüım uzmdnı David Liley ve arkadaşları beynın bellek dü ve algılamadan sorumlu olan ve müyarlarca sınır hucresı ıçererı korteks bolumunun matematıksel bır modelını gehş tırdüer Lüey ve ekıbı modelın yalnızca karmaşa yaratmakla 764/2