Katalog

Tersane kapatmanın dayanılmaz hafifliği Startejik öneme sahip bu sektörde tüccarbakkal gibi zarar hesabı yapılmamalı, kamu sanayi tesislerinde siyasetten arındmlmış özerk yönetimlerle uygun bir yapılanma acilen hedef alınmalıdır. Metın Koncavar (*) 1 7 Agustos 1999 Marmara depremı sonrası sureçle ulusal gemı ınşa sanayıımızdekı kayıplar artarak suruyor Yaşanan gelışmeler ulkemız kamu yonetı mınde karar verme mekanızmalanndakı acelecılık ve eksıklıklerı net şekılde gozler onune serıyor Depremde Golcuk askerı tersanesının ugradıgı hasar gerekçe gosterüerek konu üe dogrudan ılgılı meslek odalan unıveısıteler vb kuruluşlardan goruş da hı ıstenmeden anı bır kararla ulkemızın en buyuk kapa sıteye sahıp gemı ınşa tesısı Pendik Tersanesi ve Ege/Akdenız bolgemızın tek tamır tersanesi olan Izmır Alaybey Tersanesi, Denız Kuvvetienne devredılıyor Kurulu kapasıtesı Golcuk'un bırkaç kaü olan kamu kuruluşu Pendik tersanesının tıcan gemı ınşaatından çe kümesı ulusal olçekte %30 a yakın kayba yol açacak bu yukluktedır Aynı zamanda Halıç koyunda çalışan ve son yıllarda onemlı yatınmlar yapılrnış bulunan askerı Taşkızak tersdnesının de Pendik e naklı ve Halıç tekı tesıs ve arazısının bır başka kamu kuruluşunca kullanımı (]) ka rarlaştinlıyor Marmara denızı ıçındekı fay hattına yakınlığı goz onune alındıgında Pendik ın salt suregelen deprem rıskınden dolayı uzun vadelı kalıcı bır çozum olarnayacagı değerlendınlıp Denız Kuvvetlerımıze daha uygun bır cografi bolgemızde tersane ımkânı nıye goz onune alı namıyor 9 rekçesi belirtilzneyen, yine Ugili kuruluşlardan göruş bile talep edilmeden ı ve hangi bilimsel çahsma/arastırma sonucu alındığı bilinmeyen anı bır ka rarla Halıç Tersanesının kapaolarak 89 600 m2 lık arazı ve te sıslennın IU Denız Bılımlerı Enstıtusune Camıaltı Tersane sının de kapatılarak 72 000 m 2 lık arazı ve tesıslerınm H Ozel Idaresıne (muhtemelen Polıs Okulu olarak kullamlmak uzere) bedelsız devn kararlaş ünlıyor kamu kuruluşu Camıaltı ve Halıç tersanelennı atıl bırakıp buyuk maddı manevı zararlara yol açıyor Butun bu olumsuz gelışmelere ılaveten 18 04 2000 tarıhınde Ozelleştırme Yuksek Kurulu nca alınan ge koludur Dunyada yapüan araşürmalar gemı ınşa ışkolundakı bır ışçüık ıstıhdamın yan sanayıde 5 7 kışıye ış ımkânı yarattığını gostermektedır Ulkemızde bır kışıye ıstıhdam yaratma ıçın gereken yenı yatınm bedelının 80 000 dolann uzerınde oldugu duşunuldugunde donem donem çalışan sayısı 4 000 ı geçen yan sanayi üe bırlıkte 15 000 20 000 kışıye ış ımkânı yaratan makıne parklan ve dokum hanesı üe ıkame degerı yuzmüyorüarca dolann usrunde olan bu ıkı tersanenın kapatümdsının ulkemıze malıyetı Risk bölgesi içinde Depremden hemen sonra Gemı Muhendıslerı Odası nın (GMO) hazırladıgı detaylı raporda açıkça vur gulanan (bkz CBT sayı 662) ulusal gemı ınşa sanayıımı zın mevcut kapasıtesının %95 ının deprem rıskı alündakı Izmıt korfezı kıyılarında ve çogunlukla dolgu arazıde bu lundugu bu nedenle Halıç ıçınde saglam zemınlerde ku rulu tersanelerın çalışır vazıyette korunması boşaltüacak Taşkızak tersanesi tesıslerınm komşu Camıaltı tersa nesı üe bırleştırılcrck kapasıtede oluşan kayıpldrm nıs poten azaltüması ayrıca sanayının yenı yatırımlarla Maı mara bolgesı dışındakı uygun yerleıdo yapüanması ge reklüıgı yeterınce ılgı gormuyor Aksıne 12 senedır bıtırüemeyen ve bır buçuk se neyı aşkın suredıı dÇLİamdyan Galatd Koprusu Halıç tekı 1993 senesınde Ozelleştırme Idaresı yonetımıne baglanan ve yülardır hıçbır yenı yatırım yapümadan bekletılen bu şartlarda bıle Almanya ya gemı ıhraç etmeyı başaran tum şehır hattı gemılerımızı ınşa ve tamır eden bu agır sanayi tesıslerı yerıne herhalde Ozelleştırme Idaresı'nın kapatılması kararı daha gerçekçı olabüırdıM Kırlılık sorununun ulkemız nufusu toplammın % 25 ıne yakını on müyonldrcd ınsdnın yaşadıgı kenün yülardır hıç arıtünidddn denızleıe basılan kdnalızasyon ve fabrıka atüdarı oldugu aşıkârdır buna üaveten tersaneler bınlerce çalışanı üe buyuk ısühdam oluşturmakta ve yan sanayi kullanım kapasıtelen sonucu bulundukları bolgede onemlı nufus hareketlerı yaratmakta kendüerı de uzun vadede yarattıkları bu merkezın gobegınde kalmaktadırlar Gemı ınva sanayu dernır çelık makına ımalat ah şap mobılya boya kmıya elektıık elektronık tekstü ve lastık plastık gıbı bırçok sanayi kolunun urunlerını buyuk olçekte kullanan emek yogun nıtelıklı bır sanayi daha koky hesaplanabüır Battıktan sonra kamulaşünlan uç ozel bankası ıçın müyarlarca dolar zararı goze alan devlet yatınm fakiri ülkemizde, stratejık oneme sahıp bu sektoıde tuccar bakkal gıbı zarar hesabı yapmamalı kamu sanayi tesıs lennde siyasetten anndınlmış özerk yönetimlerle uygun yenı ydpüdnmaldrı dcüen hedef dimdlıdıı Iptal edüen eskı kapatma kararlarında oldugu gıbı bu hatalı karardan da kısa suredo donulmesı gerekmektedır C) TMMOB Gemı Muhendıslerı Odası 2 Başkanı ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••t onemlı noktaldnn kontıol altındatutulduftıı ., , 2000 ($ mılyon) 2001 ($ mılyon) %Artış i , . ,t . Kurumlar 7 091 7 655 8 gorulrnektedıı Unıveısıteleıe ve aıaştu 679 5 648 ma kurumlanna yatınm yapma gorpvı 10 035 3 9 753 devlettedır ve bu yutırım bızdekı gıbı N 18 133 6 17 141 yapmış olmak ıçın degıl yuksek standardı yakalama ve koruma duzeylenndedır 636 713 12 NIST Ozel sektor de devletın elını çek 3 464 1 9 2 903 mesını degü tam tersı unıveısıte ve aıas 1773 1828 3 tırma kurumlan g±ıı anahtar noktalara fı ndnsmdn sdgldma&ını ıstemektedır Ayııca EJ% ç™t Koıuma Kurunuı N1H Ulusal Sağlık Enslıtulen NIST Ulusdl Stândartlar ve Tteknolojı EnSıtusu NSF ozel sektor ucuzcu bakış açısıyla devle uiur < Bim Kutnu USDA BuleşıkDpvletler'ftnm Daıreaı ı ıı m tın draştırma kurumlanru ele geçırmeye büımlerle ügüı bolumlerde ozellıkle araştırmada çok yeter çalışmamakta kendı araştırmasına buyuk mıktarda finans sız kalmışlardır manı kendı saglamaktadır Nedem ıse basıttır Temel büımlerde araştırma pahalı Bugun Turkıyede ozel sektorun unıversıtelenne büe aletlerı kapsarrüı kutuphaneyı ve pahalı sarf malzemelerıru baktıgınızda unıversıtelenn asü gorevlerınden olan araştırgerektırmektedır Bunlann hepsı para demektır Ozelunıver manın çok alt plarüarda geldıgı ogrencüerıne bügısayar da sıteler ıse bundan kaçınmakta daha ucuz alanlar olan sosyal gıtan gelışmış kolejler olduklan gorulmektedır Hepsı devbüımlere yatınm yapmaktadır Bu da gostermektedır kı uraletten yuklu yardım almalanna ragmen en eskısı büe temel versıte de kurmuş olsa ozel sektorumuz henuz batüı anlam691/18 da araştırmdyd kultur oldrak hazır degıldır Zdten hazır olsaydı oncelıkle unıveısıte kurmak yeııne sanayi kollannda sozde degü gerçek anlamdd ar ge ler kurardı Butıın bunlar beluh alanları koruyan ve gelıştuen dkelı bır devletın onemını ortaya koymdktadır Ukesızlıgın malıyetı ozellüde gelışmekte olan ulkelere çok pıüıalıya malolmuştur ve olmaktadır Bügı çağında kureselle^menın kaçınümaz olacagı açüctu Ama bu hıçbır zaman ükesızlüc ve kışüıksızlık anlamına gelmemelıdır Kureselleşmenın merkezınde büe ükelenn yururlukte oldugu gonolmektedır Bu sayede çıkar lannı çok ıyı korumaktadırlar llkesızlık ıse kışüıksızlıgı, alabora olmayı ve adaletsızlıgı ıçınde barındırmakta ve beslemektedır Doç Dr Turan Ozturk, TUBİTAK Marmara Araştırma Merkezı MKTAE Kımya Bolumu Gebze Kocaelı turan@mam govtr 1 Bdck lo Bdsıcı» (oı Ub Scıerıoe Budget Lhemn>t/y ın Bntdiıı Nısan2000 s 14 2 MPs Ouesnon Druq Chıefe Over UK R&D Inveslment Chemıstry ın Bntaın Nısan 2000 s 9