Katalog

Kendini beğenmenin dayanılmaz cazibesi Kibir, bizi hayvanlardan ayıran en önemli duygu. Peki ya makineler? yazıyı okuma ar/usu baskırı olabılır, ancak bır sure sonra açUk sancılaıı başlayınca okuma arzusu gerı plana atılacak tır Yonetım" katmanı bu durtulerı on celıgıne gore sıralar ve nasıl ışleme soka cagına karar verır Bu katmanda yer alan rahatlama ve kavrama gıbı duygular olaylan degışık açılardan degerlerıdırme geıeksınımı karşısında ortaya çıkar Sloman'ın son katmanı "Meta yo netım' katmanıdır ve gorevı dıger ıkı katmanı yonetmektır, msanlara duygusal tepkılerını kontrol etmelerı dogrultusunda yardımcı olur Eger bu ust katrnan ol masaydı ınsanlar utanç, uzuntu, aşagılan ma ve kıbır gıbı duygulan yaşayamazdı Duygular bu modele ıkı şekılde uyuyor Ilkel korku gıbı temel duygular beynın dıgeı bolumlerıne nakış gıbı ışlenmış devıelerle baglıdır Tepkısel kat manın alaım sıstemınden gonderılen bır sozcuk tum beynı harekete geçınr Oysa gurur gıbı kompleks duygular, modelın alt katmanlarmın bırbırlerıyle olan tepkısel ılışkısınden dogar Bıı ıletışım agında duzenı bu bılgısayaıın sagladıgını duşu nun Eger aga çok sayıda kışı gırerse, bıl gısayar devrede kımlerın oldugunu tespıt ctmek ıçın çok uzun zaman harcamak zorunda kalır ve başka bır ış yapamaz Bılgısayarı boyle davranmaya ıten ozel bır prograrn olmamasına karşın bügısayarın donanımı bu şekılde tasarlanmıştır Sloman'ın sanal yuvasınm ılk versıyonunda bu tur davranışların ızlerı sezılıyor Bu gerçek olmayan dunyada dadı, vucudu olmayan bu el, çocuklar da uzer lcıınde bırer sayı bulunan noktalar olarak elo ahnıyor Sayılar çocugun enerjı duzeyını gosterıyor eger sayı çok duşukse dadı bunları yenıden doldurmakla yukumlu tutuluyor Dadı ayııca çocuklaıın çukura duşmesıne de engel olmak zo ıunda Dadı, çukura duşen çocugu alıp bakım noktasına taşıyor Çocuklarm ne lede bulundugunu ve ne durumda oldugunu hıssedebılen dadınırı ternel gorevı bunları guvende tutmak Yuvaya çok fazla sayıda çocuk bıra kılnsa dadı duygusal yonden "dagıtıyor" Ornegın çukura duşrnekte oUn çonık ıle enerjısı çok duşuk olan çocuk aynı anda yardım ısterse dadı ıkı arada kalıp hıçbu ış yapamaz hale gelıyot Bu durumda ka fası karışmış ınsan davranışlarını sergıle yen dadı gerçekte panıktekı bır ınsanm duydugu duygulan yaşamıyor Yalnızca programı kendısını boyle bır davranmaya ıtıyor Bu modelın henuz ılkel duygulan sımule ettıgını ılerı suren Sloman, yakm da kabır gıbı daha kompleks duygulan gozler onune seren modeller gelıştırecegını umut edıyor Kıbır duygusunu ortaya çıkaıtmak ıçın dadının kendini başkala rıyla karşüaştuması ve kıydslaması geıe kıyor Oğrenme yetenegıne sahıp olan bu gelışmış dadı, yonetım katmanının gorevlerını farklı bır şekılde yerıne getırmesuu saglayabılıı Zaten Sloman'm nıhaı amacı eylemleımı başkalanyla kıyasla ma yetenegıne sahıp dadılan uretmek 'Kavrama ustunlugune sahıp olan bır dadı kendıne benzer sanal bır grup ıçınde ustun bn konuma gelebılu" dıye konuşan Sloman, Sanal dadmm ınsanı vasıflannı aıttırmak ıçın ayrıca bu duıumdan zevk almasmı da saglamak gerekır" dıyor Işte bu noktada kıbır, gunah sınıfma gırıyor Bır ınsan kendmı dıgerlerınden ustun gormeye başladıgında eleştırılere de zemın hazırlarnış oluyor Bu kendini begenme duygusu bır konuda dıgerle rınden daha ' ıyı" olmaktan kaynaklana Kendini beğenmek başkalanyla mukoyeseyl de beraberlnde getlrlr. f f Bıı kuş yan dgaçtakı yuvanm ken• ' dınınkınden daha ıyı olup olmadı gına kafa yorar mı?" Bu soruyu, Bu mıngham Unıversıtesı Yapay Zekâ ve Psıkolojı Profesoru Aaron Sloman şoyle yanıtlıyor Hıç sanmıyorum" Eger Sloman'ırı bu goruşu dogruysa, kuşlar, dıger kuşlaıa hava atmaz kasım kasım kasılmaz" Sloman'a goıe kıbırlı olmak o ka dar kolay degıl Bunun ıçın once kışının kendısmı her şeyın onunde tutması ve kemdını dıger kışılerle karşılaştırması geıekıyoı Dulayısıyla daha kompleks zı hınsel bu faalıyetın ınunu olan kendini beğenmek, pek çok hayvanın kapasıtesı nı aşan bır duygu Kıbır ve kendini begenme gıbı kompleks duygulardan buyuk olçude etkılenen Sloman, bu duygulann msanlaıdakı ve ınsanların yakm akrabası olan hayvanlardakı bılgı ışlem mekanızması run dogal sonuçları oldugunu üerı suıu yor Sloman bu teonsının dogrulugunu kanıtlamak ıçın kavramsal bır model kurdu Beynın çalışma rriHkanızması oırıek dlınarak gelıştırılen bu modelın pıog ramlanmış bır "dadı" şeklınde sanal bn yuvadakı çocukları egıtmesının yollarını arayan Sloman, eger teorısı dogruysa, bu dadının bır sure sonra kompleks duygular besle yecegını ılerı suıuyoıdu Sloman'm modelı uç katlı bır pastaya benzıyor En alttakı 'tepkısel' katrnan otomatık ışlemlerle ılgılı Otomatık ışlemler, gotmek gıbı duşuk sevıyelı duyusal yetenekler ve yurumek gı bı motoı yeteneklerden oluşuyor Bu tabaka korku veya ıgrenme gıbı hayatta kalmak ıçın gereklı olan ana duygulara temel oluş turuyor Evrımın başlangı cmdan bu gune dek varlıgı nı surduren bu duygular dıger canlı turlerınde de goruluyor Sloman'a gore bu tabakanın bır bolumu beynın lımbık sıstemıne benzı yor Uitünlük duygusu davraniflara yansıyor. bılır Gerçekten kendırnn tiaha ıyı olduguna manan kışı burıu sureklı vurgulayıp ınsanlaıa hatırlattıgı zaman olumsuz bır ızlenım yaratıyor Insanlar aıle dın veya kulturel nıtelıklerıyle de gurur duyarak ustun olduklarına ınanabılırler ve bu mancın etkısı altmda tarafsı/ davranma yeteneklermı yıtınrler Son yıllarda bazı bılım adamları Sloman'm modelındekı hıyerarşık yapıyı artık kullanmıyorlar Bu konudakı araştırmalarda artık robotlar kullanılıyor Ornegın tekerleklı bır motora bağlanan sensorlara uymalan gereken az sayıda komut venlıyoı Bu ıobotlann salduı egılı mıne benzeı kompleks davıanışlaı sergıledıgı ızlenıyor Massachusetts lnstıtute of Technology'dekı Medya Laboratuvarı'ndan Rosalmd Pıcaıd Sloman'ın yaklaşımuıın kendılenne yol gosterdıgını be~ ln terek şoyle konuşuyoı ' Temel duygu laıı daha kompleks duygulaıdan ayırmak ıçın boyle bır yapıya ıhtıyacımız var" Sloman'ın yapısal modelı ıle ınsanlardakı duygusal mekanızma arasında bır paralellık olup olınadıgı konusunu aydınlatmak ıçın Sloman'm ılkel modelını daha gehştırmesı gerekıyoı Reyhan Oksay Iç algılama ^ ^ ^ K Iç eyle Hangı durtunun dıkkatımızı şımdı ve gelecekte yöneteceğıne karar verır Üst katmanlar Bu tabakanın uzerınde ışlemlerı kortekstc yurutulen ıkı modern" tabaka bulunuyor Bunlardan bırıncısı dıkkatımızı çekmek ıçın bırbırlerıyle yarışan durtulerden oluşuyor Ornegın şu anda bu 580/20 Gelecek haıta: Tembellik New Scıentıst ?H Mart 1498