Katalog

ARIJEOLOJİ ularla doldu? eğimi ters bir bölge. ütün bunlardan şu sonucu çıkartıyoBoğaz faylar sonucu oluşmuş küçük <k havzacıklann giderek derinleşmesiyaradeniz sulan tarafından yavaş yavaş ması sonucu meydana gelmiştir. ip haritası üzerinde deniz dibinde dooruz... Dip haritası deyip geçmeyin. zın kaydettiği bir dizi eğik veya düz de ansiklopedi kadar bilgi var. Okuene tabii. Hangl dönemde hang! taı oluşmuş, bu tabaka nasıl aşınmış kaymış, faylar nasıl oluşmuş. Yeni bir emin izleri mi, yoksa eski bir sallantızleri mi? Halen hareket halinde olan ıçlar hangileri? Depremle ne kadar oyış, hareket etmiş? Tabakaya saplangörünen şu kamanın anlattıkları vs. ulunduğumuz oda paleontoloji labo/arının bir bölümü. Deniz dibinde yap• 'haritalama'lann örnekleri üzerinde ı tmayı sürdürüyorlar: Şurada gördüğünüz gibi değişik tabar var. Bunların bazıları gidip kamalanıBu kamalanmalardan su seviyesinin lıp yükselmesini veya tektonik hareı bölgenin yükselip alçalmasını çıkartız. .. En altta cihazımızın kaydetmediği ı bir Paleozoik dönem yatıyor (510milyon yıl öncesi). Onun üzerinde Eo(5535 milyon yıl öncesi). Sonra Oligo(3525 milyon yıl öncesi). Şu gördüğübüyük ihtimalle Üst Miyosen (105 an yıl öncesi) takabalaşması. ..Ana kaya dediğimiz yer şurası. Üst >sen veya Eosen dönemlerinden kalolabilir. Marmara'nın gelişmesi Pliyodöneminden itibaren başlar (4,21,6 an yıl öncesi)" eolog ve jeoflzikçiler taramalardan sa) tabakalanmalan görmüyorlar. Taarla çökellerin ilişkisini yorumluyorlar. I bir çökel olduğunu saptıyorlar. Deşen bir denizin çökeli mi? Yoksa çeki>ir denizin çökeli mi? yrıca faylanmaları, kınlmaları da belirlar. Bu kırıklann yaşlarını da anhyorlar. on şu kınk, deniz tabanında bir bozukTieydana getirmiş. Bu bize güncel bir keti gösteriyor. Bu aktif bir kırıktır. lerkan EcevKoğlu'na soruyorum: cel kırık dediğinizde ne anlamak gereanrt: Her an hareket halinde. Diyelim ) yıl önce bir depremle bu kınk oynadı. ıdan kaç metrelik oynadığını bile görmümkün. oru: Marmara Deniz dibinde günde sn onlarca deprem oluyor. Bunları bu alardan izlemek mümkün mü? 'anrt: Buyüklüğüne bağlı olarak görijle4.3 büyuklüğünde bir deprem. Belki )u kınklarda 20 santim kadar bir oynaneydana getirebilir. 6,5/7 büyüklüğün)ir deprem iki metreye kadar bir oynaa yol açabilir." larmara'yı enine ve boyuna çizgilerle lizgilerde saklı derya gibi liler dilimledikten sonra tarıyorlar. Deniz dibinin bir nevi fotoğrafını, tomografisini çekiyorlar. Tabakaların temel yapısını, bu yapıların kaç birimden oluştuğunu... öğrenmeye çalışıyorlar. Soru: Şu haritalama hangi bölgeye ait? Yanrt: Burası Yeşilköy. Şurası Küçükçekmece Yeşilköy fay hattı... Şu hat Yedikule açıklannı gösteriyor. Bir dilimi yanm saatte tanyoruz. Dikkat ederseniz kıyıya dik hatlar var. Dip taramaları sırasında ayrıca tabaka Ses dalgalanyla deniz altının toprak ve kaya özelliklerını nasıl saptadıklarını şu örnekle açıklıyor Berkan Ecevitoğlu: "Suyun dıbı ayna gibi değıl de daha çok cam gıbı. Bilıyorsunuz aynanın özellıği gelen ışığı olduğu gibi gen yansıtması. Ama bir pencere camını düşunün. Cam ışığın bir kısmını yansıtır. Carna baktığınızda kendı yüzünüzü de görürsünüz. Pencereyı geçen ışık, camın gerisindeki olaylann da göriılmesini sağlar. Deniz dibine gönderdığımiz enerji de pencere camındaki yansıma gibi sonuç veriyor. Bir kısım enerji hemen yansıyor, bir kısmt ise tabanı delıp aşağı gidip geliyor ve taşıdığı bütün veriler çok hassas olan hidrafonumuzda kaydedılıyor. Yarattığımız elastık dalganın yansımalanndan, böylece hem su tabanının geometrisini çiziyoruz, hem de daha aşağılarda ara dUzeyler varsa, örneğin iki farklı dönemde oluşmuş farklı özelliklerdeki kayaçlar hakkında bilgi sahıbi olabiliyoruz. Enerji gıdebildiği yere kadar gidip bıze bılgileri getiriyor." O güne kadar yaptıklan deniz dibi çalışmalarının örneklerıni masa üzerine serıyoriar ve hidrafonun kaydettiği işaretleri, yorumlayarak bilgiye dönüştürüyorlar. Nasıl çalışılıyop? lardan örnekler alıyorlar. Açılıp kapanır özel yapılmış ince uzun borulan diplere daldırıyorlar ve çökel tabakaiarından alınan örnekler ınceleniyor. Mehmet Sakınç, grubun paleontoloğu. Anlatıyor: Acaba bu çökeltiler olduğu zamanda bu ortamda hangi ve ne gibi canlılar yaşıyordu? Fauna ve flora nasıldı? Bu çökelti örneklerinde bunları görmek mümkün. Foraminiferler, nanoplanktonlar, bitki sporları, gastropotlar... hepsini araştırıyoruz. Denizin o zamanki yaşam özellikleri ortaya çıkıyor Marmara'nın özelliği saptanıyor. Boğazın ne zaman açıldığı konusu da yeniden araştırılıyor. Mehmet Sakınç , Marmara dibinden çıkartılan çokeltılerdeki canlılan araştınyor. "Gravitekor denilen sistemle deniz tabanından belli derinliğe kadar karotlar alındı. Genel incelemede bunlann çamurdan oluştuğu görüldü. Içlerinde ise son derece zengin bir faunanın ve flora kalıntısının olduğunu saptadık. Soru: Bulduklarınız hangi dönemden kalma? Yanıt: 512 bin yıl arasında bir yaş tahmini kesinleşecek. ** Soru: Bunlar size neler anlatacak? Yanıt: 0 dönemde denizel ortam nasıldı, bunu foraminiferierden öğreneceğiz. Bu foraminiferierin bazılannda çok zengin pirit oluşumlan var. Bu da bize bölgede o zaman da oksijensiz bir ortamın variığını deniz dibinde oksijensiz koşullann hüküm sürdüğünü ve sakin olduğunu gösteriyor. Fazlı Oktay'la sürdürüyoruz söyleşiyi Soru: Ana sorun burada, gördüğüm kadarıyla Boğaz'ın nasıl oluştuğu... Yanıt: Şimdi Istanbul'da bir deprem sorunu var. Acaba Istanbul'da büyük bir deprem olacak mı olmayacak mı... Gundemde bu konu var. Yapılan bu çalışmanın sonuclan, bu konuya büyük katkılar getirecek Istanrtoul'da bir aktif deprem fayı var mı, varsa bunlann hareketleri ne mertebededir.. Soru: Istanbul derken Marmara'yı kastetmiyor musunuz? Yanrt: Hayır çünkü tektonik rejlm Marmara'da değişiyor. Soru: Ama Marmara'da bir deprem Istanbul'u da etkiliyor. Yanıt Etkiler tabii, ama Boğazı oluşturan eğer aktif faylar ise, bunlann etksisi çok daha büyük olur. Bizim araştırmalanmız sonucu, diyelim ki son 10 bin yıl içinde Istanbul bölgeslnin ne tür hareketler geçirdiğini ortaya koyacaktır. Mesela 45 bin yıl içinde Istanbul ve çevresinin yerel olarak 8590 metre kadar yükseldiğini bulduk. Bu, yaklaşık her 100 yılda bir iki metre atım yapabilecek bir depremin olabileceğini akla getirecek. Büyüklüğü 6,5/ 7 civannda bir deprem. Istanbul ve çevresinde son 10 bin yıl içinde oluşmuş havzalan inceledik. Bir tanesinln Kbnannda 10 bin yıl İçinde 45 metrelik bir oynama saptadık. Ve hayzanın İçinde bu hareket sonucu 30 metrelik bir çökelti biriklmi meydana gelmişti. Istanbul'da 3040 metrelerin altına düşmeyen oynama gnıplan var, bol sayıda. Bu oynamalar büyük depremterin eseri olabilir. Şöyle düşünelim: 6 büyuklüğünde bir deprem 1 metrelik bir oynama yaparsa, araya istatistik olarak 40 tane bu büyüklükte deprem olmuş demektir, 10 bin yıl içinde. Şimdi bu aktif fayı saptarsak bilim dünyasına, rapor olarak sunacağız bulgulanmızı. Bu depremlerden Korunmak ve depremi en az hasaria atlatmak için Istanbul'da yerleşim planlamasının nasıl olması gerektiği saptanacak böylece. Işte projemizln pratik sonuçlanndan bin de bu. 3779