Katalog

ayıs ayında gökyüzü Mayıs ayında Ay, Cüneş ve gezegen gözlemleri... Hasan H. Esenoğlu* 1 998 yüının Mayıs aymda meydana gelebılecek gokyuzu olaylarına aıt astronomı bılgılerı ve mayıs ayının gok atlası ozetle aşagıdakı gıbıdır 20 Nısan 1998 tarıhınde Koç (Arıes) takımyıldızmddn ayrılan Guneş gokyu zunde gunluk yaklaşık 1 derecelık bı lınen hareketıyle 20 Mayıs 1998 tarıhme kadar Boga (Iburus) takım yıldızmda kalıyor Guneş, dunyamıza en yakm konumuna 4 Ocak td ulaşmıştı, en uzak konumuna ıse 4 temmuzdd uldşıyor Buna gore Guneş, 1 mayısta dunyamı za 150 7 mılyon km mesafede ıken ay sonuna kadar yaklaşık 1 mılyon km uzaklaşacak ve uzaklıgı 1517 mılyon km'ye çıkacak Ay m evrelerı ve bu evrelere karşılık gelen uzaklıgı şoyledır 3 mayısda ılk dordun evresmde 11 mayısda 12 5 kddır pdi laklıgı ıle dolunay evresmde, 11 mayısda dunyaya 403 200 km ıle en uzak noktasında, 19 mayısda son dordun evresmde, 25 mayısda yenı Ay evresmde olacak ve gorulemeyecek Mayıs ayı ıçerısınde hıçbır tutulma olayı meydana gelmeyecektır Gezegenler gorulebılecek durumda olanld rm tamamı bu ay sabah erken saatlerde gorulebılıı Durbun veya teleskobu olan okuyıırular Uranus'u (parlaklıgı +5 8 kadır) ve Neptun u (paılaklı neş dogmadan hemen once Doğu ufkunda yakla şık 4 0 kadır parlaklığı de Balıklar (Pısces) ta kamyıldızmda gokyuzunun en parlak gezegenı olarak gorulecek Venus 22 mayısda 1 7 derece Ay ın ve 0 3 derece d e Saturn'un kuzeymde yer alıyor Durbunu olan okuyucular Venus'u şışkm Ay evresmde gorebüırler Jupıter, sabahlan erken saatte Doguda 2 2 kadır parlakbgı ıle ufka yakın konumda gorulebılır Ay sonuna doğı u guneşten gıttıkçe uzaklaştıgmdan ufuktan yukselerek sabahlan daha kolay gorulebılır konuma gelıyor 20 mayısta Jupıter aym 0 4 derece kuzeyınde yer alıyor Saturn, nısdn aymm ılk haftasm da akşamları batıda gorulebı lırken, mayıs ayında artık sabahlan doguda ufka yakın olarak +0 6 kadır parlaklığın da Balıklar takımyıldızında gorulebılecek Ay sonuna dogru guneşten gıtıkçe uzak laştığmdan ufuktan bıraz daha yukselerek kolay gorulebılır bıı konumd gelıyor 23 mayısta Saturn Ay ın 17 derece kuze yırıde yer alıyor Meteoılar, halk arasmda kayan yıl dızlar olarak bümır Gerçekie bu ışıklı ızleım kaynağı bır yıldız degıl, kuçuk kaya parçacıklarıdır Bunlar atmosfere yuksek hızlarla gırdıklermden surtunmeden doldyı yarımaldi ı da hızlı olur ve bır anda yanar ve sorıeı leı Seyrek de olsa yanmamış bazı parçalar yeryuzune ulaşabılır Dunyamızın guneş etrafmdakı dolanımı sırasmda bühassa eskı ve yaşlı kuyrukluyıldızlaı ın bulundugu bolgelerden geçerken yeryuzunde yogun meteor yagışı gozlemr kı bıınldi Meteoı Yağınuılan olarak adlandırüır Dolayısıyld Meteor yagmuıla nndakı kaya parçacıklan çogunlukla kuyrukluyıldız artıklarıdır ve kuyıuklu yıldızlaı dunyamızı meteor yagmurlanyla dogrudan dogruya etkıleyebılıyor Meteor yağmurları her yıl duzenlı olarak tekıarlar Kova takım yüdızının kuzeyınde yer alan Eta Aquarıı (aşagıdakı resımde ışaretlenmıştıı) yıl dızının yakınından yagan Eta Aquarıdler ısımlı meteor yagmuru 56 mayıs tanhlerınde on yuksek sayıya ulaşır saatte yaklaşık 35 meteor gorulebılır Oysa yagmurlar dışmda gece boyunca ancak 67 veya daha fazla meteor gorulebılır Fakat Eta Aquarıdler meteor yagmurunun kuzey yarı kuıeden gorulmesı zordur 5 mayıs sabahı saat 05 00 15 mayıs saat 05 00 ve 25 rnayıs saat 05 00 ıtıbarıyle guneş hattı (tutulum) cıvarında gorulebılecek ge?egenler ve takım yüdızlar resmedılmıştıı Ayrıca mayıs ayında gorulecek takım yıldızlarm konumları saat 22 00 ıçın verıldı (bu gokyuzu harıtası TUBITAK Populer Bılım Kıtaplan 47'den ahnmıştır) Açık bır gokyuzu dılegıyle *Astronom Dı Istanbul Unıveısıtesı Fen Fdkultesı Astronomı ve Uzay Büımlerı Bolumu ıo* \. /.. . " '"" /• Urînuı .' NeptOn + 7 9 ka dır) Doguda Oğkık (Caprıcomus) takım yıldızında f<abnhl<ırı guneş dogmadan once eıken saatlerde yokyuzunde ufka yakm gorebüırler, Nep5 Mayıt ıaat 01 00 tuıı ufuktan bıraz yuksekte oldugundan Uıanus e gore daha kolay gorulebılecek tıı Her ıkısı de ay boyunca guneşten gıttıkçp uzaklaşacdgından sabahları ufuktan bıra? daha yukseleıek kolay gorulebılır konunıa gelecektır 17 mayısda Uranus ve ^Pluto Neptun ayın 3 deıeco guneyınde yer alıyorlar Mayıs ayında çıplak gozle kolay gorulebılecek parlak gezegenlerm ko numlan aşagıda verılmıştır Meıkuı ve Mars ufka çok yakm olmalarından dolayı bu ay gozlenemeyecektır Venus mayıs ayı boyunca sabahlan gu2SMayıc;aal OÎOO • 30 ~ ^ . • ' A Bılıklar Salurn 'VenüJ ^ O •• . • '' \ 'Neplun Jupıter \ .^JDglak 7 1 1 / 1 ^^J*• GD 580/24