Katalog

Sorgulasak mı, veya nasıl sorgulasak? enelde "ınsana yapılan yatın mın en venmlı yatuım oldu gu" kabul gormesıne karşm pğıtımle ılgılı herkes, "egıtımoğretım surocı sonunda çocuklanmızın kazanımları neler olacaktır?" sorusunu, hpm kendılerıne hem de yetkılılere su teklı sormak gereğını duyuyor mu 9 Sorunlanmız genelde şu şekılde belırtılebılır • Bılım ve teknolojının degışım hızı ıle eğıtım sıstemının değışım ve gelışım hızı farklıdır Egıtım sıstemı bı lırn ve teknolojıdekı değışım ve gelışmelere hemen uyum sağlayamamış gerıde kalmış vc aradakı açık gıttıkçe buyumuştur • Sıstpmın afılım yapmasını de gışıklık ve yonılıklere karşı dııenme eğılımlerı engellemıştır Klasık kavram ve ılkelere sıkı sıkıya bağlıhk uygula malarda çatışmaldr doğurmasınd kaı şırı oncelıklı bır tercıh olarak kabul gormuştur •Merkezı yapının getırdıgı durgunluk ve hantallık yanında ögretim programlarının felspfesı de ge leneksellık temelıne oturtulmuştur Progıamlar son yıllarda guzel ornekler gomlmesıne karşılık daha çok ögretilmek istenen konular dizini haüne getırümış ve oğ rencı ıkıncı plana ıtılmıştır ögrenciler araç, konular ise amaç olarak ele ahnmıştır Piref. H. Ökkeş Okur Öyküsü G nın seçılmesı yonundekı yaklaşım agır lıklı olarak tercıh edılmış ve ogrencıler soru koklerı ve seçeneklerı arasında yaşamlannı surdurur olmuşlardır • Gunumuzde egıtım ve psıkolojı alanındakı gelışmeler paralelınde oğrencüenn neler yapabıldıgınden çok neler yapabılecegı duşıırıulmeye başlanmıştır Gelışmış ulkelerde oğtencıleı ıçın degısık zekâ dilsel, matematikıel, uzamsal, mttzikal, bedensel, sosyal, bireysel ve doğal alanlara yonelık pıogramlaı oluştuıul masma karşm sıstemde sadece tözel ve sayısal zekâ alanlanna yonelık pıoyıamlaıa ağıılık verılımştır Sıralanan sorunlara sınıftakı ogrencı sayılarmın fazlalıgı oğretmen egıtımının yetersız oluşu ıkılı oğretım yatırımlann azlıgı, yülık butçeden ayn lan payın gıttıkçe azalması uygun olç me ve değeılendııme yuııtemleıının uygulanmaması rehberlık hızmetlerının yeteısızlığı vb gıbı değışık soıun lar da eklenebüır Sorunlar genel ya da ozel olsun onemlı olan sorunlaıa bakış açısıdıı Sıstematık bakılmadığı, merkezı yapıda da "bütünü görmebüyük resmi görme disiplini" yeı leşmedıgındeıı • Sıstemde merkeze oQretınen alınmıştır "Meslekte esas olan öğretmenliktir" sloyauı yunurnuzde de etkısını surduımektedu üğretmen yetıştırme ve temınındekı sıkmtıiar da bılındığı halde uygulamalaıda tek belırleyıcı unsur olaıak oğretmen kabul edılmış sıstemın urunu olan ogrencı genelde hesaba katıknamıştu •Egıtım teknolo|isı olanakları sı nıf ortamına gptırılememış ya da geç yansıülmış dolayısıyla oğıetnıemn sınıf ıçı etkıleşımı sınırlı kalmıştır Bu sınırklık ıçınde tek belırleyıcı otonte tek kaynak, tek kıtap tek aktaı ıcı ve standart program egemen rol oynamışrır • Ogrencıler arasındakı bııeysel fdrklılıklar, ogrencı merkezlı yaklaşım araştıımaınceleme sorun çozme ya ratıcı duşunme gıbı kavramlaı genelde kabul edılebılır ancak uygulamaya yansıtılamayan kavramlar olarak gorul nıuştur • Yaşam ıçın doğdl bır çaba olan öğrenme surocı öğretme ıle ıkıncı oncelığe ıtılmıştu Dolayısıyla ezber surecı hemen hemen tum uygulamaların mprkP7ino yorloşmıçtıı Duşun meyen üorguldmayan yorumlamayan ama iyi ezberlediği için ödüllendirilen oğrennlerın yetıştıı ılmesı tcr cıh edılıı olmuştur Bu tur yetıştırılen ınsanların yaşamlarında neden sorma davranışı gelışmemıştır • Yazılı hedefler ıçınde ogrenrıler ıçın oğrenmpyı oğrpnmpk VP dog ru dusunmek gıbı hedef olmasına kar şırı uygulamalarda verılen bır soru koku ve altındakı °,pçpnpklpr ıçınden bın Tartışılması gereken eğitim sistemine karşı kökleşmiş duyarsızlığı yıkmak için bazı düşünceler... polıtık goruşler doğrultusunda da çozum onerılerı ıçın "sorunu masaya yatırma" bıçımı genelde farklı olnıu^ tur Sorunların tanımlanması ve çozum onenlerınm gehştırılmesınde polıtık goruş farklüıklarının etkısı dogaldıı Ancdk doğal olmayan, aynı sıstem ıçınde bırbınne ters ve bırbırınden çok farklı dunyaları olan degerlerı ve bek lentılerı farklı bıreylerm yetıstırılme çabalandır Cumhurıyetle bırlıkte belır lenmış temel ıdeolojı hedef ve amaç lar bu kadar açıkken uygulamalarda sankı bunların "yaşama yansıtılma niteliği yokmuş gibi" farklı david nışların sergılenmesı egıtım sıstemını sorgulamak ıçın geçerlı bır neden ola maz mı' Turkıye nufusunun yuzde 25 ten fazlası ogrencı ogretmen ve oğ retım uyelerınden oluşuyor Cumhurı yet ın ılan edıldıgı 1923 yüından bu yana orgun ve yaygın egıtım kurumları ıle yuksekogretımdekı ogretmen ve oğıetım elemdnlarırun sayısı 47 kat oğrencüenn sayısı da 46 kat artmış ıs tatıstıkleıe gore Egıtım kurumlarıyla bırebır ılışkısı olan bıreylere okul kavramını nasıl algıladıklan y.ı da okula neden gittikleri ve kazanımlannın ne oldugu sorulsa alman yanıtlar heı halde okulun varhk nedenmı belııleı dıye duşunulebılır Egıtım okul okullaştırma kav ramlanna yonelık tartışılan degışık gonışlerı de sunmak okulların ışlevıne yonelık taıtışmalaı ıçın yaıaılı olabılıı "Okul ogrencüennın onlardan neler oğrendıklerı hıç onemlı olmaksızın ogretmenler ıçın bır ış oluşturmaktadır Çocukların ne oğrendıgı kımın umurunda''" Şu ankı egıtım kurumlanmız ogretmenlerın çıkarlarına hızmet etmektedır Ihtıyaç duyduğumuz yapılar her ınsanm ogrenmek VP dığerlerınm oğrennıesıne yardımcı olrnak suretıyle kendısını tdramlamdsını mumkun kılacak olanlardır" ' Okul tum dunyada egıtım karşıtı bır etkıye sahıptır Okul egıtımde uzman bır kurum olarak tanımlanmak tadır Okulun başdrısızlıgı çogunlukla egıtırmn son derece pahalı karmaşık gızlı saklı bır ış oldugu yonunde bır kdnıt okrak ılerı surulmektedır' Bu goruşler Ivan Illıch e aıt Okulsuz Toplum kıtabımn yazdrırun 1U/0 yıluıda kaleme aldıgı makalelerı ıle oluşturdugu kıtabı Kıtapta Ivan IIlich'uı sıstemı sotgulayıcı mdkaİL4en yer alıyor Eğıtım, hareketlılıgı artırmaktan çok toplumsal sıruflar arasm dakı bolunmeleıuı dalıa dd keökınleş mesme yol açmış^ır" Devlet okulu sıstemı var olan toplumsal sıstemın butun adaletsızlık ve eşıtsızlıklerı ıle bırlıkte surduııılmesıne yarayan guçlu bır aidçtır ve var olan duzenlemeyı bozacak her turlu şeyın devlet okullarını denetım altın da tutanlar taranndan sakıncalı gorulmesı gayet doğaldır ' Bu goıuşler de Özgür Eğitim kıtabının yazan Joel Spring e aıt Goruşlere katüıp katılmama kışı ya da ku lumların bulundugu yere gore degışebüır Ancak, her ıkı taraf ıçın de geçer lı olan suıeç sistemi sorgulama su recı olmalıdır Sorgulama suıecıne, yetışkınler gençler çocuklar ve ılgüıyet kılı bııımler de dahıl olmak uzeıe olculla ılgılı beklentılerımızın ne olduğunu bılıyor muyuz° sorusuyla başla nabılır Devam edılebılır "Içınde bulundugumuz yuzyılda okullardan beklentılenmız neler olmalıdır' Şu andakı sıstem bu beklentılermızı karşılayacak durumda mıdır' Egıtım sıstemının sorunlan eko nomık toplumsal kultuıel yonetsel ve polıtık gehşmelerle doğrudan ılgüıdır Sıstemın aşırı merkezıyetçı yapısı da eğıtımın yazılı hedefleı ı ıle gerçekleştııdıklerı arasındakı tutarlılıgı saglamakta zorlanmakiadır Ayrıca yazılı beklentıler ıle gerçekleştırüenler arasınddkı açığm gıttıkçp buyuduğu de gorulmpktodır Sorgulama surecı her keaı hdiekete geçırecek bır etkı yapa büır Tabu ılgüenılırse Toplumsal ve bireysel gelışme leı uzermde olurnlu ya da olumsuz etkısı sureklı tartışma gerektıren bır sıs teme kaışı kökleşmiş duyarsızlık, bflkj du gen haritalannuza şınnga edllmiş ilgisizlir, bu sıstemın başa ıısı sayılmdz mı' Arif Yukseler ODTU GehşUrmc Vakfı Egıtım Hızmeüen A i/ LCjıtım (Jzmdiıı Şu sıralar epey okur mektuhu yayımladık Bu hafta soz okur mektubu yayımlamıyorum Sırf degışıkkk olsun dıye, sadık genç okurlanmdan bırı olduğu ıddıa edılen Sayın Tanael AkgiU'un "Sıla Ozlemı" başlıklı okuroykusunu Dorikoşe'ye sıkıştınyorum (Belkı gelecekte okur teoremlen okur fallan okur ruya tabırlerı okur yemeklen ıle edıtorun boreklen gıbı ılgınç konulara da gırıp ılım ır fan sahıbı okurlarımı bahtıyar ederım) SılaÖzlami Gozlerımı açtığımda buyuk bır kamyonun kasasındaydım Bır sure gokyuzune baka kaldım Çevremde olup bıtenlerı anlamaya çalıştım Yanımda benımle aynı kaderı paylaşan akrabalarım da vardı Onlar da şaşkındı laı Herkes bırbınne olup bıtenler hakkında soru soruyordu Fakat yanıt yoktu Kamyon durdu Gokyuzunde martılar uçuşuyordu Ruzgâr sesıyle karışık adeta guluşuyorlardı Bır daha bu topraklara gerı donemeyeceğım duşuncesıyle ağlamaya başladım Ne kadaı ağladığımı bılmıyorum Kendıme geldığımde tek kollu bır canavar dışleıını bedenlerımıze geçııdı Sonra bızım gıbı onlarcası olan buyuk bır gemının ıçıne bırakiı Sarurım yolculuğa çıkıyorduk Yolculuk duşuncesı bızı bııaz heypcanldndırdı Yenı yerler ulkeler gorebılırdık Kendımızı gelıştııebı lırdık Belkı de uzak akrabalanmızla bırlıkte olabılırdık Gurüeı gunlerı kovaladı Gemı yolculuğumuz bır lımanda son buldu Bızı yuruyen bantlarla genış bu hdngard taşıdılar Merakla beklıyorduk, bır sure sonra her bırımızı farklı bo lumlere yerleştır dıler Be nım gıbı olanları, te krar yuruyen bantlara koydular Bu sefer yolculuk neıeye demeye kalrriddan, kendımızı sıcak bır havuzun ıçınde bulduk Hep beraber bır potada erıtıldık Çıktığımızda ışıl ışıldık Sonra bızı paketledüer Bır koşede beklettıler Akhma va tanım geldı Huzurlu gunlenmızı anyorduk O zamanldr ne kddar mutluyduk Tekrar hareketlendık Şımdı trendeyız Sanınm buyuk bır çolden geçıyoı uz Yakıcı bır sıcak var Durduk Bızı dıkkatlıce buyuk bır alana taşıdılar Orada turdeşlerım degışık şekıllere gırmışlerdı Bı/ı de paketten çıkar dılar ve turdeşlerımızı govdelenmızın degışık yerlerıne yerleştırdıler Oı taya süındıre benzeyen bır cısım çıktı Bızı çelık kanatlı bır kuşa taktüar Kuş havdlandı Martılar gıbı uçmaya başlamıştık lçımızdekı ozgurluk duygularmı dışarı vurabılırdık Çok mutluyduk Hep beraber şarkdar soyluyor, ozgurluğun tadrnı çıkanyorduk Ancak beklenmedık bırşey oldu Çelık kanatlı kuş bızı oldukça yuksekten aşağıya bıidkü Bır an korktuk Fakat farkettık kı bız de uçabılıyoruz Hem de çelık kanatlı kuşa bağlı kalmadan Bır sure ozgurce uçtuktan sonra bu topraklann va tanımıza ne kadar benzedıgını duşunduk Ancak bır sure sonra kendı topraklarımızın ustunde uçruğumuzu anladık Evet, evel Bu bızım vatanımız, koparıldığımız topı aklaı dı Sonunda vatanımıza kavuşuyorduk Sevıncımız bır kat bın kat daha arttı Heyhat1 Asagıda buluridnlar bızım kddar mutlu gorunmuyordu Bızı sevınçle karşılayacaklarına ağlayıp bağınyorlardı Bır an gozum govdenıızm uzeııne kuçuk bır sozcuğe takıldı Net goremıyordum Tam B O M B ' dıye hecelerken buyuk bır patldmayld heı bırımız ve her bır parçamız her bu tarafa dağıldık Içınde kan kemık gozyaşı olan toz bulutu oluştu Çok oz ledıgımız toprdkkra kavuşmuştuk 764/17