Katalog

Çocukiarımızın gözlerindeki ışık Çocuklarımıza bilgiye nasıl aktarmalı? Petek A$kar (*) Zümrüt'ten akisler A. M. C. Şengör u yazının başlıgı aslında Sınırsız Ogrenme olacaktı Bu sloqan ogrenmerun onundekı tum engellerın (mekdiı ^drncın yaş gıbı) kaldınlmasına dıkkat çekmek amacı ıle UNESCO tarafmdan son yıllarda or taya dtılan bır slogan Bu konuda çeşıllı ulkelerın gelıştırdıgı pıojelerın zengınlıgi de bu yazıdd değırı mek ıstedıgım konuludin bırı Ancak tam yazıya başlamıştım kı kızım yanıma geldı ve sana bır "3oru sorabıhr mıyım annecıgım dedı Goz lerındekı bulanık ıfadeden bu sorunun derslerle ılgılı oldugunu anladım Fen bügısı kıtabındakı bazı sonıla rın yanıtlannı arıyordu Soruldrdan bııı Guneş enerjısı nasıl oluşur? ıdı Kıtabına bakalım ne yazıyor de dım ve şoyle bır ıfade üe karşılaştım Guneş enerjısı hıdrojen atomldrının helyum gazına donuşmesı üe olu şur Kı?ıma sorunun ıstenılen yanıtının bu olması gerektıgını soyledını Bana tcşckkur ettı ve yanımdan ayrıl dı Kı?ımın kaçıncı smıfta oldugunu tahmın edebılır mısınız9 Hayır hayıı sandıgınız gıbı lıse degıl Daha he nuz ılkogretım dorduncu sınıfta Artık lazım ıçın tek bırşey kalıyordu bu cumleyı sınav ıçın ezberlemek Du rumu bır arkadaşımla konuşurken o da kızının ayrıı soruyu sordugunu ve yanıtı kıtapta hep bırlıkte bulduktan sonra da Bunu daha basıt bır şeküde anlatamaz mısınız'' dıye sordugunu soyledı Bıze daha basıt bır şe kılde anlaftın mesajı heralde egıtımcılere ve Mülı Egıtım Bakanlıgına çok şeyler soyluyor Peta dılımızden du şurmedıgımız bılgısayar desteklı ogretım çocuklanmızın gozundekı ışığa yol açacak mı' Bır an gozumun onunde bır ekran belırdı Bır guneş resmı ve altında Guneş enerjısı hıdrojen dtomlanrun helyum gazına do nuşmesı üe oluşur yazısı Ikıncı ekranda da bır soru Hıdrojen atomlannın neye donuşmesı ıle guneşten enerjı oluşur9 Arkasından a b ve c şıkları Ne degıştı leknolojı kendılıgınden daha ıyı egıtım ydpmamızı sağlamıyor Teknolojı bıze daha ıyı bır egıtım ıçın oldndklar taruyor Onu nasü kullanacagımız egıtunı ogıet merıı ogrencıyı ogrenmeyı nasıl duşundugumuzle ılgüı B Hrf anklaby nh yapty? A. M. C Şnkvr ansanavgly hbrlşmdh şbhsyz avvla vcvdv aylh yaptgy mhtlf aşartlry astmal atmş, bvnv mtaakban çkrdgy sslrh br antzam vrhrk aşrtlrh mayyn ss kymtlry atfatmk surty aylh kvnvşmayı aycad aytmyşdr. çk avzvn br mddt tmaman şfahy avlan mdnyt bşr, balhassh zraatyn zhurndn svkrh artn br svrtdh sabt br zbt systmnn ahtyacny hsaytmgh başlamşdr. zbt aydlck şylr abtda zraat mhsvlaty, tcary kydlr v baz dyny akydhlrdn abartdy. balhash dyn admlry krvn avlydh ayny zmandh hytşnas avldklrndn syyarh v ancamn mhrklrny hsb aylmak ayçvn fvkalaadh dkyk mşahdh kydlrna ahtyac gvstryvrlrdy. svmrdn, msrdn babldn bzlrh antkal aydn mfssl hyt dftrlry bv msaaynn mhsvlvdr. valhasl, mzkvr ahtyaclr nhaayt sabt br takym aşrtlrn kyl tblhtlry yahvd papırvs avzrynh gçrlrk zbt aydlmlrnh sbb avldv. aşth yazv bv svrtlh aycad aydlmş bvlnyvrdv yazvnn aylk tmsyldry bvtn bazy fkryyatn kvl avlrk rsmndn abart aydy msla çınch dag manasnh gln "şan" klmsy bvgvn UJ şklndh yazvlr. amma bvnn aylk şkly şvylh br AAA slsl cbly rsmdn br aydhvgrm aydy. yazv tkaml atdykçh, afkary tmsyl aydn aydhavgramlrdn afkary dlh gtyrn klmatn mrkkb avldvgv sslry afadh aydn smbvllm yaplmsy dvşvnvldv. bv smbvllr balhash sslylry bvl kvllnn cnub Isanlrndh, klmalrh asas şhsyyt vrn sssz hrvfatdn mrkkb aydy. fylıhkykh bv abrany v arb hrvfatndh bvylh avldvgv gby, msla avrhvn ktablryndky trk alfabsndh dh ksman bvyldr abtday Isanlrdh alfabnn ssly hrvfaty mhtvy avlmmsy hrkngy br zvrlvk çykrmz, zyra klma hznsy mhdvd avldvgv gby, yazvly mtnlr dh mahdvd v bsytdr. anck klma v mfhum hznsy ankşaf aydrk byvdkch, sadhch. ssszlrdn hrktlh hr klmay tvgry avlrk tlâffz amkany klmaz, avkunşlrdh krgşh pyda avlvr v alfabh hty vzyfsny yrnh gtyrmz msla arb alfabsy bv dvrvmh çarh avlark hrklmyy gtyrmşdyr. fkt arb alfabsylh yzvlmş aksry mtnlrn hrkelnmdn tbh aydldgy malvmr hty, gvya sadhce almaya mahsvs avlmk avzrh, bv alfabh aylh hyç nktalanmdn dhy yazvlmş mtnlr vardr yany mzkvr yazlrdh msla "b"y "n"dn, yahud bvnlry "t"dn yahud "p"dn, "a"y "g"dn, yahud "s"y "ş"dn tfryk nammkvndr. bv sbblh pak çk şrkyatcy asky mtnlrdh krşvlştıklry br klmyy, agr bv klma halhazrdh kullnylmvyvr aysh avkvyammktadr. aylk dfa yvnan alfabsi (griddky lynhr b dnyln yazv) hm sssz v hm dh ssly hrufath ayrv ayrv smbvllr tahsys aytmk svrty aylh fnykellrdn tvars aytdygy alfabay tkaml aytdyrrk rasyvnl, kvlay avkvnr br alfabe tşkylnh mvfk avlmvştr. malvm avldvgv avzrh, latyn alfabsi yvnan alfabsndn nşt aytmşdr. gne hrksn bildıgı gby, aylk dfa yvnan ahalysy ayçrsındh avkvryazr avlmk br amtyaz avlmktn çkmş, hr frdn amkany dahlnh gyrmşdr. yvkse atyna tyrany pyzystratvs myladn avvl 550 snsndh bv şhrdh br ktab pzary tşkylnh mvfk avlablr my aydy7 9 avğsts 1928'dh atatvrkn sraybvrny ntky aylh hlkh aalan aytdygy hrf anklabnn ygane mksdy, alfabmzy v yazmh kablytmzy br tkaml bsmgvndn alvb br astnh çkarmkdy. bv svrtlh avkvmh çk kvlaylaşacagı gby, hlh yazmk askysnh nzran çvck avyncagy avlvyvrdy. askydn anck lysh ayary br mktby btran kşy htasz yazblrkn şymdy bv artk aylkmktbyn aylk snflrndh mmkvn avlvyrdy. hrf anklaby bzh bv svrtlh yaygyn blgv alm v blgy yayme hrrytny bhşaytdy. blgy çagnn ayçynh gyrrkn bvnn faydasny anlmmk mvmkn mv? Bakın UNFSCO ıster okul ortamı olsun ısterse açık ogrenme ortamları olsun egıtımde nıtelık vızyonunu şu şekılde ıfade edıyor Yaşam boyu ogrenme çoklu ?ekâ yaratıcı duşunme eleştırel duşunmc ıktıf ogrenme ışbırlıCfine dayalı ogrenme duı uma dayalı ogrenme bılış ustu becerıler çok kulturlu ogrenme çok kanallı ogrenme dmamık yercl vc kuresel bılgı sıstpmlerı nesıller arası ogrenme ve bılgıyı yapılandırma Sınırsız Ogrenme esas olarak geleneksel egıtım sıstemlerımn dayandıgı bazı varsayımların sureçlerın rollerın ılışkıleıın yaklaşımların eleştırel bıçımde duşunulmesınde ve dah ı uygun ogrenme ortamldrırun gelıştııılmc smdeh stıatejılerı ortaya koymaktır Bu çerçevpde ele alınabılecek iki projeden soz etmek ıstıyorum Guney Amerıka nın ıkı ulkesınden Şili ve Venezuella Şılı nın projebinın adı Ogrenme Agları Bu proje ükogretımdekı mtelıgı verımlılıgı artırmak VP okullar arasındd eşıtlık sagkımak amacıyla planlanmış bır projerurı alt başlıgı Ozellıkle dezavintajlı bolqe lerde olan okulldrı bu bıı me b ıglayarak bır ıİPtışım alt yapısını kunnak 1993 te başlayan projp ?000 yılına ka dar butun lıselerı ve ükogretım okullarının yarısını bırbırıne bdglanidyı planhyor UNESCO: Eğitimde nitelik vizyonu 1) Ogretmenlerın bubulen ıle ıletışımını ve etkıleşımını sagiayarak onlaruı motıvasyonunu artırmak 2) Ogıetmenlerın başarılı deneyımlerını hazırladıkları etkınlıkleıı ve kaynakları şebeke uzerınden paylaşrna ldrını saglamdk 3) Ulkenın hangı bolgesınde olursa olsun her okulun daha genış bır ogrenme toplulugunun paıçası olmasını sağhmak 4) Ogrencılerın ve ogretmenlerın kalıtelı egıtım yazılımlarına ulaşmalarını sağlamak 5) Ogretmenlerın bdgısayarı kullanarak ogretım materyallerını gelıştırmelerme olanak sağlamak Venezuelld ya gelınce onların projesınm adı ıse Zekanın Demokratıkleşmesı Projenin temel felsefesı her kesın ıster çocuk ıster yetışkın ısterse yaşlı olsun kendılerıru gelıştumeye hakkı oldugu duşuncesıne dayanı yor Yaş ve egıtım duzeyı dıkkate alınmadan herkesın bılışs>el duzeyını artırmak olanaklıdır Çocuklaıın gelecegını garantılemek ıçın oncelıkle şu anda yetışkınlerın rutumlarını degıştırmek gereklıdır fıkrınden yola çıkan Venezuella entelektuel beceıılerın gelıştırılmesı aman ıle genış esnek ve kapsamlı bır model gelıştırmış Bunun ıçın de çok genış bır yaş dılımı ıçın alt projeler duzenlenrruş Butun çabalar çocukların gözlerindeki ışık ıçın degıl mı? (*)ProfDr Harpttepe Unıversıtesı lugu desteklerler ve bol bol uzmanlık dıploması daŞıürlar (satarlar) Ornegın ıkıncı bır okula gıtmeden bır ekonomıst aynı zamanda muhen dıs olamaz bır hekım muhasebecı olamaz vb Okulda büdıklerımızı not karşılıgında satmayı ogrerur buyuyunce ışımızı para karşılıgında satmayı ogremrız Yanı para almadan ış yapmayı aptallık sayanz Boylece ışle parayı ozdeşleş tırırız Işle eglenceyı anlarnlı bır hayat surmeyı degıl Okııl sıstemınden geçmış (mezun olmuş) bu çocuklar 30 yaş cıvarında sevmedıklerı bır ışe hayat guvencesı nedenıyle kapüanmış bezgın bıkkın yorgun ulsere kalbe yakalanmaya 5 yıllan kalmış olarak kdrşımıza çıkarlar Bu ınsan lar zamanla kuçuk şeylerden zevk almayı ogrenırler gunde 6 8 saatlerını harcadıkları ışlerın den zevk dlmdyı degıl Ornegın eve gelınce bahçeyle ugraşırlar televızyona dalarlar 3 gun luk tatıllerde "ehırden kaçarlar Boylece ışlerını bıraz olsun unutmaya çahşırlar Ulkemızdela 40 50 yaş cıvan msanların ük ursatta emeklı olma hevesı çogu zaman bu memnunıyetsızlık yuzun dendır Ozetlersek okullar kendılıgınden og renmeye yaratıcılığa kışısel farklıhklarm on pla na çıkmasrna ınn veren yerler degüdır Okullar sınav kotu not azar korkusu yuzunden çocuklar ve hatta anne babalar ıçın endışe kaynagıdırlar Bu yuzden huzurlu ve rahat bır ogrenme ortamı da sağlayamazlar Dolayısıyla evde ana babaya çok ış duşuyoı Eğer okullara eğıtımın verüebıleceğı tek yer olarak degıl de anne babarrm ça hşırken çocuklarını emanet ettıklerı çocukların da mezunıyette bır etıket kazandıklan bır yer gozuyle bakarsak Orhan Bursalının sorusuna cevap bulmak ıçm hıç olmazsa bır başlangıç yapmış oluru/ ne dersınız9 fgOk@andrew cmu edu Pazarlama Bolumu Carnegıe Mellon Unıversıty Kaynakça George Dennıson TheüvesofChılcirpn 1969 JohnHoll How Chlldren >aıl I9b4 John Holl How Chıldren UP ırn 1967 John Holl Vıı <dom and Beyond 1972 John Holt Escape fram CMdhood 1974 John Holt lnstead ol Lducdlıon 1976 John Holt Never Tbo Late 1978 John Holt A Ufe VVorUı Uvıng (John Holt un 194S ten başlayarak 40 yıl boyunca yazdıgı mektuplar) Projenin amaçları: OKUYAMADIYSANIZ LÛTFEN 20.SAYFAYI ÇEVİRİNİZ 647/5