Katalog

Bulutlarda yaşam lp daglan üzerindeki bulutian araştıran Avusturyalı bir ekibe göre, bulutlarda banrup gelişen bakterüer yagışlan tetüdeyip, üdim degişimlerine yol açabilirler. Bulutlarda etkin biçimde gelişen bakterüer bulunmasının son derece şaşırtıcı olduguna dikkat çeken Innsbruck Üniversitesi'nden Blrgitt Sattler bakterüerin yükselerek havaya karışıp dagüdıklannın bilindigini, ancak bunlann bulutlarda gelişip bölündüklerine ilk kez tanık olundugunu belirtiyor ve "Yüksek bölgelerdeki bir bakıma temiz ve soguk havanın bakterüerin gelişmesine pek elverişli olmadıgını sanıyorduk," diye ekliyor. Gelgelelim, incelenen örneklerin de gözler önüne serdigi gjbi, bakterüer gerçekte bulutlarda bannabüiyorlar. Sattler ve ekibirun Sonnblick Dagı üzerindeki bulutlardan alıp inceledigi orneklerde, erimiş buzlardan oluşan her müimetre suda, kimi yuvarlak, kimi çubuk, ya da uzun lif biçiminde yaklaşık 1500 bakteri oldugu görüldü. Araşurmacüar henüz bakterüerin kimlüderini belirlemedüer, ama bunlann kesinlikle canlı ve saglıkh olduklarına, yeni DNA ve proteinler üretmek amacıyla thymidine ve leucine adlı bir tur amino asitten yararlandıklanna tarak oldular. A Bakterüer birkaç gün içinde üredüderinden ve bu süre bir bulutun normal yaşam süresinden kısa oldugundan, bunlann kesinlüde bulut içinde üredikleri belirtüi Her adımda üç metre Rus mühendisleri tarafmdan tasarlanan özel bir çizmeyle, saatte 40km'den daha hızlı koşmak olası. ek adımda 3m ve saatte 40km'lik mesafeyi tamamlayabüen Hightech çizmeleri, Rusya'daki üfa Havacüık Üniversitesi mühendislerince üretüdi. Titan ve alüminyum alaşımından elde edüen bir yay sistemi, dizin hemen altına deri bagcıklarla baglanan sungerli mânşeti üe sert kauçuktan oluşan yürüme platformlannı birleştirmekte. Tksanmın en önemli parçâsı çizmenin hareketinı sağlayan yakıt motoru. Motor bir kibrit kutusunun hacmi kadar benzinle bir saat kadar ışlemekte, Yürüyüş platformlan degiştirüdiginde ıslak ve buzlu zeminlerde de yürümek olası. Mühendisler tasarımlarını Ufa'dakı bir meydanda denemelerinin ardından dunyanm her yerinden teklifler almaya başladüar, Başvurular arasmda Florida'daki Disney World gibı ünlü organızasyonlar da bulunmakta Boris Rudoi, içinde teklif yazüannın bulundugu kalın bir dosyayı gururla gösterirken, meslektaşı Viktor Gordejew urune gösterüen yogun ügiye hâlâ bir anlam veremiyor. Muhendis hızlı çizmefikrine,aslında bundan 30 yü önce ulaşmıştı. Sovyetlerdekı tüm üniversıte mezunlan gibi o da 21 yaşında üd haftalık askeri egitime katümak zorunda kalmıştı Gordejew ozelhkle de gaz maskesi ve asker postaüanyla koşmaktan nefret ediyordu. Mühendisin çügın duşuncesi sonunda tez konusu T yor. Bundan sonraki adımın bakterüerin türlerinin belirlenmesi amacıyla DNA'lannı incelemek olduguna dikkat çeken Sattler, "Bulutlarda yaşam oldugunu ve bakterüerin orada ürediklennı kanıtladık. Şimdi sıra oradaküerin kımligını ogrenmeye geldi," diyor. Bulutlarda yaşayan bakterüerin sıfinn altındaki sıcaklıklara, yogun morötesi ışınlara ve hsıtlı beslenme olanaklanna dayanüdı olmalan gerekiyor. Bunlann bitküerden mi, yoksa yüzey sulan, ya da topraktan mı kaynaklandıklan ancak kımlıklerinin belirlenmesinden sonra ortaya çıkacak. Sattler aynca bakterüerin nasü beslendikleri ve üredüderini de araşürmayı tasarlıyor. Öte yandan, Harvard Üniversitesi atmosfer kimya uznıaru Daniel Jacob, bakterüerin ürettüderi toplam organık karbon büeşimleri miktan az olmakla birlikte, bunlann yine de üdim üzerinde belirgin bir etkı yarattıklannı öne sürüyor. Jacob bakterüerin ışıkla tepkımeye girerek serbest radikaller üreten ve ozonun oluşumuna katkıda bulunan, "karbonü" adlı, oksijen içeren büeşimler üretebüeceklerıni duşünüyor Edınburgh Ekoloji ve Hidroloji Merkezi uzmanlanndan Tim Lenton üe Oxford Üniversitesi büim adamlarından Bill Hamilton ıın 1998 yüında gerçekleştirdiklerı bir araştırma da, mıkroorganızmalann bulut oluşumu ve yagışlan etküemek suretiyle üdim degışimlerine neden olabüeceklerini ortaya koymuştu. 715/2 olmuştu. Böylece Ufa'daki Havacüık Üniversitesi ögrencüeri ve egitimcüeri Gordejew'in tezini geliştirerek ilk hız çizmesini ürettüer. Çizmenin prototipi 20 küo agırlıgmdaydı. Fakat yülarca devam eden çahşmalar sonunda çizme hafıfleşti ve motoru da küçüldü. Rudoi teknigin son derece karmaşık oldugunu söylese de aslında prensip oldukça basit Vücut agırlıgı sayesinde yakıt motorlan her adımda ateşlenmekte. Tıpkı otomobü motorunda oldugu gibi ateşlemenin ardından oluşan kuçük bir patlama pistonlar üzerinden yay sistemini harekete geçiriyor. Ancak patlamayı dogru hesaplamak gerekir dıyor Rudoı, yoksa insanlar yaralanabüir. Her vucut agırlıgına göre ayarlanabüen çizmeler kaslarda %70'lik bir eneni tasarrufu sağlıyor. Tcisanm bir zamanlar Sovyet ordusunun da ügısıni çekmiş ve teknüc Perestroüca dönemıne kadar gizlı tutulmuştu. Fakat yetersız uretim kapasitesi nedeniyle proje hiçbir zaman gerçekleştirüememişti. Oysa Rudoi bugün dünyaya müyonlarca çizme pazarlamak için hazırlanıyor. Şu anda mühendislerin eHnde tek bir model bulunmakta. Fakat kısa süre içinde sen uretıme geçmeyi düşünen buluşçular, önümüzdeki haftalarda batıdakı yatınmcüarla ük ışlemleri tamamlamaya çahş^cak. (nod) ;