Katalog

DİL E Ğ İ T İ M İ ARAŞTIRMALARI İngilizce eğitimde yepyeni bir uygulama eynimiz iki yarıküreden oluşur: Sağ ve sol yarıküreler. Bu yarıkürelerin, beyne gelen bilgiyi işlemden geçirmede birbirinden farklı bir uzmanlaşma gösterdikleri bilinmektedir. Sol yarıküre daha ziyade "doğrusal" ve "ardışıksal" karakterde bir bilgiişlem uygulaması gerçekleştirirken, sağ yarıkürenin "bütünleyici" ve "eşzamanlı" nitelikteki bilgiişlemlerde genellikle daha becerikli olduğu yönünde çeşitli saptamalar yapılmıştır. (1) Bu bilgilerin ışığında gerçekleştirilen deneyler sonucunda, beynin görselmekansal bilgileri işlemden geçirirken sağ yarıkürenin, dilsel işlemler sözkonusu olduğunda da sol yarıkürenin diğer yanküreye nazaran genelde daha etkin olduğu belirlenmiştir. (2) (Şekil 1) önceleri, beyindeki bu uzmanlaşmanın yarıkürelerden birini başat duruma getirdiği savı geçerliydi. Ancak, artık giderek üzerinde durulan, bir yarıkürenin diğerine egemen olması değil de iki yarıküre kendi uzmanlaşma alanlarında etkinlik gösterirken "sentezleyici" bir zihinsel üretim sürecinin nasıl sağlandığı yahut sağlanabileceğidir. (3) Biz de böyle bir yaklaşımdan yola çıkarak, 199394 öğretim yılında Kuzey Kıbrıs'taki Lefke Üniversitesi'nde, Mimarlık Fakültesi 1. Yıl öğrencilerine verilen Ingiliz dili derslerinde değişik bir uygulamaya gittik. Aynen beyindeki farklılaşmayı yansıtan bir vaka vardı önümüzde. Bir yanda stüdyodaki tasanm çalışmalarında verilen, genellikle görselmekansal, yani sağ yarıküre ağırlıklı olan eğitim, öte yandan sınıfta verilen, daha ziyade sol yarıküresel işlemlere dayalı olan yabancı dil öğretimi. Sonuçta, tasanm eğitiminin bir mi Beynin işleyişi ve sentezleyici zihinsel süreç dikkate alınarak geliştirilen İngilizce eğitimi, özgün bir yöntem olarak yüksek öğretimde başarılı sonuçlar verdi. Mehmet Suat Bergil* AujounThul LEFIGARO •** Belgrade rnmpl avet es Serbes de Bosnle Şekil 1: Beynlmizln iki yankuresindeki uzmanlaşma: Sağ yankürede bütünleyece/ eşzamanlı", sol yanküreda "doğnısallardışıksal" işleyiş gözlemlenmiştir. marlık fakültesinde doğal olarak edindiği başat konum karşısında dil dersleri ikincil PI9OPOI9TIOM fR.OtuR.TI0N «H 4»« ~»»C ru*u « 4 » . t~**A U PU.'OPOÜ.TIOtO zanmaktaydı. Demek ki, söz konusu bu iki eğitim dalının kapsadığı konuları öğrencilerin beyin yarıkürelerine, senteze götürücü bir yöntemle sunmamız gerekiyordu. Ama bunu nasıl gerçekleştirecektlk? Senteze yol açabilecek başlıca unsur ne olabilirdi? 1993 yazındaki arayışlar ve yaz kursları sırasında yürütülen bazı deneysel çalışmalar sonucunda, bu unsurun kavram olabileceği düşüncesine varıldı; uygulanacak yönteme de kavramsal öğretim (conhceptual teaching) adı uygun görüldü. duruma düşüyordu. Halbuki, gerek her dönem jüri önünde yapılan sözlü proje savunmalarında, gerekse kuramsal mimarlık çalışmaları ile eğitimin son yılında yazılan rapor ve tezlerde Ingiliz diline hakimiyet en az proje tasarımı kadar önem ka j •k. um. PP.OPOP.TIOKJ is rlfu.il rtla+ ] ( PKOPOÜ.TION "Kavramsal öğretim" yöntemi a p»<4 ŞekUZ Orantı'kavrammın aktmnm sayfası Kavramsal öğretim, görsel, mekansai tasanm eğitimi ile sözlüyazılı dil eğitiminde ortaklaşa paylaşılan u temel kavramlann" saptanmasını ve ancak ög renciye bu kavramlar aktarıldıktan, tartışıldıktan sonradır ki, eğitimi yapılan yabancı dil kapsamında ilgili kavramın büründüğü ifade biçimlerinin ayrıntıh etüdünü ve uygulamaya geçirilmesini içeren bir yöntemdir. Böylece, mimari ifadenin beyinsel işlemden geçirilmesi sağ yarıkürede, dilsel biçimlenmenin incelenmesi de sol yarıkürede belirli bir odaklanmaya yol açmasına karşın, temelde üzerine oturtuldukları tek kavramın bilişsel (cognitive) birleştiriciliği sayesinde öğrencinin zihni de değerlendirmelerini sentezleyici bir alan içinde yapmak zorunda kalacaktır. Dolayısıyla öğrenci de başatlık yerine "birleşik alan" esprisi içinde üretim yapan bir beyinsel etkinlik olanağına kavuşacaktır, diyebiliriz. Yalnız, buradaki ana etkenin "kavram" olduğunu, bu nedenden ötürü de temel kavramları algılamakta ve bunun da ötesinde kavramakta aciz kalan ögrenciler için böyle bir yöntemin etkisiz olacağını unutmamalıyız. öğrenciye sunulacak kavramlar bu yöntemde öncelik taşıdığına göre, bunların saptanması da en önemli safhayı oluşturacaktır. Biz de, görselmekansal ifade ile sözselyazısal ifade arasında 1. yıl eğitim düzeyi ve programına en uygun kavramsal iltisakı (conceptual cohesion) sağlayabileceği düşüncesiyle genelde şu tür başlıklar seçtik: • Boyut • Uyum ve Kontrast • Yapısal öğeler • ön Plan Arka Plan • Ritmik Yineleme • Eklem • Geçiş öğeleri • Hiyerarşi • Orantı Kavram başlıklarının seçiminde, Mimarlık 1. yıl kapsamındaki Temel Tasanm ders programından geniş ölçüde yararlanılmıştır. Zaten, böyle bir uygulamada Mimarlık Fakültesi ile yakın bir işbirliğine gitmek kesinlikle şarttır. İki ayrı bölümün böylesi yakın işbirliği, kavramsal öğretimin, öğrenci zihninin senteze rahatça ulaşabileceği bir ortamda yürütülmesine de olanak sağlamıştır: Ingiliz dili ders saatlerinin ilk yarıyılda üçte ikisi ve ikinci yarıyılda ria üçte biri Mimarlık Fakültesi'nin tasanm stüdyolarında, bizzat çizim masalarının çevresinde gruplar halinde toplanılmak suretiyle ve kavramların entelektüel bir atmosferde sunulması, aktarılması şeklinde gerçekleştirilmiştir. Kavramlar, bir yüzü yerine göre genel açıklamalara ve/veya görselmekansal nitelikteki biçimlenmelere, diğer yüzü de dil kapsamındaki ifade şekillerine aynlan, özgün içerikli sayfalar aracığıyla aktarılmıştır. Hem yöntemimizin aktarım malzemesini oluşturan bu sayfalar hem de sınıfta yapılan uygulamalı çalışmalar, üniversitenin Dil ve lletişim Bilimleri Enstitüsü (ILCS) bünyesinde tarafımızdan tasarlanmış ve hazırlanmıştır. Anlattıklanmıza iki örnekle açıklık ge 3866