Katalog

Eylül ayında gökyüzü Güneş, Ay ve gezegenlerin konumları ve gözlemler... Hasan H. Esenoğlu (*) Kıızey E ylul ayında meydana gelebüecek gokyuzu olaylanna aıt astronomı bılgüerı ve Eylul ayının gok atlası ozetle aşagıdakı gıbıdır Güneş 22 Agustos 1999 tarıhlerınde Aslan (Leo) takım yıldızından ayrüan Guneş, gokyuzunde gurüuk yaklaşık 1 derecelık büınen hareketıyle 23 Eylul 1999 tarıhırıe kadar' Başak (Vırgo) takırn yıldızında kalıyor Guneş, 1999 yılı ıçınde Yer'e 147 müyon km üe en yakın konumuna 4 Ocak'ta ve 152 mılyon km üe de en uzak konumuna 7 Temmuz'da ulaşmıştır 1 ve 30 Eylul'de Guneş sırasıyla yaklaşık 06 35 ve 07 01'de doguyor ve 19 35 ve 18 43'te batıyor Buna gore, Guneş sabahlan ay boyunca geç dogarken akşamları erken batıyoı (yaz saatı uygulamasından dolayı 1 saat eklenmıştır) Dolayısıyla ay boyunca toplam gunduzlerın kı salması 1 saat 18 dakıkayı bulmaktadır 1 ve 31 Ocak'ta Guneş sırasıyla yaklaşık 07 25 ve 07 13'te dogmuş ve 16 41 ve 17 14'te batrnıştı ve ay boyunca 55 dakıka kadar da yurıduzlen uzarnıştı (yaz saatı uyguldması yok) 130 Eylul de (aureklı çızgı olan egn) Guneş'ın doguşta, tam ogle vaktınde (saat 12'de) ve batıştakı konumlarını yıllık ük ayma (1 31 Ocak ıçın ve kesık çızgı olan egrı) gore karşılaştırması resmedılmıştır Durbun veya teleskobu olan okuyucular Uranüs'u (parlaklıgı +5 7 kadır) ve Neptun u (parlaklıgı +7 9 kadır) Oglak (Caprıcornus) takım yıldızında, akşam Guneş battıktan hemen sonra olmak uzeıe gece yarısına kadar gorebüırler Her üa gezegen yansında yukseklıgı yaklaşık 25 derece kadar olmaktadır Sırasıyla 20 Eylul'de Neptun 0 7 derece, 21 Eylul de Uranus 0 6 derece Ay'ın Guney'ınde yer abyorlar Eylul ayında çıplak gozle kolay gorulebılecek parlak gezegenlerin konumları aşagıda verılmıştır Merkür, 120 Eylul arası gezegen Guneş'e çok yakın olaca gından gorulemeyecektır 20 Ey lul'den sonra ancak akşamları Guneş battıktan hemen sonra çok kısa bır sure ıçın Batı'da Başak takım yıldızında gorulebüecektır Ufka yaklaşık 6 derece gıbı çok yakın olmasından dolayı Merkur'u goıınek zor alacak Yaklaşık 1 kadırlık bu parlaklık degışımı ıle 1 4 kadırden 0 4 kadıre parlaklıgı azalacaktır Venüs, Eylul ayı boyunca sabahları Guneş dogmadan hemen once kısa bır sure ıçın (yaklaşık 2 saat boyunca) ılk gun Aslan takım yıldızında 218 Eylul arası Yengeç (Cancer) takım yıldızında ve 1930 Eylul arası tekrar Aslan takım yıldızında Dogu'da yaklaşık 4 5 kadır parlaklıgı ıle gorulecek Ayın ük gunlermde ufuktan yaklaşık 13 derece vukseklıkte ücen ayın sonlanna dogru yaklaşık 30 dereceye yukselıyor Durbunu olan okuyucular Venus'u hüal evresınde gorebüırler 7 Eylul'de gezegen Ay'ın 8 derece Guney'ınde yer alacak 26 Eylul'de Venus 4 6 kadır üe en paılak durumuna ulaşacaktır Mars, 1 Eylul'de Terazı (Lıbra) takım yıldızında, 2 14 Eylul arası Akrep (Scorpıus) takım yüdızında ve 15 30 Eylul arası Yüancı (Ophıuchus) takım yüdızında Guneş battıktan sonra akşamları Batı'da ortalama +0 4 kadır parlaklıgı ıle Sahah gokyuzunde 1) Venus (130 Eylul) yaklaşık 2 2) Jupıter (130 Eylul) saat boyun3) Satum (130 Eylul) ca ufuktan yaklaşık 20 derece yuksekte goGuneş' ın 1 11 Ocak' a gore 1 30 Eylul' de rulmeye doğuş, tam öğle vc batış konumları d e v a m e d e c ek Gezegen 1 Eylül \ ay boyunca Guneş'e gıderek yaklaştıgmdan • / gorulme suresı aza / lacaktır Mars 16 Ey/ lul'de Ay'ın \ \ 1 31 Ocak \ A 7 derece tj / Guney'ınde 1 1 1 1 1 1 1 Ay Ay'ın evreleri ve bu evrelere karşılık gelen uzaklıgı şoyledır 2 Eylul'de son dördün evresmde, 2 Eylul'de Ay Yeı 'e 369 835 km ıle en yakın noktasında, 9 Eylul'de yeni Ay ovrcsınde olacak ve goruleme yecek, 16 Eylul'de Ay Yer'e 404 260 km ıle en uzak noktasında, 17 Eylul'de ilk dördün evresınde, 25 Eylul'de dolunay evresınde ve 28 Eylul'de Ay Yer'e 366 305 km ıle tekrar en.yakın noktasında olacaktır yor Jüpiter, ay boyunca Guneş bdttıktdrı yakldşık 3 saat sonıa başlarnak uzere butun gece ve Guneş doguncaya kadar yaklaşık 2 8 kadır parlaklıgı üe Dogu'da Koç (Arıes) takım yüdızında ye termce yuksekte gorulecek Jupıter 27 Eylul'de Ay'm 4 derece Kuzey'ınde yer alıyor Satürn, ay boyunca gece ydnsından ıtıbaren Guneş doguncaya kadar +0 1 kadır parlaklıgı üe Dogu'da Koç takım yüdızında ve Jupıter'm hemen arkasında yetermce yuksekte gorulecek Jupıter 1 ve 28 Eylul'de Ay'ın 3 derece Kuzey'ınde yer alıyor Hangi gezegen ne zaman görülüyor? Eylul ayında akşam, gece, sabaha dogru ve gunduz gorulebüecek gezegenler aşagıdakı çızelgede ozetlen mıştır Eylul ayının gok atlasını ıçeren ve 15 Eylul dkşamı saat 22 00 ıtıbarıyle gorulebüecek gezegenler (resımde kerıklı daıre üe gosterümış olan Guneş hattı uzerıne veya hemen yakınına bakınız) ve takım yüdızlar şeküde verü mıştır Ayrıca, Eylul ayında çıplak gozle en fazla gezege nın gorulebüecegı 25 Eylul sabahı saat 05 00 ıtıbarıyle gezegenlerin konumları da resmedümıştır Not Okuyucular 11 Ağustos 1999 Tam Guneş Tutulmasının Elazığ'dan, Ankara Unıversıtesı Ahlatlıbcl Gozlemevı ve Ege Unıversıtesı Fen Fakultcsı Astronönv vc Uzay Büımlen Bokımu gozlemcüermce çehlen ük goruntulcnnc "http lwww ankara edu trlAstrolhnkslechpsclechp se99html" adresınden ve Çorum, Osmancık'tan, ODTU Fızık Bolumunden Umıt Kızıloğlunun çektığı ük goruntulerme de, "http //astroa physıcs metu edu trlumklechnse/echtml" ınternet adresınden bakabılırler Bundan sonra yayımlanacak turulrna resımlerı de onumuzdekı aylarda okuyuculara büdırüecektır Açık bır gokyuzu düegıyle. (*) Astronom Dr, Istanbul Unıversıtesı Fen Fakultesı Astronomı ve Uzay Büımlen Bolumu esenoglu@asnonomyscı egc edu tı Gezegenler nerede? Akfam 1) Uranus (130 Eylul) 2) Neptun (130 Eylul) 3) Merkur (20 30 Eylul) 4) Maıs (130 Eylul) Gece 1) Uranus (130 Eylul) 2) Neptun (130 Eylul) 3)Jupıter (130 Eylul) 4) Satum (130 Eylul) go 23 Eylül saat 05.00 'da gczegenlenn konumları 80 70 a • Salüm Jupitcr 60 50 40 30 20 Venüs Dolunay 10 7 / / 1 GD 1 KD 1 D 1 GD 1 G Uluk GB 1 KB K KD D G Uluk üB GB t) B KB ı\B K ı\ 650/16