Katalog

LIK rnağı yaptik nmemiş su Kanştırma tankında ÇökelU tankır suya çökolti (flocculant) «*">• birikinti ekleniyor. çöküyor. tıklan ilk engel midenin ürettiği asit. Hastalığa neden olabilecek bakterilerin bu asidik ortama dayanabilmeleri gerekiyor. Sıvı ihtiyacını süt veya yiyecekle karşılayan bir insanın midesındekı asıt nötralize olduğu için böyle bir ortamda bakterilerin işi oldukça kolay. Hastalığa yakalanan insanların kusmasının nedeni bakterilerin midedeki mukozayı şişirmesi. Bakteriler mide engelini atlatabilirlerse ince bağırsaklara geçerier, buradaki alkalin ortamı üremelerine çok elverişlidir. Bakterilerin hastalığa neden olabilmek için yerleşmeleri gereken yerler ince ve kalın bağırsak çeperlerindeki hücrelerdir. Patojenlerin su içinde yaşamlannı devam ettirebilme yetileri birçok şarta bağlıdır. Campylobacter, Leptospira ve virüsler su içinde büyüyemezler. Salmonella, Escherichia ve Shigella ise yeterli besin varsa ve su da o kadar soğuk değilse su içinde büyüyebilirler. Koleraya neden olan Vibrio Cholerae nehirlerin denizlerle birleştikleri yerlerde ve kıyılarda özellikle sıcak aylarda hayatta kalabilir. Bazı bakteriler kendilerine uygun ortamları deniz kabuklarının içinde bulurlar ve buralarda gelişirler, dolayısıyla kabuklular birer tehlike kaynağı haline gelebilirler. Lejyoner hastalığı denen duruma neden olan Legionella pneumophila dogal bir su bakterisidir. Boruların içindekl ince balçık tabakalannda , bitkilerde ve kayalarda yaşayabiliyor olması bu bakteriyi soğukıan ve dezenfekte olmaktan korur. Su kökenli patojenler için en uygun yerler soguk, karanlık, az tuzlu ve bulanık sulardır. Fakat bu arada V. cholerae ve L. pneumophila'r\m diğerierinin aksine olarak sıcak ortamlarda büyüdüklerini hatırlatmamızda yarar var. Bakterilerin hiç tahammül edemedikleri iki şey gOn ışığı ve tuzdur. Mikrobiyologlar, lağım borularıyla Akdeniz'e salınan bakterilerin tuzun etkisiyle birkaç dakikada öldüklerini fakat aynı şeyin bulanık Britanya kıyılannda gerçekleşmediğini belirtiyoriar. Denize girerken yaşamınızı tehlikeye atıyor musunuz ? Nehirlerin denizlere döküldüğü yerier yüzenler ve su sporları yapanlar için oldukça tehlikeli olabıliyor. Gun ışığı ve deniz tuzu uzun vadede bakterileri öldürüyor ama nehir ağızlarına yakın yerlerde ciddi hastalıklarla karşı karşıyasınız. Klorlandıkları için genellikle güvenli olan yüzme havuzlan da Shigella. Giardla ve Cryptosporidium gibi bakteriler içerebHecekleri için buralarda da temkinli olmakta yarar var. Su sağlığı ntma teslslerinde suyun geçtlğl evreler. ortamlara çok iyi uyum sağlarlar ve arda gelişip çoğalırlar. ilında içme sularının kirlenmesinin tek ni kirli su sızıntıları da değildir. Işin i<uşlar, hayvan çiftlikleri ve tarımsal ada karışır. Bunların yanında sulama iun kirli olmasından etkilenen ekinler lutulmamalıdır. ıstalık belirtileri genellikle ishal, kus<arın ağrısı ve su kaybı olarak ortaya çıkıyor. Bu şikayetlerin şiddeti, hastanın içine aldığı bakteri sayısı, genel sağlık durumu ve yaş gibi faktörlerden etkileniyor. Bakteri ve virüslerin hastalığa neden olması için yeterli miktar hastalığın türüne göre değişiyor. örneğin sadece 200 tane Shigella bakterisi insanın hasta olmasına neden olabilirken kolera hastalığı için 106 tane Vibrio choleare gerekiyor. Bakterilerin insan vücudunda karşılaş Derleyen Sinan özeren Kaynak: New Scientist, Temmuz 94 Derginin önerdiği diğer kaynaklar: Foodborne lllness. edıted by VV.M.VVaites (Edward Arnold,1991). Colera, D. Barau and W.B Greenoughıll (Plenum Medical, 1992). Recreational VVater Ouality Management: Volume 1 Coastal VVaters. by D. Ka; Volume 2 Fresh VVaters. by D. Kay and R. Hanbury (Ellis Horvvood,19921993) ıda üreyen mikroplar ve hastalıklar ıalli rahatsızlıklar almonella typhl ateşli tifoya neden obağırsaklardan kan ve lenf sistemlerine er. Salmonella typhi buralarda bir bekan hücreleri olan fagositik hücreler taıdan tutulur. S. typhi bu hücrelerin tahedici etkisine karşı dayanıklıdır ve bu releri de vücudun diğer yerierine (örnedalağa) ulaşabilmek için kullanır. Tıfoen önemli belirtileri ateş, dalak büyü>i ve ishaldir. Tedavi uygulanmayan tifo talannın %40'ı ölür. S.typhi nin başlıca eşim bölgeleri safra kesesi ve bağırsakır. Ibrio cholerae, kolerajen diye adlandırızehiri üretir ve koleraya neden olur. Vüun su sıkıntısı çekmesine neden olur, ırsaklarda salgılanan sodyum ve klorid ılarının azalmasına neden olur. Sonuç ak su yetersizliği nedeniyle ölüme yol a1961'den beri dünyada koleraya sık ok rastlanıyor, bu durumu 7. salgın olaadlandırıyoriar. Dünya Sağlık örgütü )rlarına göre Asya ve Afrıka'da her yıl milyon kolera vakasıyla karşılaşılıyor ve ların 120.000'i ölümle sonuçlanıyor. 1 yılında Peru'da kolerayla karşılaşıldı, azı tehlikeli düşmanlar şu sıralar hastalık diğer Güney Amerika ülkelerine de yayılıyor. 1992 yılında ise Hindistan, Bangladeş ve Tayland'da yeni bir salgın başladı. Gelişmekte olan ülkelerde özellikle bebekler ve çocukları etkileyen ve yukanda saydıklarımıza ek olarak çok çeşitli kaynakları olan ishal vakalarıyla karşılaşılıyor. Bu tür ishallerin en önemli nedenleri besinler ve içme suyuna bulaşan pis sular. Protozoa: Su kaynaklı olan en önemli üç protozoa Giardia, Entamoeba ve Cyptosporidium' dur. Bunlar birçok hayvanın vücudunda yaşayabilirler ve ev sahiplerinden bağımsız bir yaşam sürerler. Giardia lamblia uzun süren ve çok rahatsız edicı olan bir çeşit ishale neden olur ve hemen hemen her yerde bulunur. Dışkı yoluyla su kaybına neden olan G. lamblia vitaminlerin vücuda kazandırılmasına da engel olur. Entamoeba histolytica ise insanlarda amoebik dızanterıye neden olur. Kanlı ishal durumu ortaya çıkar. özellikle tropik bölgelerde, temizlik şartlarının yeterslz olduğu yerlerde görülür. Cryptosporidium parvum'a gelişmiş ülkelerde diğerlerinden daha çok rastlanır, kusmaya ve aşırı su kaybına neden olur. Ishalsiz rahatsızlıklar Bunlar bakteri kökenli rahatsızlıklar olan legionellis, leptospiroris ve viral bir rahatsızlık olan hepatisis /Vdır. Legionella pneumophila, legionellosis denen hastalığa neden olan bakteridir. Doğal ortamlarda Vibrio cholerae, kolerajen diye adlandınlan zehlıi üretir ve koleraya legionella bak neden olur. terisinin insan variığını sürdürebilen bu bakteri özellikle sağlığını ne derecede riske soktuğu tam osu sporiarına tutkun olanlar için önemli bir larak bilinmemektedir fakat sıcak ortamlartehdittir. Fareleri etkileyen Leptospira icteda çoğalabilen bu bakterinin özellikle yarohaemorrhagiae diye adlandınlan tur, Wepay sulak alanlarda, hava temizleyicilerinin il hastalığına neden olur ve insanlar için içinde ve soğutma kulelerinde kendisine çok tehlikelidir. lleri safhalannda böbrek ve uygun ortam bulabildıği tespit edilmiştir. karaciğeri etkileyen bu vırüs sarılığa da yol İnsan akciğerinde çoğalan bu bakteri deri açabilir. problemlerine de neden olur. Hepatitis A ise en çok karşılaşılan sorunLeptospiras hayvanların böbreklerinde lardan biri olan sarılığa neden olur. Bu virüyaşar, dolayısıyla insan atıklan yoluyla kasü kirli sulardan ve yiyeceklereden vücunallara ve nehirlere karışması olasılığı güçdunuza alabilirsinız. Karaciğer sorunlarına lüdür. özellikle sulak yerlerde uzun zaman neden olan bu hastalık çok bulaşıcıdır. 3869