Katalog

Hekimliğin getipdiği Başarının yalnızca belirli bilgi ve becerinin edinilmesi ile sınırlı olmadığı tıp öğreniminde hedeflenen; insanı hastalık ve sağlık olguları içinde tüm boyutlanyla tanımaya çalışmaktır. Cengız Kuday* eryuzunun herhangı bir yennde ve geçmışın karanlıklarında, bılınmeyen bır zamanda var olan ılk canlı ıle başlar ıçgudusel lyıleştırme Koklerı, ılk ınsanların ılkel toplumlarına dek uzanan ve tarıhın aydınlık sınırlarını aşan tıp etkinliğl; bılım, duşunce ve sanat adına bılınen tum ınsan etkınlıklerıyle bırlıkte ve suregelen etkıleşımlerle bugunun tıp gorgu ve sanatına ulaşır XVII yuzyıldan başlayarak bılımsellığe açılan tıp uğraşı, ozellıkle XIX yuzyıldan gunumuze değın, tum bılımsel ve teknık gelışmelerle eşzamanlı ılerler Ancak, butun bu çağlar boyunca "insan sağlığına hfzmet" olarak belırlenen pratık amacı hep aynı kalır Tıp etkınlığı, varoluşunu borçlu olduğu bu kutsal amaç doğrultusunda, yuklendıği saygın görevı ınsanla bırlıkte onun tum boyutlarına taşımıştır Doğrudan bır bılım olmayan tıp etkınliğınde, bılımsel araştırmalar önemlı ve buyuk bır paya sahıptır Uygulamaya yönelık teknık bır alan olarak ele aldığımızda ıse, yıne bılımsel zemınde, teknolojının tum gelışmelerıne açıktır Tıp sanatını Y oluşturan ve ancak ustaçırak ılışkılerı İçinde oğrenılebılen gorgü ve becerıler ıle tıp ahlakını oluşturan sosyal boyut, sıradan bır meslek olmanın sınırlarını fazlasıyla aşar Bu nedenledır kı tıp, dığer pek çok etkınlıkten daha karmaşık bır yapıda çıkar karşımıza Bır uğraştır, bır sanattır, bılımsel bır alandır ve bunların otesınde toplumsal bır kurumdur Başarının, yalnızca belırlı bılgı ve becerılerın edinilmesi ıle sınırlı olmadığı tıp oğrenımınde hedeflenen, insanı hastalık ve sağlık olguları içinde, butun boyutları ıle tanımaya çalışmaktır Tanımayı ve hızmet etmeyı gorev edındığımız ınsan, yalnız canlı bır organızma değıl, psıkolojik ve sosyal boyutları da olan bır varlıktır Işte bu nedenledır kı, bır organızma, bır bırey ve sosyal bır varlık olarak bırbirınden ayıramayacağımız butunsellığı ıçınde, ınsana değerlı ve etkılı hızmet venlebılır Bır ınsana goturulecek hızmet, ınsana verılen değerın bır uzantısıdır ve bu değer aslında butun bır topluma duyulan saygının yansımasından başka bır şey değıldır Bırer yapıtaşını oluşturduğumuz topyeterınce durulmamasıdır Yapılacak ış, bır ışletmenın her noktasında kullanılan enerjının asgarı olup olmadığının ıncelenmesıdır Enerjı analızı dıye bılınen bu sureçte kullanılan yöntemler uzmanlar tarafından bılınmektedır Bu yazıda, her sektor ıçın farklı olan teknık ayrıntılara gırmeden, sanayide gereksız enerjı kayıplarının onlenmesının zor olmadığını belırtmekle yetınıyorum lumda, tutum ve davranışlarımıza yön vermeyı amaçlayan bazı değer yargıları vardır Zaman içinde toplumsal butunluğu sağlayıcı ışlevlerı ıle norm dedığımız bırtakım standardtlara donuşen bu değerlerın yaratıcısı da yıne İçinde yaşadığımız toplumlardır Tıbbı deontolojıde ıse, tıp uğraşının yukumluluklerı yer alırve hekımlerın tutum ve davranışlarına yön vermeyı amaçlayan bu yargılar, meslek ahlakının öğelerını oluşturmaktadır Toplumsal bır uğraş olan hekimliğin deontolojısınde, hastadan mesleğe ve meslektaşlara ulaşan, buradan da topluma ve tum ınsanlığa dek uzanan ödev ve yukumlulukler yer alır Hekımın, her şeyden önce bır ınsan olarak önce kendısıne, kışısel ve meslekı onuruna karşı sorumluluğu vardır Hekimliğin bu normatıf yönu de bılımsellık vet eknık donanım kadar vazgeçılmez bır onem taşır Hekımlık mesleğı, toplumsallığı gereğı dınamık bır sureçte ve hekım de sureklı sosyal etkıleşımler ıçındedır Meslekı etkınlıkler sırasında ınsanları etkılemekte ve aynı zamanda onlardan etkılenmektedır Bu etkıleşımde en buyuk pay ıse sözlu ıletışımındır Kulturümuzun ortak malı olan bu ıletışım yolunu yanı ana dılımızı lyı bılmek ve doğru kullanmak verımlı ve ışlevsel ıletışım ıçın ılk koşul olmak yanında, teknık bılgı ve becerılerımız kadar onem taşımaktadır Insanoğlunun doğada yerını aldığı gunden başlayarak suren varolma savaşı, bugunun uygarlığına gelırken, yıkıcı ıçgudulerı de beraberınde süruklemıştır lletişimin önemi Yüzyılımızın en önemli beyın cerrahlarından ve humanıst bır duşunce adamı olan M.G. Yaşargil, ınsanlığın uygarlaşmasını ıncecık bır zara benzetırken bunun altında tehlıkelı ve olgunlaşmamış buyuk bır gucun yattığına dıkkat çeker Aynı zamanda, ınsan beynının bır betımlemesı olan bu ıfade, bır cerrahın amelıyat masasından, bır hekımın yureğınden tum ınsanlığa ulaşmanın en guzel orneğıdır Son yıllarda baş dondurucu bır hıza ulaşan, toplumca yaşadığımız sosyal değışım, toplumsal çozulme tehlıkesını de beraberınde getırmektedır Yoğun sosyal hareketlılığın kaygan zemınınde, kaçınılmaz olarak kultur ve değerler krızı ıle ıletışım kargaşası yaşanmaktadır Hekımlere duşen, bu kargaşada yığınların peşınden suruklenmek değıl, sosyal rolunun gereklerını yerıne getırmek, hatta onculuk etmektır Değışmeyen tek şeyın değışım olduğu dunyada, elbette bırtakım değer yargıları da değışecektır Ancak, toplumun varlığını surdurebılmesı, yenı normların oluşarak ve pek çokları arasından elenerek ışlevsel duruma geçmesıne bağlıdır Bu bağlamda, estetık kaygıları yıtırmeden, doğru davranış ve tutumları bulmak, kışılığıne maletmek, çevresıne yaymak ve benımsetmek hekımler ıçın yukumluluk olmalıdır Çunku, butun toplumlarda hekımı saygın kalan, bu mesleğın saygın amacıdır ve bu amacın tek sırrı sevgıdır *Prof. Dr.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Beyin Cerrahısi (Nöroşırurji) Anabilım Dalı Başkanı dırler ve bır lıtre motorınle 3 53 0 km arasında yol katetmektedırler (5) taşıt otomobıl yolcu sayısı ortalama km/l yolcu 9(hız100km/h) 9(hız100km/h Km/I 9 45 158 ı(surucu) 5 otobus(tek) 45 otobüs (çlft) 69 tren Evpen alev alev yanıyor! 3.5 3.0 207 100 Otomobılle yolculuk, içinde 5 kışı dahı olsa, otobuse ve trene göre bırkaç mısli yakıt ısrafına ve o mıslı hava kırlllığıne sebep olmaktadır Motorlu taşıtların yakıt tuketımlerınde kendı ağırlıklarının de etkısı vardır Taşıt ağırlaştıkça yakıt uretımı de artar Taşıt yapımında kullanılan malzemelerın gereksız yere ağır olamamasına önem verılmelıdır Taşıt ağırlığı olarak 1000 kg baz alınırsa, her 100 kg'lık artışıyla yakıt tuketımının yaklaşık %9 arttığı belırtılmektedır (6) sürat (km/saat) yakıt tuketimlnde artış 50 B0 100 115 (baz) %B 1 % 1 1 3 9417 3 Sonuç Zengın Batı ulkelerınde dahı otoyollarda saatte 90 km hız sınırı olduğu halde, bızım çevre yollarında saatte 120 km hız (yaklaşık %20 yakıt ısrafıyla) yetersız sayılmakta, dığer hızlı suruculer tarafından değışık tarzlarda (') protesto edılmektedır Aşırı hız yuzunden meydana gelen ölümcul kazaları da hatırlarsak, surat denetımının neden etkın bır şekılde yapılmadığını anlamak mumkun değıldır Sonuç olarak, Türkıye'nın enerjı sorunlarının önemlı bır çözum yolu, enerjı tasarrufudur Merkezı ve yerel yonetımlerın bu konuda gostereceğı samımı ve etkın gayretlerle halkımız enerjı tasarrufuna teşvık ve mecbur edılırse, tuketmekte olduğumuz aynı mıktar enerjıyle çok daha fazîa ış görmemız mumkundur (**) Haydarpaşa Gebze hattı yol, ton, yolcu sayısı (1993) verılen ve banlıyö trenlerı ıçın önerıien 1000 ham tonkm/65 kWsaat kullanılarak hesaplanmıştır Motorının elektrık enerjısıne dönuşum verısı %30 olarak alınmıştır. 1 Arıoğlu E CBT(Sayı 415,4/3/1995) 2. İETT Etud Plan Proje Daıre Başkanlığı (IST) 3. ASYA Taksı Işletmecılığı (İST) 4 TCDD Genel müdurlük, Hareket Daıre Başkanlığı (ANK) 5. VARAN Otobüs Işletmecıllgi, Genel Mudurluk (İST) 6. Prlest, J , Energy, AddisonVVesley Publıshıng Company Yeni bir yıldızın doğumu gözleniyor. Kaynaklar: Sanayide Ulkemız sanayısınde enerjı kayıpları %10 ıle %40 arasında değışmektedır Bunun bır sebebı eskı teknolojı kullanımıdır, dığerı de enerjı tasarrufu uzerınde * Doç. Dr., Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fak. Kimya Eğıtımi Bölümü. Yıldızlar karanlıkta doğaıiar Çevresı toz bulutlarınca sıkı sıkıya sarılı olan yıldız embrıyosu mılyonlarca yıl boyunca gelışır Bu evrede yıldızdan dışarıya hıç bır ışık sızmaz Ancak Hubble uzay teleskopu doğmakta olan bır yıldızın fotoğraflarını çektı Bu ayın başında dunyaya duyurulan ve fotoğrafları dağıtılan yıldız doğumunun evrende mılyarlarca km'lık bır alanı kapsadığı göruluyor Goruntude sankı bır ateş yutucunun ağzından alevler çıkıyor Evren alev alev yanıyor sankı Bılım adamları, yıldızın alevlerının dunyadan 1500 ışık yılı uzakta ve doğum patlamanın eşığınde olduğunu belırtıyorlar Çekılen fotoğraflarda yıldızın kendısı görunmuyor Araştırmacılar teleskopun ılk kez evrenın derınlıklennden yepyenı bır olayı dunyaya ılettığı goruşunde Doğum sancıları yuzunden, yıldızdan saatte 200 mılyon km hızla gaz alevlenn fış kırdığı, bu alevlenn doğum ıçın zorunluğu olduğu ve bu durumun, bır yıldızın doğuşu ıle ılgılı kuramları de destekledığı belırtılmekte Yıldızlar (ve gezegenler), daha çok hıdrojenden oluşan gaz ve toz bulutlarından ortaya çıkarlar Bu tur madde bulutları yuzlerce ışık yılı genışlığınde bır alana yayılır Ancak kalınlığı fazla değıldır hesaplara göre, her yonde 25 km lık bır hacımde sadece 1 gram hidrojen bulunur Sıcaklık da eksı 220 santıgrattır Çok uzun zaman ıçınde bu soğuk ve ınce bulut tabakasından yoğun ve mılyonlarca derece sıcaklıkta yıldızlar doğar Tabıı yıldızın doğuşu ıçın özel bır takım şartların oluşması gerekmektedır Teorık olarak, galaksımız Samanyolunda İçinde serserı serserı dolaşan eskı guneş artıkları tozlardan yılda 10 bın yenı guneş doğabılır Ancak bunun ıçın molekul bulutlarının yoğunluğu ve sıcaklığının doğru değerlere ulaşması gerekmektedır kı bu da çok sık olmuyor Gokbılımcılerının hesaplarına göre, Samanyolu içinde bır yılda sadece 4 tane yıldız doğuyor 43211