Katalog

Bellek yapıştırıcıları keşfedildi Bilim adamlarının en merak ettiği şey nasıl öğrendiğimizdir. 0, bellek adı verilen ve keşfi zor olan şey nedir? B üım adamldrının en merak ettıgı şey nasıl ogrendıgımızdır 0 bel lek adı verüerı ve keşfi zor olan şey nedır? Bellegnı dolayısıyld da anüa nn, smır hucrelerının bırbırıyle uygun bı çımde baglandıgında oluştugunu bılıyoruz Peh bu baglantı kanalları nasıl gelışmekte'? Nature dergısının 29 Ocak 1998 tarıhlı sayısında anlatılan dalgın bu sıne gın keşfi belleklerın "yapışmasına" yardımcı olan bır 'yapıştırma" molekulunun tanımlanmasıru saglamış bulunu yor fon numarasma bakıp onu, çevırene ka dar aklımı/da tutabılır aııcak sonra unu tabılırız Egeı numarayı çevırmeden araya başka bır şey gırerse bu kısa vadeli bellek kaybolur Ancak bellı bır telefon numardsını sık sık anyorsak (ya da orne qın kendı numaramız) kısa vadeh depo lanmadan çıkıp uzun vadeli belleğe donuşebılır Bu kısa vadelı vo uzun vade Sinir , bağlantılan * Beymde bellegın belırlenmesı sınır hucrelerı arasındakı baglantıların guçlu olmasına baglıdır Komşu smır hucrelen, dallanmış uzantüarının ucunda bu lunan kuçuk eklentıler aracıhgıyla temas ederler Bu temas noktalanna snaps adı verılır Bır sınır smyalı (ornegın ye• mek kokusu) snapslara ulaştıgında, kımyasal bır sınyal oluşur ve bu komşu sınıı huuele rınce yakalanarak bellek uyarüır Sınaps lar boyunca bu sınyalın ıletılme "gucu" ya da guvenılırlıqı"rım, belleğın temelını oluşturdugu sarulmaktadır Belleklpr ıkı farklı zaman olçegınde çahşırlar Bır tele hale geçeıler, proteınler uretılır ve dahd kalıcı yapısal değışımler gerçekleşır Baglantı yuzeylerı kımyasal sınyallen alıa daha çok bolgeye kavuşacak bıçımde genısler Kısa vadeli bellek plastık ve geçıcı oldugundan daha çok mıktarda kımyasal ıletıcının uretımı soz konusudur Komşu hucreler arasında üetüen sınyal daha buyuk oluı, ancak yapısal bır değışım soz konusu olmaz Teksas, Houston'ddkı Baylor Tıp Fakultesı'nden Ronald L. Davis ve arkadaşlan kısa vadelı ogrenme becerısını buldular Kısa vadeli ogrenme becerısı oldukça az olan bır meyve sınegı (Drosophıla) yetıstırdüer Sıneklerın çogu ve dıgeı yaratiklar, tehlıkeyı ışaret eden kokuları çabuk ogrenırler Dolayısıyla, kuçuk bır elektrık şoku verılmeden on ce bır koku kokladıgında, norraal sınek bu kokuyu tanımayı hemen ogrenır ve tehlıkeden kaçar Ancak soz konuşu sınek bunu ogrenememektedır , Smekle yapüan degışım araştırmacüarın Volado (ya da kısa Vol) adını verdıklerı bır proteını uret me yeteneğını yok etmıştır "Volado" Şüı'lılerın dalgın anlamında kullandıgı bır sozcuk olup profesorler ve bıhm adamlanna yakıştırılmaktddır Volado genı, alfamtegrın adı verı len hucreyapıştırma molekulunun bır kesımını kodlar huuo goçu gehşmpsı ve olumunun duzenlonmesı kan pıhtılaş nıası vc beyaz kan hurrplerının etknılıgı gıbı bırçok ışleve sahıptır Hucıeleı aıası ya da hucre ve çevresındekı matııs ılo baglantıldra araoüık edeıloı ve aynca hurreden çpvıesme ya da çovreden hucreye sınydl aktaıımını saglarlar Volado Integıınlerı mantar kutle adıveıüen sıncgın ogrenme yeteneQırun yeı aldıgı beym bolgesınde etkıler Bul gulaı bocek beyrıındekı bu bokjenın onemlı bır bellek Sdklama kesımı oldu gunu ortaya çıkardı Araştırmacılar urettıklen sınektekı deqışımm kokuyu ya da elpktrık şokunu saptama becerısını yok etrnedıgını bulu ledıler Volado nun olnıayışı yalnızca bu üa olguyu bu drdyd getumeyı ogrenme becerısını yok etmıştı O halde Volado smır hucrelerının ogrenmosmı nasıl saglıyoıdu' San Fidncısco Calıiornıa Unıver sıtesı Howard Hughes Tıp Kıustıtusu nden Carl Bergmann a gore ılgınç bu olası lık Vol un aracılıgıyla geıçekleşen yapışmanın üa hucıe aıasındakı snapsların gu cunu arttırması ve bu yapışmanın ogrenme yoluyla duzenlenıyor oluşudur Sonuç Bu sonuçlar ogrenme ve bellek snaps bağlantüarının fızıksel ozellıklenndekı hızlı degışımlerle yanı üa noron ara sındakı bırleşrnenın guçlenmesı ya da gevşemesıyle baglantüı olduğu olasılıgını or taya koyar Bulgulara gore kısa vadeli bellek, uzun vadeli olanı gıbı, açıga çı kan üetıcı kımyasal mıktarma deqü ama, snapslardakı yapısal degışımlerc baglı dır Bu buluş bu ıkı bellek turu arasındakı farka ılışkın açüdamaları kesınleştırmıştır Feza Akça Nature News Servıce 5 Şubat 1998 li bellekler arasındakı bu dıkotomı de her saklama sıstem turunun kendı farklı mekanı/jnası oldugu duşunulmektedır Uzun vadeli bellekler oldukça kalı cı bır snaps gucu gerektırır Genler etkın PROJE ASISTANLICI Yıldız Teknik Universitesi'ndeki uygulama T urk unıversıtelerınde egıtım yanında araştırmanm agırlıgı arttıkça dıger bır deyısle unıversıteleıımız gelışmış ulkelerdekı anlamıyla unıversıteye donuştukçe araştırma asıstanlıgıran geregı kendını hıssettırmekte, oncmı artmaktddır Büım ve Tekruk Dergısı'nın son üa sayısında Sn Doç Dı tbrahim Ortaş ve Sn" Doç Dr Blıumr Tüzünun onerdıklerı Pıoje Asıstanlıgı çagdaş anlamdakı bır unıversı te ıçın vazgeçılemez bır koşuldu Araşturna gorevklerı başta olmak uzere oQretım uye leı ının qece yanlarına kadar çalıstıgı hafta sonlannı laboratuvarlarda geçırdıkleıı bn unıversıte duzenı bu ulkenın ge lecekte var olabümesının ekonomı ve teknolojı yaıışına katüabılmesının on koşuludur Araştırma gorevlılerı projelerın en onprnlı elemanlarıdıt ogretım uyesının ışınde ve peşınde koşmaktan arastırmaya zor vakıt bulan, butun yeteneklerı ıle projelerıne konsdiıtıe olmamış bır ardşürma goıevlısının projeye katkısı sınırlı olmaktadır Yüdız Tekruk Unıversıtesı uygulamaya koydugu yenı ' modPİı uo Aıaştırma A.sı.stanlıqı muesscsp=;ını ya ratmış araştırma unıversıtesı olma yolunda buyuk bu adım atrruştır 1997 Hazıran ayında yayuılanan bır genelge ıle araştrrma gorevlılennın tahsısuıde bır degışıklık yapümış araştu^ma gorevlılermın Bdtı unıveısıteletınde oldugu gıbı belırlı projelere baglı olarak ıstıhdamı saglannustu Aıaştu ma Fonu'na yapüan proje başvuruldrı ıçmde yer alan Araştırma Gorevlısı ısteğı Araştırma Fonu Yonetırn Kurulu toıafın dan uıcelenerek uygun goruleııleı enstıtu mudurluklenrıp üetılmekte, enstıtu mudurluklen tarafından projelere bağh olarak proje suresınce çalıştırürnak uzere araştuma gorpvlısı gorevlendırümektedır Bu araştırma gorpvlılprı pıoje yu rutucusune baglı olarak çalışmakia başka bu gorev alma maktadu Proje yurutucusunun 6 ayda bır araştırma fonuna sundugu geuşme raporlarında bu araştıncırun donem ıçın de yaptıgı ışler ve çalışma saatlen yer almakta bu rapoıun bır kopyası ılgılı enstıtu mudurlugunp gonderümektedır Uygulama eskı yontpme alışmış olanlann tepkısmı çekmekle beraber, araştırmayı bn yaş<ım bı<,ııru olarak ka bul eden ogretun uyelerınce buyuk ılqı goımuş gecplerı ve hafta sonlan unıversıtede çauşan bu araştırma goıevlılen Yüdız Tekruk Unıversıtesı'ndp ypnı bu çalışma atmosterı yn latnııştır Ayrıca yenı egıtım modelmı uygulamaya başlayan Yıl dız Teknik Unıveısıtesı nde gelışmış ulkelerdekı onemlı unı versıtelerın ders prograrıüdiı gozderı qoçııılerek ve ulkpnır gereksınımleıı goz onune alınarak deısler yenıden duzen lenmıştır Unıversıtp pgıtımınde uluslaıaıası standartlan ya kalamayı amaçlayan bu çalışmada dprs sayısı oğıencmır araştu"arak ogrenmesıne ımkân veıecek kadar azaltılmış ol dugundan, ogretım uyelerını araştırmadan uzakldştıran bn dıÇer engel olan ek dersp duyulan qereksınım azaltılmış ogretım uyelerının aıaştuma yapabümelprı ıçın vakıt yaıatü mıştır Yenı egıtım modelıne gore butun ogrencüeı bn yıl dı ı\ okulunda okuyacak derslprırı uçte bııını Ingılızre olaral gorecekler Tenıel eqıüm düının Turkçp olarak kabul edü dıgı bu yaklaşım üe Turkçp teknik dıl ulaıak yozlaştırıl madan bılgıye ulaşınun onenüı rol oynayaragı ydrınuı dun yaMiıda başaıdı olacak muhendısleı yeüştu ılubılecekiır Araştırma Asıstdijlıguun kurumlaşması ıstegı geıçet anlamda bıı unıversıte ozlemı ıçınde olanlann hayalıdu Bı konuyu Bıhm Teknik Deıqısı nde düc qetıren Sn Doç Dr Ib rahım Ortaş ve Sn Doç Dr Bınnur Tuzun e teşokkuı edor un Bu konuda onculuk yaptıgı dnlaşüan Yüdız Teknü Unıversıtesı nın dene/ımlerının dıger unıversıteleıunız ıçu de yaıaılı olacagı kanısındayuıı Prof Dr Nthat C Kınıkoğk YTU Aidştınna Fonu Başkan 575/14