Katalog

versıtesı'nden Tım VVhıte ve grubu, Etıyopya, Aramıs'te buldukları fosülerı tamamen yenı bır cıns olarak tanımlayarak Ar dıpıthecus ramıdus admı verdıler 'Savan Hıpotezı" ıçın son sozu bu ıkı ınsansı fosı lı anamensis ve ramidus soyleyecektı Eğeı bu ınsansılar ıkı ayaklı olup dd açık bır arazıde yaşamışlarsa, can çekışen hıpotez yenı bır soluk alabılecektı Eger atalarımız ormanlan terk etmeden once ıto ayaklı oldularsa paleoantropolojıyı yakla şık bır asırdır etkısı altına alan klasık savan hıpotezı tarıhe kanşacaktı Hıpotez ıçın umut daha çok Leakey'nın buldugu yenı fosülero bağlıydı Anamensıs'm kafası ve boynu fosıl ınsansı maymunlarınkme benzıyordu, ancak ıncık kemıgı onun ıkı ayaklı olduguna ışaret edı yordu, ustelık en yaşlı Anamensis ler 4 2 mılyon yaşmdaydı, bulunduklan alanın etrafi geçmışte kuraktı ve çalılıklarla kaplıydı Dık duruş bıçımının, vucudun daha kuçuk bır bolumunu guneşe maruz bırak tıgını, boylece vucut sıcaklıgının duşuk tu tulabılecegını ılen suren, Lıverpool John Mooıes Uruversıtesı'nden Peter Wheeler ıçın bu ıyı bır haberdı Araştırmacıya gore, ıçerıye guneş sızmayan sık ormanlardan, kızgın guneşın altında kavrulan sa vanlara gpçış ancak bu şekılde mumkun du VVheeler, 'Australopıthecus'lar (Cuneylı ınsansı maymunlar) 3 mılyon yıl once bırçok farklı habıtatda yaşarruşldrdı Ancak ıkı ayaklılıgın en eskı kanıtlannaLaetoh'ye ve anamensıs bolgelerıne ba karsanız, buraların daha açık ve kurak alanlar oldugunu gorursunuz" dıyor Oysa anamensis'ın ortak kaşıflerınden olan Alan Walker bu goruşe karşı çıkıyor VValker geçmışteh bolgesel ıklı mın bugun oldugu gıbı sıcak ve kurak ola bılecegıru, ancak anamensısler'ın yaşadı gı ortamın çok daha farklı nıtelıkte olabılecegını ılen suruyoı Turkana Golu geçmışte bugıme gore daha buyuktu ve daha genış bır bıth orrusuyle çevrıhydı Anamensısler'ın bulundugu bolgedekı dıger hayvan fosıllerı kuçuk orman maymunla nndan, otobur antıloplara kadar hepsı etrafı ormanlarla çevrılı dev akarsular tarafından oluşturulmuş delta çokellerının ıçınde yer alıyordu Golun kıyısı yemyeşıl olmalıydı Dıger fosıl, 4 4 mılyon yaşındakı Ardıpıthecus ramıdus savan hıpotezının son dayanak noktası Gerçı fosılm kafatası ve dışleıı anamensıs'e gore daha ılkel ve daha çok bır şempanzenınkıne benzıyor ama dıger anatomık ozellıklerı ondan sonra gelen ınsansılara daha yakm Sorun, fosılın, bızım atalanmızın erken bır kuzenı mı yoksa ınsansılarm evrım çızgısınm başlangıcında bır yerde mı oldugunun bılınmemesı Yalnızca bu tuıun, ormanlarda, ağaçlarda yaşayan maymunlar ve çalılıklarda yaşayan bır antüop turuyle bırlıkte yaşadıgı kesın olarak bılmıyor Tim White "Bu ılksonuçlan, msan sılann ormanhk arazılerde yaşadığını ve olduğunu soylemek ıçm kanıt olarak kullanabıhrız " dıyor Savancılar ıçın son umut, bu fosılın ıkı ayaklı olup olmadıgının kesın olarak büınmemesı olabüır VVhıte ya da 596/20 başkası, yuz adet ke mık parçasından oluşan fosılın bir ınsan gıbı mı yoksa şem panze gıbı mı yurudugunu kesın olarak soyleyemıyor Kesın konuşabılmek ıçın ek sık dıger parçaların toı tullaı ın ıçınden ayıklanması gerekı yor Ayrıca Guney Afnka Stprkfonteım'de sırlarla dolu bırçok fosıl bulundu Bunlann en unlusu, bılekten ayak başparmagına kadar uzanan bırbırı ne bagh dort kemıkten oluşan ''Kuçuk Ayak" Kuçuk Ayak yaklaşık 3 5 mılyon yaşında ve ramıdus'la afarensıs'ten yuz bın lerce yıl daha genç Philip Tobias ve Ronald Clarke a gore bu Dart'm 1925 de buldugu Taung çocu guyla aynı ture(Aust ralopıthecus afrıca nus'a) aıt fosıl turun o donemde hâla ağaçlarda dolaştıgını gosterıyor Afncanus'un agaçlara tırmanmaya uygun anatomısı, uzun yülar savan hıpotezıne sadık kalan Tobıas'm kafasmda bır soru uyandırmış Boyle bır canlı, tırmanacak bır ağaç olmayan Guney Afrıka'dakı açık arazılere neden yoneldı9 Olası yanıt afrıcanus ların bulun dugu bolgelerdekı geçmıştela ekolojırun yenıden degerlendırılrnesı sonucu geldı Tobıas'ın çalışma ar kadaşı Marıan Bam larla dogrudan ılışkılı olmadı ğını soyluyor Tobias 'Ikı ayaklılıgın savanlara uyum saglamak ıçın evrımleştıgı duşuncesı, camdan aşagıya atılabılır dıyor Egeı savanlar degılse, oyleyse ıkı ayaklılığa yol açan neydı' Insansılar hâlâ ağaçların arasmda ya şarken, anatomılerı neden açık arazılerde yurumeye uygun bıçımde gelıştı? Bu konuda farklı goruşler var Indıana Uruversıtesı'nden Kevin Hunt, üa ayaklılıgın başlan gıçta ormanlık arazıde bes lenmek ıçın ortaya çıktıgını duşunuyor Şempanzeler, kısa agaçlardan ya da çalılardan beslenırken genellikle ayakta dururlar Kendılerını dengelemek ıçın de bır dala tutunurlar Hunt, erken aust ralopıthecus'ların bu ozel beslenme bıçımıne anatomık açıdan uyum sagladıklarını duşunuyor Kalıfornıya Bılım Akademısı nden Nina Jablonski, ıkı ayaklılıgın buyuk ınsansı maymunlarm bırbırlerıne gozdagı vermek ıçın ortaya çıktıgına ınanıyor Belkı de atalarımız sosyal hıyerarşı yı bu bıçımde saglamışlardı Ancak bu yorumların hepsı de gunumuzde yaşayan prımatlara gore yapüıyordu Oysa gorıl ve şempanzeler, ıkı ayaklı olmamalarına ragmen bınlerce yıldır hâlâ aynı dav ranışları sergılıyorlardı Bu davranış bıçımlerını ınsansılara uyarlamak dogru muydu? tekeşlılıgın hakını oldugunu ılen suruyor Oncelıkle erkek ınsansı maymunların dışılere yıyecek tasırnaları ıçın anatomık bır duzenlenme gerehyor Lovejoy'a goıe ıkı ayaklılık ellerm serbest kalması dolayısıyla, dışılere yıyecek taşımak ıçın ortaya çıkmış olmalı Lovejoy'un hıpotezı oldukça saglam gorunse de zayıf noktalan da var Richaıd Leakey "Teknolojık açıdan ılkel halklarda tekeşlılık yaygın degüdıryalruzca %20 sınde tekeşlılık gorulur dıyor ve bunun Batı toplumlarının bır ozellıgıne dayandıgı ıçın eleştırıldıgını belırtıyor Bundan daha onemlı bır eleştırmın de bulunan en erken ınsan turlerınde erkek lerın dısılerm yaklaşık ıkı katı olmasından kaynaklandıgmı soyluyor "Bugvın ın celenen prımat turlerınde bu ıkı bıçımlılık (dımorfizm) çokeşlılıge karşılık gelır ve erkekler arasındakı rekabetle ılışkıhdır Tekeşlılerde ıse bu farklılık gorulmez" dıye eklıyor Savan hıpotezı artık dışlansa da, tamamen olmedıgını unutmamak lazım Ancak bılım adamlan artık, ınsansı oncesı (protohomonıd) canlının, tamamen agaçsız duzluklerde koştuguna ınanmıyor Yenı araştırmalar Afrıka'nın 5 mılyon yıl boyunca derecelı olarak kuraklaştıgını gosterıyor Ağaçlar, tamamen ortadan kalk masa bıle, erken ınsansılar, atalarma oranla daha seyrek ormanlarla karşılaşmış olabüırler Ikı ayaklılık bu yenı oı tamlaıına uyum saglamak ıçın gelışmış olabılır Kesın olarak bılıyoruz kı anamensıs'ın kendınden yaşlı olan kuzenı ramidus guneş sızmayan gur ormanlarda yaşadı Ancak ramıdus'un ıkı ayak uzerınde bır ınsansı gıbı mı yoksa dort ayak uzerınde bır şempanze gıbı mı yurudugunu kesın olarak kımse soyleyemıyor Işte bu paleoantropolojıde bır donum noktası Lovejoy, " Eger ramıdus, ikı ayaklıysa savan hıpotezı tamamen çokecek, dort ayaklı ıse ben mantıksız oldugunu duşunsem de, hıpotezın yanlışlıgı tamamen kanıtlanamamış olacak" yorumunu yapıyor Kaynaklar 1) Insanın Kokenı Rıchard Leakey, Varhk/Bılım Yayınları Çevıren Smerrı Gul 2) Dıscover, Temmuz 1996 3) Modern Insanın Kokenı, TUBITAK Populer Bılım Kıtapları Rogeı Lanvın, çevırı Nazım Ozuaydın ' Ingılızcesı(dpe) Puridl sınıtınd dahıl gunumuzde ıçınde goru orangutan gıbı turlerın bulundugu grubd verılen ad Kuyruksuz olmaları ve gorece buyuk beym harımlerı s^ypsınde dıger rrMymun turlerınden jyrılır ' ingüızce.sı(SıiVıiııiki) yer yer agdçlıkların, çdyırlarm, çalüıkldnn yer aldıgı gorece kurak ve çorak duzlukler Savanlara Afrıkadd çekılen belgesel fümlerde çogunlukld ia.stlam.ik nıutnkundur ^ Russell, oysd Ddrwın ın maymund benzer bır yanı olmadıgını belırtıyor Bılım ve Dırı Bertrand Russell " Rıftler(yarıklar) çeşıtlı nedenlerle lılos * ferın(taşkurerun) gerümesı ve ınrplmesı sonucunda oluşan çokuntu alarılaı ıdır Buyuk Kıft Vadısı nın oluşmasına yol açan rıfUeşme. vadının Dogu kesımınde kalan kısmını yüda ykklaşık lmrn hızla Afnkadan ayırmaktadır Kenya ve Ftıyopya nın yukselmesını saglayarak Afrıkadakı ıklımı büe degıştııen halla atalarımızın ortaya çıkındsmdd oııemlı rol oynddıgı duşunulerı bu olay, aslındd bebek bır okyanusun oluşumunu saglayan dogal surecın baslangıcıdır ^ Fosılın bulundugu gun kampta Beaties ın unlu Lucy ın the Sky wıth Dıamonds adlı parçası çaldjgı ıçm kaşıflen fosıle Lucy adını verrnışlerdır Ancdk daha sonra bazı drdşürmdcıldr, Lucy'nın erkek oldugunu ıddıa etmışlerdır 8O'lı yıllarda Ohıo Kent Sta te'den Owen Lovejoy Saen ce dergısınde yayımladıgı bılAnamensh 'In Inclk kemlğl, onun Ikl ayağı üzerinde yü dırıyle bu paradoksu kısmen rümeslne Izln veriyordu. Üst çozmuştuı Lovejoy "Ikı ayakte. Ama çene kemlğl daha lılık etkın olmayan bır hareket çok maymuna benzlyordu bıçımıdır yavaştır, hantalca orta. (Alt retlm de görülen dır ve hayvanın sakatlanma kemik "KUçük Ayak" a alt. rıskmı arttırır Dolayısıyla ona Ikl ayaklı bu imansı, blr fem farklı bır seçılım avantajı sagpanze glbl kolaylıkla ağaç lamalıdn" dıyoı "Bu da lara tırmanabillyordu. ureme avantajıdır" dıye ek ford, SterkfonteımUalıyor Lovejoy'a gore, bu yeteneğın, ük ın kı kazı alanında gur ormanlarda yetışen sansüan dıger çagdaşı olan ınsansı may bır sarmaşıgın ızlermı buldu tklım bu bolrnunlardan ayıran yonu, tamamen yenı bır gede yaklaşık 2 5 mılyon yıl once kurak ureme stratejısıdır hale gelmıştı, bu da ınsansılarm ıkı ayak uzerınde yurumeye başladıktan en az bir milyon yıl sonraya denk gelıyordu Sterkfonteın fosıllerı hem kaşıflenne şohret kazandırdı, hem de ınsansı tarıhıru duşundugumuzden daha karmaşık hale getırdı Lucy ve afarensıs arkadaşları Etıyopya'da aylak aylak dolaşırken.çağdaşları, Kuçuk Ayak ve dıger ınsansılar Guney Afrıka'daydılar ıkı tıp ınsansı da fark b hareket bıçımlerı gelıştırrraştı Lucy, ye re daha ıyı uyum saglamıştı Kuçuk Ayak ıse bazen yerde bazen de agaçlann tepelerınde dolanıyordu Guney Afrıka'da çalışan araşurmacüar, ıkı ayaklılıgın savan Bu yenı stratejı sayesmde erkek, dışıye besın sağlayabılecek ve ureme oranıru artüracaktır Insansı dışıler, daha çok enerjıye besme ulaştıklarında kendı akranlanna gore daha çok nesıl uretebılır ler, yıyecek bulmak ıçın ugraşmadıklanndan bırden fazla yavruyla ılgüenebılır ve onlan buyutebüırleı Ancak erkegm bu eylemının bır sonucu da bıyolojık olacak tır Erkek, kendı çocuğunun doğrul dugundan emın olmadıkça, bu kendıne bır avantaj saglamayacak ve Darwın'cı goruşe gore dışıyı beslemeyecektır Bu yuzden Lovejoy, ınsansı oncesı toplulukta