Katalog

ınamıyorum.. boyutlu nesnelerm algılanmasında kımı ozellıkler var Oı negın ddha arkada olanları geıçekte olduklaı ınddn daha kuçuk goruyoruz Ya da bubıııne koşut çızgıler bızden uzaklaştıkça ıleıde bir yeıde bırleşıyormuş gıbı gorunuyorlar Ressamlar üçboyutlu nesnelerı ıkı boyutlu kdgıt ya dd tuval ustunde gosteımek ıstedıklerı zaman bu ozellıkleıden yardrlanıyorlar oluşturduklan goruntuleıle daha dogıusu yaıattıkları yanılsamayla' da onlara bellı bir ınandırıcılık kazandırıyorlar Ressamlann ya da grafik sanatçılarının bir şeyı vurgulamak anlatımlarmı guçlendıımek amacıyla başka yanılsamalara da başvurdukları da oluyoı Hatta kımı unlu ressamların bıle bu alanda yaptıkldrı denpylpr var Ornegıtı Salvador DaU "Köle Pazan " adlı yapıtınırı ıçırıe unlu Fransız duşunuru Voltaire'ın bustunun goruntusunu gızlemış M.C. Escher de kazıresımlerınde gerçekte olamayacak üçboyutlu yaEn guçlu yanılsamalardan bir de Frazer sarmalı. Burapüar, sanal derınlıkçızımler, bırda iç Içe çizilmlf daireler oldugunu öğrendlkten sonra bırı ustune bınen ya da oyle babile göz resimde merkeze doğru küçülen sarmallan alkınca bir turlu boyle bakınca gılamaktan kendini alamıyor. başka turlu algılanan gomntuler kullanan bir sanatçı Pop art (populer sanat) ve Op art (optık sanat) gıbı akımlara baglı ressamlar da yanılsamd etkısı yaratan goruntulerden yararlanıyorlaı Yontucular da bu kuralları bılıyorlaı, kımı zaman bıı vurgulama etkısı yaratmak ıçın kımı zaman da bir algılama yanlışını duzeltmek amdcıyld uygvıluyorkr Derınlıkçızım kuralları Ronesans donemınde Italyan sanatçıları tarafından bulunmuş Bu donemde yaşayan kımı yontucular yapıtları nın etkısını guçlendırmek amacıyla bellı çızım bıçım bozmaları Salvador Dali'nin "Köle Pazan" adlı yapıtı içln hazır ladığı bir taslak. Burada ya giinlük giysileri Içindeki uygulamışlar ornegın gerçekte soylulan ya da Voltaire'nln büstunu gormek olası. oranlarına gore yapılsa kuçulerek etkısı azalacak olan ınsan fıgurlerınm başyeceksınız9 Burada gerçekte beyazperde larını oldugundan daha buyuk tutarak yaustune bırbırını ızleyen durağan goruntu nılsama etkısını dengelemeye çalışmışlar leı yansıtılıyor bız ıse onları dcvıngenmış Constantin Brancusi'rıun 1937 de yaptı gıbı algılıyoruz Bunun nedenı bir uyarıdan gı "Sonu Olmayan Sütun" adlı bir yapıtı sonra duyular ustundekı etkısının bıı sure var Bu sutunu oluşturan sarmal bırımlerıdaha surmesı Işık da gozde bir uyarı yapnın yukseklıklerı ıle genışlıklerı drdsındakı tıgı zdmdn bu hemen kaybolmuyor Onun oran en altta 2 1 'ken bu yikarıya dogru deıçın paılak bir ışıga bakıp gozumuzu kapa gışerek en ustte 1 1 'e ulaşıyor Boylece dedıgımız zaman onu hâlâ goruyor gıbı olu rınlıkçızım kuralları uyarınca yukarıya yoruz Eger uyarılar bırbırı ardından gelırdogru kuçulmesı gereken sutun hıç degışlerse o zaman bunlar sureklıymış gıbı algımeden yukselıyormuş gıbı bir etkı uyandılanıyorlar Kuçuk bir deneyle bunu gormek nyor sonsuza degın hep dynı kalınlıkta suolası Karanlıkta bir el fenerını hızld devın ren bir burgu etkısı uyandırıyor dırırsek ışığının çızgıler oluşturdugunu go ruyoruz Sınemada da goze bir sanıye ıçın de bırbırı ardına yırmı dort goruntu gelı yor goz bunları bırbırıne baglıyor ve sureklılıgı olan bir devınım goruluyormuş ızlenımı verıyor Yalnız sınema mı, gorme duyusuna seslenen butun otekı sanatlar gorsel yanıl samaları kullanıyorlar Bunlardan bırı re sım Onun uyguladıgı derınlıkçızım kural lan da bir başka gorsel yanüsama turu Uç Anlatımında bıçım bozmalarını, abartılı çızımlerı kullanan karıkatur de gorsel yanılsamalara başvuran sanatlar arasın da Fotoğrafçılar ıse kımı zaman onların goruntulerı bozmasını engellemek ıçın ba yagı ugraşmak zorundd kdlıyorldr.ornegın dar bir sokaktakı buyuk bir yapınm resmıru çekmek ıstıyoılarsa karmaşık mercek duzenlemelerıyle goruntuyu duzeltıyorlaı Boylece de gerçekte olmayan bir goruntu 580/13 Gbrme alifkanlıklanmız ve deneyimlerimlz de yanılsamalara yol açıyorlar. Cerçekte olmamanna kariin bu resimde bir dikdortgen goruyoruz, çünku var olan fekillerin yarıda kalan çlzglleri blzde onların boyle bir dikdortgenin arkasında kaldıklan izleniminî uyandırıyoriar. Sanal bir derlnllkçlzlm etkislyle yaratılmif olanaksız bir üçboyutlu nesne. Resimdeki yapınm kaç ayağı var? malı" olarak bılmen bu resimde gerçekte ıç ıçe yerleştınlmış daıreler bir sarmalmış gıbı algüarayorldr Işın ılgınç yanı, ınsan burada bir yarulsamd soz konusu oldugunu ogrendıkten sonra bıle kendını ondan kur taramıyor daırelen sarmal olarak algıla mayı surduruyoı ıfı beyaz olan bu resimler döndüruldü zaman renklerin görülmeslne yol açıar. Yanılsamaların kullanım alanları Gorsel yanılsamalar yalnız onların var oldugunu gosteren resımlerde ve algılamanın sınırlannı araştırmak dmacıyla kullanılmıyorlar doğal olarak Çeşıtlı sanatlar onlardan bılmçlı bir bıçımde yararlanıyor, onları anlatım aıacı olarak kullanıyorlar, boylece ya bir şaşırtmaca yaratıyorlar ya da anlatmak ıstedıklerını vurguluyorlar Bir sahne duzenlemesı renk kullanımı ya da ozel bir aydınlatma aracılıgıyld bellı bir etkı uyandırmak ıstedıgı zamdn tıyatronun gorsel yanüsamaldrdan yararlan dıyı oluyor Ama sınemanın tumuyle gorsel yanılsamaya dayandıgını soylersek ne dı dıske bakarken renk VP şekıller gorc de oyle Deneyerek başkalarını bul; da olası Amd gorsel yanılsamaya neden olan mlerı kurmdk her zaman çok kolay do Bu konuyla uğraşan büım adamlan kı '.aman uzun çabalardan sonra boyle bir J buluyorlar Onun neden oyle algüan nı araştınyorlar Bunların en etkıleyıcııden bırını bir Irıgılı/ psıkologu olan J. zer bulrrıuş ve onul908 yılında bılım oır dergıde yayımlanmış "Frazer sar