Katalog

Depreme Amerikalıların bakışı Amerikan ITN (Independent Television News) televizyonu, bölgeyi ziyaret eden Amerikalı uzmanlarla, "İzmit Depreminden ABD ne dersi çıkarmalıdır?" konusunda ilginç bir söyleşi yaptı. Bu böyleşiyi tam metin yayımlıyoruz. T V sunucusu Margaret Warner: Şımdı Turkı ye'dekı depremı ve ABD'nın bu depremden ala cagı derslerı tartışacagız Tartışmaya ITN'den John Irvine nın deprem sonrası ızlenımlerıyle başbyoruz John Irvine: Insanlar tentelerın altında yaşam sa vaşı verıyor Bu deprem bolgesınde çok tıpık bır gorun tu Sağ kalan 200 000 kışı sıgınmacı halme gelmış Bu gun Yalova'yı gorduk Burası da dıger yerler gıbı Yüalan hcr eve karşüık duzırıelerce kısmen yıkılmış ev goruyoruz Bunlarm da tunıuyle yerle bır edılmesı gerek Yazlıkçüarın gozdesı olan bu beldede ınsanlann yenıden tatıl yapması epey zaman alacak Hava koşullarırun elvenşsızhgı ydşamı daha da guçleştırıyor Neyse kı şımdılık ufukta bır salgın tehlıkesı yok 50 bm Turk askerı kurtar ma çalışmalanna yardımcı oluyor Ancak bazı depremzedeler hukumetlerını eleştırmekten kendıru alamıyor Ancak dıger ulkelerden ovguyle bahsedıyorlar Depremzedelerden bırı şoyle konuşuyor Amerıka Israıl ve dıger ulkeler vakıt yıtırmeden yardım elını uzattı Yunanlılar bde yardımlarını esırgemedıler Bu dostlugun devam etmesı harıka olur" Resmı kayıllara gore olu sa>yısı 12 500 ancak bunun uç mıslı kayıp Pek çogu enka zın ve suyun altında Bazı bolgelerde kıyı şerıdının dol durulmuş kısımlan tekrar sular altında kaldı Deprem sabaha karşı saat 3'te olmasına karşın çok sıcak bır gpce oldugu ıçın Golcuk halkı denız kenarında yuruyuş yapıyordu Yuruyuşe çıkanlar artık yok Burada en az 150 kışırun yaşamını yıtırdıgını sanıyoruz Dalgıçlar gunlerdır sualtında ceset arıyor Uzmanlar bu zemının yerleşım ıçın uygun olmadıgı sonucunu çıkarttı Marco Mucciarelli (sısmograf) Maalesef ınsanlar kıyı şendıne çok yakın bolgelere ev yapmıslar Httr Yanev John Irvine: Artık enkazı kaldınrken dıkkaüı davranılmıyor Bu arük bır temızleme harekatı Bu da pek çok olunun enkazın arasında yok olup gıdecegı anlamına gplıyor Bu trajediden alınacak dersler Margaret Warner: Oykunun devamını San Fran cısco'dan Ehzabeth Farnsvvorth'den dınleyecegız Elizabeth Farnsvrorth: ABD'nın Calıfornıa ve dı ger deprem bolgelerındekı yetküıler ve ınşaat şırketlerı Turkıye'dekı depremden ne gıbı dersler çıkartmalıdır? Turkıye'dekı depremden bır gun sonra San Francısco nun kuzeyınde kuçuk bır deprem oldu Buyuk bır kıs mı Calıfornıa'rıın altından geçen San Andreas Fayı'run cı varında mılyonlarca msan yaşıyor ve çahşıyor Şımdı so /u Maı yann Phıpps Peter Yanev ve Robert VVesson a ve recegız Phıpps merkezı San Francısco'da bulunan De genkolb Muhendıslık ısımlı ınşaat muhendıslıgı şırketınm başkanı Turkıye'den yenı donen Peter Yanev, merkezı yıne San Francısco'da bulunan E Q L ısımlı nsk yo netımı ve ınşaat şırketının başkanı Robert VVesson ABD Jeolojık Araştırma kunımunda gorevlı bır jeofızıkçı Pe ter Yanev, Turkıye'de tespıt ettıgınız hasarı anlatır mısı nız? Peter Yanev (ınşaat muhendısı) Bıraz daha gerı650/4 E.F: Şımdı Mr Yanev, gordugunuz bınalar yasalara uygun mu yapılmıştı9 Gordugumuz kadanyla yasalar ABD'de de Turkıye de de bırbırıne benzıyor Peter Yanev: Dışardan bakarak bınalan deger lendırmek bıraz zor Ancak yanyana üa bınaya baktıgımızda bırmın moloz yıgını halıne geldığını dıgerının saglam kaldıgını gorduk Boyle ıkı bına arasında kalıte farkı oldugu kesın Maryann'ın soyledıklerıne kesınlıkle katılıyorum ABD'de ozellıkle Cahfornıa'da yapılann pro jesı çok sıkı bır şekılde denetlenır Turkıye'de durum ABD'den farklı Mımar projeyı depreme uygun bır şekılSismik faaliyetin ölçümü de çızmış olabılır Ancak muteahhıt gerekügı gıbı denetlenmedıgı ıçın mımarı proje kagıt uzerınde kalır Ornegın Yalova'da bır muteahhıt 60 dolayında bına yapmış, ıkısı dışmda hepsı çokmuş Bu bınalann pek ço ğu son 5 yılda yapılan bınalar Burada hatanın projeden kaynaklanmadığı anlaşılıyor Hata tumuyle ınşaaün kalıtesınde Calıfornıa ve Turk yasalan arasında fark olmamasına karşın, uygulama aşamasında çok fark var Turkıye'de endustrıyel bınalar arasında Moryann Phipps Margant Warner buradakılerle yanşacak kalıtede bınalar gor dum E.F: Mr Yanev yapüarla ügüı olarak sıze daha son E.F: Şımdı bundan çıkartdacak derslere gelelım ra yenıden donecegım Ancak once sız Mr VVesson, Tur Sızden başlayalım Mr VVesson San Francısco ıle karşıkıye'dekı depremın kayıtlannı vveb'den ızledınız Neler laştınldıgında bu depremden ne ogrendınız9 gordunuz' Bu konuda neler soyleyeceksınız9 Robert Wesson: Ilk ders hepımızın tetıkte olması Robert Wesson (ABD Jeolojık Araştırmd) Calıfor gerektıgı Fay kıngın aynı bolgesınde bundan 100 yü on nıa'da VP Turkıye'de guçlu hareket akselograflan bulun ce de bır deprem olmuştu 100 yıl gunluk ydsam ıçınde maktadır Bunlar depremın neden oldugu guçlu sallantı çok uzun bır zaman dılımı gıbı gorunse de deprem soz lan olçmeye yarar aynca akselerasyon dedıgımız para konusu oldugunda 100 yıl çok uzun degıldır Gelışmekmetreyı de olçer Şımdıye dek Turkıye'den 10'a yakın te olan ulkeler Turkıye'dekı depremden ders almalıdır guçlu hareket kaydı aldık Akselerasyonlar ıse G'nın (yer Ayrıca Calıfornıa ve ABD'nın dıger deprem bolgelenn çekımı) uçte bırı kadardı Bunlar bu buyukluktekı bu de yururluktekı yasalara uygun olmayan bınalar mevcut depremden beklenebılecek boyuttakı akselerdsyonlar Bunlar deprem sırasında buyuk sorun çıkartacak dı Calıfornıa'dakı bınalar bu boyuttakı akselerasyona E.F: Maryann Phıpps ınşaatlar hakkındakı soylegorp tasarldrımıstır dıklennızden yola çıkarak, Calıfornıa'da bır deprem olE.F: Mr Yanev bu yolculugunuzda yapısal hasara sa olu sayısı Turkıyp'dekı kadar olur mu ? ılışkuı neler gordunuz9 Maryann Phipps: Burada benzer bır deprem olPeter Yanev: Bu yolculugumuzda çok genış bır sa bınalarda çok buyuk hasarlar meydana gelır Ancak yapısal çeşıthlıgı ızleme olanagı bulduk Endustrıyel yaolu sayısı bakımından bu kadar buyuk bır kayıp verecepılardan konutlara, tıcarı bınalara dek pek çok yapıyı ın gırnızı sanmıyorum Çunku son 30 yılda yapılan bınalarceledık Tıpık olarak Turkıye'de ınşaatlarda beton kulla da, can guvenlıgının korunması bırıncı planda gelmek nılıyor Bu yapılar basıt beton kafeslerden oluşuyor ve tedır Yasalar yasalann gucu ve ınşaatın kalıtesı, can gukafeslerın arasına takvıye edılmemış duvarlar oruluyor venlıgı açısından saglam bır zemın oluşturuyor Bu araDunyanın pek çok yerınde bu ınşaat şeklı kullanüıyor da eskı bınalann sorun çıkartacagını tahmın edıyorum ABD'nın deprem kuşagı dışında kalan bolgelennde de lere gıtmeme ızın verın, çunku bu ılk degıl Bugune dek 70 deprem bolgesıne ekıp gonderdım Bunlardan 34 ve 35 tanesıne ben de katıldım Bunların arasında yuzyüın en kotu depremlen de vardı Bana sorarsanız Turkıye dekı deprem gorduklerımın ıçınde en kotusuydu E.F: Gorduklerınızı anlatır mısınız? Peter Yanev: Bu felaket çok geruş bır alanı etlole dı Pek çok yuzleıce belkı de bmlerce bına kı hepsını goremedım, çokmuştu Yuz bmlerce bına, kı pek çogu betondu, agır derecede hasar gormustu Bunlara benzer yapılar bızım burada Cahfornıa'da da bulunmaktadır Bu golgeden geçen bır kınk yuzlerce bınanın çokmesıne neden olmuştu Bu benım ıçın yenı bır deneyım 1906 dakı depreme benzıyor E.F: Bolgedekı kınlma hakkında bırkaç şey soyleyebılır mısınız' Peter Yanev: 1906 yüında San Andreas Fayı bırkaç yuz kılometrelık bır hat boyunca kınlmıştı Bu olayda Cahforrua'nm batı kısmı, kıtasal ABD'ye gore kuzeye dogru kaydı Bu son depreme yol açan Kuzey Anadolu Fayı da aynı şeyı yaptı Turkıye'nın buyuk bır kısmı 3 3 5 metre Yunanıstan'a, batıya dogru kaydı Kırümanın oldu gu hatta, fayın uzerındekı yuzlerce bına anında çokru bu ınşaat şeklı geçerlı E.F: Maryann Phıpp bu koyu bıraz da sız açar mı sınız? Maryann Phipps (ınşaat muhendısı) Depreme dayanıklı yapılann guçlu ve dayanıklı olması gerekır Takvıye edılmış betonarme bınalarda dayanıklılık ner vurlu demır dedıgımız demır ıle sağlanır ABD dekı ve Turkıye'dekı ınşaatlarda demır kullanılır ancak kullanüan demınn turu açısından ıkısı arasında buyuk faık vardır Turkıye'dekı yapüarda kullanılan takvıye edıcı demır uzerı duzgun çubuklardır Oysa bız burada uzerı deforme edılmış demırden yararlanırız Bu tur demır betona daha sıkı yapışır ve tutar Aynca bunların etraüna bırleştırıcı takvıye demırlerı yerleştmnz Beton çatladıgı za man, yuk kaldırma ozellığı zayıflar VP moloz halıne ge lır bına yıkılır Buna karşılık depreme dayanıklı bınalarda sık aralıklı etrıye ve kırış bagldntılarma ıhtıyaç vardır ABD'dekı deprem bolgelermde bu tur bınalara rastlarız Bu nervurlu demır dayanıklılıgı saglar betonun moloz halıne gelmesını onler Dayanıklı binalar