Katalog

üzerinde dunıyonız? •ARAMİS Yafi: 4.4 mllyon TüHerl: Ardipithecus ramldus ikl ayakb mı? Blllnmlyor Yaşam ortamı: Cür ağaçbklar • TURKANA CÖLÜ Yaşı 4.2 mllyon Türleri: Ausrulopltheau anamesls Iki ayakb mı? Evet Yaşam ortamı: Kurak bölgedeki, gbl kıyısındaki ormanlar • LAETOLİ Yafi: 3.5 mllyon TüHerl: Australoplthecus afarensis iki ayakb mı? Evet Yaşam ortamı: Otluk alanlar ve bazı ormanlar • STERKFONTEİN Yafi: 33.5 mllyon TüHerl: Australoplthecus afHcanus İkl ayakb mı?: Evet, ama aynı zamanda blr ağaç tırmanıcısı • BAHRÜ'L CAZAL Yaşı: 33.5 mllyon TüHeH: Australoplthecus afarensis İkl ayakb mı?: Muhtemelen Yaşam ortamı: Caleri ormanlar ve çlmenllkler • HADAR Yaşı: 3.2 mllyon TüHeH: Australoplthecus afarensis (Lucy) İki ayakb mı?: Evet Yaşam ortamı: Ormanlar ve çahbklar mılyon yıl once gerçekleşen farklı bır degışıme daha tanık oldular Atala nmız ıçın bu ıkı ta rıh de buyuk onem taşıyordu Hk degışım (5 mılyon yıl oncekı) evrım çız gımızın ınsansı maymunlardan ayrüarak ıkı ayaklı duruma geldıgımız duşunulen zamana karşılık gelıyordu Vrba nın ıkıncı de gışım zamanı ıse taş aletlerın anıden belııdıgı ve bazıla nnın Homo kadar buyuk beyın kapa sıtesıne sahıp oldu gu ınsansıknn ortaya çıktıgı zamana Bundarı çıkartılacak sonuç oldukça açıkti Erken atala nmız savanlarda dogdu ve burada turedı lerını başka turlere devretmelıydı ve bu anı degışım fosıl kayıtlarında gozlenebılmelıydı RIN DOĞUSU yapımı arasında yaklaşık 5 ınüyon sene geçmıştır Dolayısıyla iki ayakhlığın evrimi alet yapımıyla dogrudan bağlantıh değildir. SdVdn Hıpotezı yıllarca guncellığını korudu Orrnanı terk edıp savdnldrd yonelcn msan nıodelı çok çarpıcıydı Ay nca Dogu Afrıka nm cografyası hıpotezın dogrulugunu desteklıyordu En erken ın sansı fosıllennın buyuk çogunlugu geç rrı şte tıpkı bugun oldugu gıbı çorak duzluklerden oluştugu duşunulen Afrıka dakı Büyük Rift Vadisi'nın4 dogu kolunda bulunmuştur Bugun ıse gur ormanlarla kaplı olan Batı kolunda tembel şempan zeler ve gorıUer yaşıyordu ve ınsansı fo sıllerme hıç rdstldnmamıştı dılar Kolombıya Unıversıtesı nden Peter deMenocal ıse okyanus tortullanndan yararlanardk Afrıka da gerçekleşen uzun donemlı ıklım degışımlerını ınreledı Yalnızca 2 8 mılyon yıl once Afrıkd yı tamamen çorak bırakan anı bır ıklım degışıklıgı gordu Eger bu anı degışım australopıthecus'lar ıkı ayaklı hale geldıkten 1 rrul yon yıl sonra olmasaydı o zaman bu degışımın Homo cınsının ortaya çıkmasına onculuk etmış oldugunu soyleyebılırdık Artık Savan Hıpotezı nın kaderını belırleyecek ınsansı fosıllennın ta kendısıydı Bır ınsansıyı ınsansı yapan °n onemlı ozellık her şeyden çok ıkı ayaklı oluşudur Eger ıkı ayaklı yuruyuş stılı savanlarda ortaya çıktıysa ılk ınsansılar da geçmışte açık arazılerde yaşamalıydı Neredeyse 20 yıl boyunca en eskı ınsansı fosılının 3 2 mılyon yaşındakı Lucy^ adı verılen bır Australopıtcehus afarensis fosıL oldugu kdbul edıldı Lucy nın kafatası bır şempanzenınkı kdddrdı ama neredeyse bızım gıbı dık durabdıyordu Bu da ıb ayaklılıgın buyuk beyınlerden once ortaya çıktıgına ışaret edıyordu (Dar vvın'm aksı goruşunu hatırlayınız) Ancak onun ıçerıye dogru kıvnk el parmdkhn ve dıger anatomık ozellıklerı onun agaçlara tırmanabılen ama yere ındıgınde i e rahatça yuruyebılen bır canlı oldugunu gostenyordu Lucy de ılk ınsansıların ya şam ortamıyla ügılı sorunu çozememış'i Daha sonra Lucy'nın bulunduju Etıyopya nın Hadaı ve 3 5 mılyon yaşınclakı volkanık kullenn üzerinde afarensislere aıt oldugu duşunulen ayak ızlorının bulundugu Tanzanya Laetolı bolgelenn de bırçok fosıl bulundu Masaı dılınde 'hrmızı zambak anlamına gelen Laetolı, kurak ıklımın hukum surduğu ve savdrıldnn yer aldıgı bolgedeydı, bu da savancılara destek çıkıyoıdu Oysa Hadar bolaesmdekı afarensis fosıllerı eskı ırmakların kıyı şerıdındekı ormanlık arazılerde bulunmuştu Dogu Afnkdda bulunan yakldşık 4 mılyon yaşuıddkı fosıller de kurdk çevrelerden bereketlı alanlara kadar fcırçok farklı ortamda keşfedılmıştı Oyleyse Lucy nın yalnızca çorak arazılerde yaşadı gını ılen surmek anlamsızdı Elde edılen tum yenı fosıllere karşın bunlann Buyuk Rıft Vadısı nın dogu kolunda bulunması yaygın kanıyı degışiırmeye yetmıyordu ta kı 1995 yılının Kasım ayında fYansa Poıtıers Unıversıtesı nden Mıchel Brunet onderlıgındekı bır ekıp, 33 5 mılyon yaşındd bır afarensis e aıt oldugunu duşunduklerı bır çene kemıgını bulana kadar Brunet'ın ınsansısı dıgerlerı gıbı bır savan mozaıgınde yaşıyordu An cdk bu fosüın bır farklılıgı vardı Tum ın sansı fosıllennın bulundugu dogudakı Rıft Vadısı nden 2400 km uzaklıktakı (KuzeyOrta Afrıka da) Çad da ortaya çıkanknışü 400 kazı alanında araştırma Çevre insan ilişkisi Gozlemlerle tutarlı gorulen bu hıpotezın 20 yıl oncesıne kadar hâlâ tamamlayamadıgı bır eksıklıgı vardı geçmişteki çevre kofullanyla insan evrüninin ilişkisini ortaya koyan kesın verüer Yale Unıversıtesı nden paleonto log Elizabeth Vrba,.erken ınsan evrımının Afrıka nın kuraklaşmasıyla ılgüı oldugunu ortaya koyacak çeşıtlı kanıtlar one surmeye başladı Guney Afrıka da ınsansı fosıllerının bulundugu bolgedekı antılop ve dıger boynuzlu hayvanlann kemıklerı uzerınde yaptıgı ıncelemeler sonucunda, 2 2 5 mJyon yıl once gerçekleşen oncmh anı bır yok oluşu fark ettı Ormanlık arazıye uyum saglamış turlerın hepsı fosıl kayıtla nndan anıden sılınıyor ve otluk alanlara uyum sagldrruş oldn turlerın fosıllerı ortaya çıkıyordu Fosıl kayıtlarındaJa bu anı degışım (devır teslım), buyuk olasılıkla savanlann yaygınlasmasına ve kısmı or manların oluşmasına yol açan kuresel soguma sonucu olmalıydı Dıger araştırmacılar ıse yaklaşık 5 Bunu ızleyen 15 yıl boyun ca Yaledan John Kingston ve Andrew Hill, ıddıa edılen anı degışımın ızlerını, fosüler açısından oldukça zengın olan Buyuk Rıft Vadısı nın dogu kolunda 1\jgen Tepelerı ndekı yak laşık 400 kazı alanında aradılar Tugen Tepelerı, bu ıs ıçın bıçılmış kaftandı 16 mılyon yaşından 200 000 yaşında kı ıçınde ılkel ınsansı may munlar ve ınsansı fosıllerı l)armdıran jeolojık katmanlar sılsılesı ıncelenebı lıyordu Tugen Tepelerı'nm geçmıştekı ıklımını tahmın etmek ıçm araştırmacılar kayaçların ıçındekı antık topragın ızlerını aradılar Farklı bıtkılerın dokuların Neyse kı da farklı karbon ızotop Vrba nın hıpotezı oranlan bulunur Bu bıtkıler test edılebüırdı Dı olup topraga kanştıkların yelrmkı kuresel bır dd farklı ızotop oranlan da ıklım degışıklıgı toprakta sakldnır Dolayıbıtkı ortusunu de Lucy, İkl ayağının üzerinde bizlm sıyld otluk dlanlar ve orgıştırerek Dogu Af gibi yürüyeblllyordu. Ama manlar toprakta farklı ızotorıka daaçıkbıı aıa içerlye doğru kıvnk parmakları pık ızler bırabr Ancak Hıll zırun ortaya çıkma ağaçlara kolayhkla ve Kıngston Vrba nın ıddıa sına onculuk ettı bu tırmanmasını da sağlıyordu. ettıgı gıbı 2 2 5 mılyon yıl da yenı turlerın or once bıtkı ortusunde anı bır degışımın ızlerını goremedıler Erken ınsansıların, taya çıkmasını ve ınsansıların evrım geçır açık arazılerde (ya da savanlarlaj bırlıkte mesını sagladı Eger bu dogruysa dıger ortaya çıktıgına daır bır kanıt da bulama bolgelerde yasayan hayvan turlerı de yer Yeni fosiller 1995 ın Agustosu nda ıse Kenya Doga Tarıhı Muzesı'nden Meave Leakey ve arkadaşlan Kenya Ilırkana Golu ndekı ıkı kazı alanında Australoplthecus anamensıs adını verdıklerı afarensıslerden bıleyaşlı ınsansı fosıllen keşfettıler Aynıyılın sonbahar ayında ıse Kalıformya Unı59619