Katalog

Sonsuz hızla mekanı aşmanın yolu Fizikçiler, telenakili (ışınlama!) gerçekleştirerek; yolculuk süresini kısaltma yarışmda, hızlı trenleri, jetleri solladı!... Y olculuk gıdılecek yere varmaktan çok, yolculuk zaten dıle getırmıştı yapmak ıçm yapüır Goethe nın de sahıplenmış Teknık oldiidkbizlıklar nedenıyle ancak kafada kuruolduğu bu vecıze ınsanın yolculuk suresını kısalt labüecek bır hayalı deney ıle Einstein Podolsky Rosen mak ıçın gırıştıgı yarısı bugune kadar durdurmaya yetme kuantum fızıgının 'uzak etkı gıbı zaman ve mekân boyut dı Yol katetmek ıle ügüı teknolojılerın hedefı bellı Oldu lan otesınde hayalet guçlerı ış ıçme kanştırdıgını ıddıa et gunca hızlı hedefe varmak olabılse hıç zaman kaybetme mıştı Eınstem 1947 yılında Max Borna yazdıgı unlu den bır anda hedefe ulaşmak hatta yolda geçecek zama mektupta hzığın hayalet ışı uzak ethler olmaksızın mekân nı sıfıra ındırmek Bu hedefın peşınde koşanlaı arasında ve zaman ıçınde bır gerçekhk olduğu temel ılkesı ıle bağınsan ve yuk taşıma tıcaretının ıçındekı şırketler naklıyedaşmadığı ıçm bu kurama (kuanta uzığtne) cıddı olarak cıler otobus ve uçak şırketlerı yanındd fizikçiler de bu ınanmam oldnaksız dıyordu lunuyor Uzak etkı' ıle kastedüen şey, anlaşılır bır dılle ıfade Geçen haftalarda Avusturya'nın Innsbruck Üniversitesi nde zaman yıtırmeden Innsbruck mekân değiştirmenin ılk adımı atüdığına deneyıni ddir haberler basına yansıdı Innsbruck ta fıFoton X gösteren resim zıkçüerden oluşan bır grup bundan yaklaşık 60 yd once ortaya atılan bır kurarru ılk kez deneysel olarak dogruladı 1951 yılında David Bohm adlı genç bır fizıkçı EinsteinPoAnalız aletı Bellı durum ölçumu dolskyRosen hayalı deneyını somut parça cıklarld bır çıft fotonla yapmak nkrını ortaya atmış ve fotonların zıt kutuplaşmalannın olçu lebüır oldugunun gosterılmesı gerektığını sa vunmuştu Soylemesı kolay teknık olarak yapFoton X ması zor bu ış ancak şımdı bdşarılmış bulunuyor Laser sun hatta ısterse ancak ışık yıllan ıle olçulebılecek uzakbkta olsun sonuç degışmeyecektı Fızıkçılerın ıfadesı ıle eger parçacıklann toplam ımpulsu büıruyorsa parçacık lardan bırının ımpulsunun olçumu ıle dıger parçacıgın ım pulsu da bılınıyor olacaktı Einstein ve arkadaşlannın üerı surduklerı duşunce şuydu Her ıkı parçacıgm da ımpulslan olçumden once de daha sonrakı olçum degerlerıne uyacak şeküde mevcuttu çunku aksı halde ımpulsların ancak olçum sırasmda ortaya çıktıgı soylenecek olursa her ıkı parçacık arasındd sonsuz hızda bır haberleşme bır "uzak etkı' olduğunu soylemek gerekecektı kı bu da kabul edılemez bır şeydı Oysa Niels Bohr ve arkadaşlan parçacıklann ol çumden once belırlı bır ımpulsa sahıp olmadıgını ıddıa edıyorlardı çunku gerçeklıgın tek dayanagı yapılan ol çumdu David Bohm ıse uzun tartışmalara yol açan hayalı deneyın hayalı parçacıklarla degü gerçek parçacıklarla yapılmasını onermıştı Deney tasarısı ve IBM Deneyin ilk fikri Kısaca EP.R olarak adlandırılan EınsteınPodolsky Rosen deneyı kuantum kuramının yanlışlıgını gostermek ıçm ortaya konmuş hayalı bır de ney ıdı Einstein 1935 yılında Boris Podolsky ve Nathan Rosen ıle bırlıkte kuantum nzıgının kuramsal olarak uzdk etkı olarak adlandırüacak bır ozellıge açık bır ku ram olduğunu, oysa "uzak etkı"nın relatıvıte kuramuid ve dolayısı ıle realıteye aykırı olduğunu kanıtlamak ıstemıstı TJzak etkı cısımler arasında sonsuz hızda yanı Einstein a gore fızıgın aşılamaz hız sabıtı olan ışık hızını da aşan sonsuz hızdakı bır etküeşmenın adıydı Hayalı deneyle gosterılmek ıstenen şey kuantum kuramının fızık gerçeklere ve akla aykırı açıgını gostererek yanlışlıgını ıs patldiıidktı Eırihtem kudntum fızıgının tasaduf kavramına geür dıgı yenılıgı de begenmemış, ateıst halıyle o unlu tann zaı atmaz' sozu ıle bu kurama bır turlu ısınamadıgını da Foton çıftı kaynağı etmek gerekırse daha sonra Uzay Yolculugu gıbı bılımkurgu fılımlerıyle herkesm agzına pelesenk olan "ışınlama"dan başka bır şey degıldı yanı telepatı gıbı bır anda hıç zaman kaybetmeden bır yerden bır başka yere ge çebılme olanagı bır tele nakıl olayı Deneyin özü EPR deneymde yapılan şey yan yana duran da parçacıgm bırbırlerınden ayrıldıktan sonra büe ortak bir sistem oldugunun gosterılmesı ıdı Bu ortdklık ıkı cısım den bırı uzerınde ydpüacak degışıklık ve olçumlerm dı ger parçacıgm fizıksel halını de ortaya koyuyor olması şeklmde ıfade edılıyordu Ustelık ıkı parçacık arasmdakı uzakük ne olursa ol New York eyaletmde Watson Araştırma Merke zı ndekı IBM laboratuvarlarmda boyle bır de neyın nasü yapılabılecegı daha 1993 yılında ta sarlanmıştı Charles Bennet ve arkadaşlarmm gelıştırdıgı onerıye gore bırbırının benzerı olan ıkı foton (yanı en kuçuk ışık parçası) alınacak bu üa foton arasındakı tek fark parçdcıkların elektromagnetık tıtreşım dogrultularının (yanı pold rızasyonlarının) farklılıgı olacak Bu parçacıklar ara larmdakı uzaklık ne olursa olsun bırı duşey bırı yatay dogrultuda zıt şekılde ku tuplaşmış olarak kalacaklar Boyle ıkı ışık paıçacıgı nı laboratuvarda oluştur mak dune kadar olanaksız dı Oysa Innsbruck Unıver sıtesı nde yapılan deney ıkı foton arasında sadece Fizlkçi Zeİlinger bırkaç metre gıbı bdsıt bır aralık bırakmış ama ıstedıgı sonucu alabılmıştı Nature dergısmde (cüt 390 sayfa 575'te) anlatılan şaklıyle monokrom yanı tek frekanlı laser ışını ozel bır knstalden geçırıldıgınde ıkıye ayrılacak ve fotonlar üa de gışık hedefe dogru gonderılecektı Ayrüma anında foton lann polarızasyon dogrultusu bılınmeyecek sadere her Devamı 21. sayfada uyurular ULUSLARARSI SU TEKNOLOJİLERİ Uluslararası Su Teknolo/ılerı ve Ekıpmanları Fuarlarının dorduncusu, AQUATECH'98, 2629 Mart 1998 tanhlen arasında Istanbul'da yapılacak Fuarda, su toplama, dağıtım, kullanım suyu ve atık su konulanndakı teknoloıı ve hızmetler sergılenecek Ayrıca fuar kapsamında su sorunlarını ele alan konferanslar duzenlenecek. Su endustrısındekı kalıtenın gelıştırılmesını amaçlayan Wnter Qualıty Assoatalon'a uye olan FCS Fuaralık AŞ'nın du566/10 zenledığı AQUATECH'98 Fuan, Istanbul Buyukşehır Beledıyesı Su ve Kanalızas yon Idaresı (İSKİ) ıle Çevre Teknolo/ılen Uygulayıalan Derneğı (ÇEVRETED) ışbırlığınde gerçekleştırılıyor bozulma ıle seyreden bu norolojık bo zukluğun ozellıklen hakkında toplumu, bılgılenedırmek, hasta ve hasta yakınlarını olabıldığınce erken donemde sız hekımlere yonlendırmek amacıyla Alzheımer Derneğı bır bılgılendırme kampanyası başlattı Kampanya suresınce hastaneler, sağlık ocakları ve eczaneler gıbı sağlık hızmetı veren çeşıtlı kuruluslarda, ayrıca bankalar, eğıtım kurumlan ve bakımevlen gıbı kamu hızmetı veren onemlı noktalarda Alzheımer hastalığı ıle ılgılı bılgılendırıa broşur ve posterler ucretsız olarak dağıtılıyor Bunun yanı sıra, 08002 / 7 80 24 nolu ucretsız Alzheımer Bılgı Hattı aracılığıyla ayrıntılı bılgı verılıyor ALZHEİMER DERNEĞİ Henuz bu yuzyılın başlarında tanımlanan ve ılk hasta sunumunu yapmış o'an hekımın adıyla anılan Alzheımer Hastalığı, 65 yaş ve uzenndekı erkek ve kadınların yaklaşık %10'unda ortaya çıkıyor Bellek kaybı ve dığer kognıtıf ışlevlerde COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ VE ÇEVRE YÖNETİMİ Coğrafı Bılgı Sıstemlen ve Çevre Yonetımı Kongresı, 7 Şubat 1998 tanhınde TUBİTAK Mustafa Inan Salonu'nda yapılacak Uç oturum şeklmde yapılacaK kongre bır panelle sona erecek Detayh bılgı ıçın Tel 466 30 08 Faks 466 30 12