Katalog

Olimpiyat hız rekoru Soru: Sperm normal bir döllenme sırasında ne kadaryol kat eder? Yanıt: Saglıkk bir spennin kat ettigi yol Olimpiyat rekortmenlerini yaya bırakacak düzeydedir. Profesor Robert Shaw, Pmtrick Sontter ve Stnut Stanton tarafindan kaleme ahnan "Jinekoloji" isimli ders kitabına göre birkaç mikran boyutlanndaki bir sperm 30 ile 40 santim uzunlugunda bir yolu kat etmek zorunda kalır. Bu mesafe bu kadar küçük bir nesne için oldukça uzun bir yoldur. Bir spermin hedefine ulaşması için pek çok engeli aşması gerekir. Önüne ilk çıkan engel vajinarun asidik ortamıdır. Ancak semenin alkalik yapısı bir ölçüye kadar koruma sağlar. Spermler daha sonra servikal mukus denilen rahim boynundaki mukoza salgısını geçmek zorundadır. Bu mukusun yapışkanlıgı yumurtlama döneminde biraz yumuşadıgı için sperm bu engeli de kolayca aşar. Servikal mukusa ulaşan sperm miktan yüzde 5'dir. Vajinarun içinde kalan spermler iki saat boyunca asidik ortamdan dolayı hareketlüıgini yitirır. Ancak servikal mukusa ulaşan spermler uzun sure yaşar. Milyonlarca sperm içinden yalnızca bir tanesi, yumurtanın yakınlanndaki fallopian tüplerine ulaşır. Bu noktaya kadar gelebilen sperm yumurta ile birleşirse döllenme gerçekleşir. Dollenmiş yumurta uç ile beş gün içinde fallopian tüplerinden geçerek rahım boşluguna düşer ve birüd gün içinde de rahim duvanna yapışarak gelişmeye başlar. Rahimin içinde yerleştıgı nokta genellikle ust kısımlardadrr, boylece plasentanın çıkışı engellemesi onlenir. A 4 Peki, astronotlar istirahat halindeyken veya mekigin içinde deney yaparken mekik nasd gider? Böyle durumlarda mekik ters gıder NASA'dan Kirstern Willia n u bu durumu şoyle açıklıyor:"Her şeyın normal gittigi durumlarda mekigin kargo bolumünun kapaklan Dünya'ya bakacak şekilde uçar." Dünya'nın konumunun mekigin yönü üe bir ügısı yoktur Mekik, saatte 28.000 kilometre hız ile uzaklaşırken Dünya'nın yörüngesini 90 dakikada tamamlar. Bu arada mekigin dışandald sıcakük farklıhklanna çok çabuk tepki göstermesı gerekir. Aracın alt bölümlennde termal yalıtım, üst bölümlerine oranla daha başarüıdır. Dolayısıyla tepesi aşagı gelecek şekilde uçarken Güneş'in yakıa sıcaklıgından da kendisini korumuş olur. Bunun yanı sıra kargo bölümünün kapüan Dünya'ya bakacak şekilde uçarken, mekik daha etkin bir şekilde ısı yayar. Klımanın sıcak egzosu dışan atması gibi mekigin çevresel kontrol ve yaşam destek sistemleri fazla ısıyı dışan atar. Bu işlem, kargo bölümündeki radyatörler yardımıyla gerçekleştirüir. Işte bu nedenle kargo bölümünün kapaklan yörüngeden çıkar çakmaz açılır. Boylece sıcakhk kontrol gereksinimi mekigin "tepetaldak" uçmasına yol açar. YAŞIN NE, BAŞIN NE? Kornşular bize ziyarete gelmişti. Bir ara, misafırlerden biri, "hadi, biraz konken oynayalım, vakit geçsin" dedi. Biz de "Peki" deyince bizim kaz "Ben de oynayacagım" diye tutturdu. Annesi kaza çıkıştı,' 'Yaşın ne, başın ne, kızım.. Hele bir üseyı biür; oyle geloyna" dedi. YAŞIN NE BAŞIN + NE KEIM Soru: Yukandaki toplama işleminde her harf belli bir rakamı simgelemektedir. "KIZIM" sözcügünün sımgeledigı sayıdakı rakamlann toplamı, kızın yaşını venyor. Kızın yaşı kaçtır? 7O3.sayıdaki "Gezegenli sözmetik" isimli bulmacanın yamti: 653 38065 93147 786401 408147 1326413 Bulmacayı dogru çözenler arasmda çeküen kurayı kazanan okuyuculanmız: Fikri Alpaydınîstanbul, Flrat SolgunIstnbul, Inci SomunkıranIstanbul, Völkan ÇilingirogluIzmir, Enden AktulgaIstanbul, Mustafa SürücüEskişehir, GüMurat Sürücülzmir, Celâlertin SirerKocaeli, Orhan Zeki Demiray.Ankara uyuru Deprem Mühendisliği Yüksek Lisans Programı İTÜ Fen Bilinüeri Enstitötü bunyesınde oluşturulan Deprem M<ÜMiuUali$l tezsiz yuksek lisans ikıncı ogreüm (gece) programının on kayıtları, 15 Eylul 2000 Cuma gıinü sona eriyor Sosyal BUİmler Enstittistt bunyesınde oluşturulan Konnt ve Deprem tezsiz yuksek lisans pıogramıyla aynı zamanda başlayacak egitimlerle, depreme dayanıklı yapılar tasarlamak, rnşa etmek ve sektördeki nitelikli eleman sayısını artırmak hedeflemyor Agırlüdı olarak sektörde çalışan insaat mühendislerini hedefleyen Deprem Mühendiıliği programı, FIU Inşaat Muhendıslıgı bolumu uyelerının katküarıyla surdurulecek. Ders ve semınerlere, konuyla ügüı resmı ve ozel kuruluşlardan uzmanlar da davet edılecek. Dersler, çalısanlarm rahat kaülabilmesi amacıyla, ITU Ayazağa Kampusu'nde hafta içi 18. 0021.00 saaüerı arasında yapüacak. Depremlerin meydana getııdıgı hasann, deprem muhendısligi konusunda uzman eleman eksikliginden kaynaklandıgı tespıtinden yola çıküarak oluşan programa, universitelerin Inşaat Muhendıslıgi bolumlerinden mezun ve ıyı derecede Ingüızce büen 30 laşı alınacak. Programla ügılı aynntüı bügder, Fen Bılımleri Enstıtüsu'nun (0212) 285 63 25 numarah telefonundan ogrenilebilecek. Bazı meyvelerde buğu neden olur? Soru: Erik ve üzüm gibi meyvelerin kabuğu üzerindelâ ince toz tabakası nasıl oluşur? Ne ışe yarar? Yanıt: Erik ve üzümlenn üzennde görülen ınce toz veya bugu yabanü maya Uzay • • • • mekiğin yonu Soru: Uzay meküderi uzayda yol ahrken nıçın ters gıder? Yanıt: Uzay mekıklen her zaman ters uçmaz. Misyonuna bagh olarak mekik herhangi bir yone dogru gıdebüir. Eger astronotlar Dunya'mn resmini çekiyorsa kargo bölümünün aşagı bakması gerekir. Bu da aracın ters gıtmesı anlamma gehr. Eger mekik kargo bolumundekı teleskop üe yüdızları inceleyecekse, araç normal konumunda, yani on tarafı yukan bakacak şekilde gıder. nın bir çeşididir, Diğer maya ve organizmalarda oldugu gıbı meyvelerdeki şeker ve besleyici maddelen enerji kaynagı olarak kullanarak çogalırlar. Insan soz konusu oldugunda, yabanü mayanın en onemli ozelligi, şarap veya bira yapımında meyvedeki şekeri fermente etmesıdır. Bu, karbon dioksit ve alkol gıbı metabolızmanın yan ürunüdür, Hacettepe Unıveısitesı, Biyoloji Bolumu, Ekolojı Anabilim Dah tarafından duzenlenen Uluslararası Vektor Ekolojısi (SOVE) Demeginin 13. Kongresi (13th European SOVE Congress 2000). 2424 Eylül 2000 tarihlerinde, ük kez Türkiye'de, Belek Mia Park Resort Otel'de yapılıyor. Başta malarya olrriak uzere, San Humma, Dengue humması, filaıiasis (fü hastaügı), Leıshmamıasıa, uyku hastaügı, aklaazar gibi pek çok hastakk vektör organizmalar tarafindan taşınmakta olup, son yülarda global ısınma, degişen su rejimleri, barajlar ve yeni nufus hareketlerı nedeniyle dückatleri uzerine çekmıstir. Tum bu hastaüklar sıvnsınek, karasinek, tatarcık, çeçe sineklen, hamambocekleri, kemirgenler gibi çok sayıda vektor türü tarafından taşınmaktadır. Bugun Malaıya, her yıl bir milyonu ölümle sonuçlanan 100 nülyon klinik vaka üe dünyanın en onerrüı hastahklanndan bıridir. Daha önce eradüce edilmiş oldugu pek çok bölgeyi yeniden tehdit etmektedir Hem hastahk etkenlerini taşıyan vektorletde, hem de tedavide kullanüan üaçlamaya karşı ınsanlarda oluşan dırenç nedeniyle, hastalüdarla mucadele zorlaşmaktadır Global ısınma denlien çevre problemi üe üişküi olarak da, daha önce bulunmadıgı bolgelere vektorlerin girmesi ve hastakk etkenlerini taşıması mumkun olabüecektir. Yenı tanm teknikleri ve degişen sulama sistemleri üe olan çevre degişüdüderi de pek çok vektör türü için daha elverışli yaşam koşullan saglayacaktır Bunun yanı sıra, gelişen teknoloji ve bügi agı üe, vektorlerin ureme ve beslenme habitatlarının tammlanması, izlenmesi ve vektör hastahk dagüımının gelecegine üişkin tahminlerin yapüması da mumkun olabümektedir. vektor turlerinin ekolojüerinin iyi bilinmesi üe çeşıtli ulkeleıdeki varlıklarına, vektor potansıyellerine yoneük kayıtlann guncel olarak sağlanması, vektör türlerle mücadeleyi şanslı kümaktadır Yapüacak toplanrı üe, çeşitli ulkelerden yaklaşık 200 büim adarra, vektor turleri. biyolojüeri, davranış ve kontrol yontemlerıne ilişkın son bügüeıı tarüşacak sorurüann çozumunde uluslararası bir işbirlıgi yuruteceklerdır. Bu toplantıya Amerıka Bırleşık DevleÜeri ve Avrupa ülkelen dışrnda, Rusya, Afrika ve Ortadogu ulkelerinden de araştıncüann katüması beklenmektedu. Vektör Ekolojisi 13. Kongresi 705/23