Katalog

riRM ALARI riann blr "tel maske"den sanal bıryuz t üç boyutlu modelini oluşturur. vanlar, bıtkıler vb) yapıları ekserı bırbırıne benzer örneğin hayvanların çoğunda bır baş, bır govde ve ayaklar vardır lmal edılrnış cısımlerse bırbırınden çok farklıdır DeTiek kı yapısal belırsızJık bıyolojık cısımlerde (canlılarda) cansızlaa göre çok jaha fazladır 0 halde :ısımlerın /apısını tanınadakı bır DOZ u k I u k ;anlıları çok jaha fazla stkıleyecekır örneğin, lasta yalnız:a gördüğü jeyın blr layvan olduJunu söyler, nangı hay/an olduğuiu söylenez Yuz îgnozısınde ie benzer durum varJır, aslında Dir çehreye sn benzeyen ,ey bır başca çehredir îoylece anaşılıyor ki, ıgnozık hasalar gordukerı cısmi >ellı bır katejorıye koyajılırler (bir 'uz, bır otonobll, bir hayvan ), fakat daha ılerı giderek cısmi genel bır kategorı içınde daha özel bır yere koyamazlar Kısmî agnozılerı açıklayabılmek ıçin bırçok dığer hıpotez ılerı surulmuştur Cısımlerın beynın hangı bölgelerınde tanındığı konusunda sureklı araştırmalar yapılmaktadır Gorme algısının ılksel (elemanter) merkezlerı artkafa loblarında birincfl görsel beyın kabuğunda bulunmaktadır Gorsel analızın bırıncı merkezı 17 alandır (veya VI) Bu bırıncıl alanlar yakınlarındakı alanlara sınırsel yolla bağlıdır Makak maymunlarında yapılan çalışmalar göstermıştır kı, gorsel alanlarda bır hıyerarşı (basamaklaşma) vardır, bılgı en basıtten en karmaşığa doğru gıder Maymunların cısımlerı tanımasında beyınlerındekı ıkı buyuk devre rol oynamaktadır llkı "nereden" devresı olup artkafa lobundan yan loba gıder ve cısımlerın uzaydakı yerının belırlenmesınde kullanılır Dıgerı "ne" devresı olup artkafa lobundan şakak lobunun alt ve ıç bolgelerıne gıder ve cısımlerın tanınmasını sağlar Insanda beyın patolojısının incelenmesi benzer devreler olduğunu göstermıştır Görsel agnozılerın çoğu sol ve sağ artkafa ve şakak loblarının lezyonlarına bağlıdır Fakat "ozel kategorı"dekı bazı agnozıler sol veya sağ yarımkure lezyonuyla ılgılıdir örneğin okuyamamak (aleksı), sol yarımkurenın artkafa lezyonlarında gorulur Aksıne, yuz agnozısı sağ yarımkurenın artkafa şakak lobu lezyonlarında ortaya çıkar Cısimlerın tanınmasında hem sağ, hem de sol yarımkure rol oynarsa da bu rol farklı duzeylerdedır Sağ yarımkure ılksel görsel bılgılerden yola çıkarak sentez ve kategorılere ayırma sayesinde cısmın bılınçlı bır kavramını oluşturur Bu düzey.yuzler gıbı bazı cısım kategorılerınde özellıkle onem taşır Sağ yarımkuredekı bır lezyon sadece yuzlerı tanıyamamak şeklınde bır agnozıye neden olur Sol yarımkure ıse gördüğümuz cısme anlam vermemızı sağlar Gerıye bır soru kalmaktadır, Beynımizın bır yerınde cısımler hakkındakl bılgılerımızın saklandığı bır "depo" var mıdır? Son araştırmalar böyle bır "depo"nun var olabıleceğını gosterıyor Herhangı bır cısmi görduğunuz anda tanımamız da bu duşunceyı doğrular yoldadır Muhtemelen bu sırada beynımizın bırçok hıs ve hareket bölgesınde, daha önce algıladığımız bu cismın "hayal"ı oluşturulmaktadır Boyle bır kavramın kanıtlanması, ancak bırçok bılımın bır arada araştırmalar yapması sayesinde mumkun olacaktır Bu amaçla nöropsıkologlar, nörofızyologlar, bılış (cognıtıon) bılımcilerı ve yapay zekâ uzmanları bır araya gelmek zorundadır Belkı böylece cısımlerın beyın tarafından tanınması gıbi harıkulade bır konuda yeni bllgıler edınılebilır Sclence et Vıe Hors SerleNo:177Çev Doç Dr. Selçuk Alsan Üst: Batı agnozik hastalar kendilerine bır aile fotoğrafı verildiğınde aıle bireytennden hıçbınnin yuzünu tanıyamazlar. Alt sol: Dığer bazı agnozik hastalar ıskemle gıbı eşyalan (cansız dsımlen) tanıyamazlar. Alt sağ: Agnozik hastalann bır bölümü de hayvanlan tanıyamazlar. Bu hasta resimde gördüğü kedlsinı tanıyamamıs ve onu bir kobay sanmıştı. CİSİM TANINMASI (anlam sıstemi) Görme alanına gren cısımler hakkındakı bılgı artkafadaki bırıncıl gorsel beyın kabuğuna gelır ve oradan ıkı buyük sinir devresme gırer "Nereden" devresı, artkafa lobundan yan loba gıder vectsimlenn uzaydakı yerinı belırtemeye yarar. Artkafa lobundan şakak lobuna gelen "ne" devresl ctsimleri tanıma ışını sağlar Bu devre ılk once cısmin sınırtannı algılar ve sonra onlan geometrik şekıllenne göre gruplandınr. Daha sonra beymde cisimlenn uç boyutlu geometrik sekll oluşur. Ancak kutu keiımesı ikı boyutlu olduğundan onun üç boyutlu sekline gerek yoktur. En sonra görme sıstemi her cısım ıçın değismez yapısal bir ımge oluşturur, alt yandaki ınek ve yuz, beyinde özel imgelerden bir genelleme sonucu oluşmuş genel bır ımgedir. 4299