Katalog

ŞEHİR PLANLAMASI İstanbul'da yeni yerleşmeler için Istanbul'da yapılan ve her biri bir tasarım ucubesi olan, üstelik maliyeti hem parasal hem sosyal açıdan çok yüksek ve ergeç yıkılmaya mahkum blokların yerine, insanı sürü gibi görmeyen yeni ve kalıcı konut modelleri hemen üretilmelidir... Korhan Gümüş Istanbul'da geleceğin konut projesi için bir örnek çalışma I stanbul'un en önemli şehircilik problemlerinden biri, şehirleşmeyi bir mekân düzeni olarak ele alacak bir tasarım düzeyinin yokluğu. Tek tek yapılar tasarlanıyor, ama iyi de olsa kötü de olsa, yapılar arasında bir düzenleme tutturulamıyor. Şehirsel rantın biçimlendirdiği yerleşme düzeni enerjı kaybına, altyapı maliyeti artışına ve çevre kirliliğine yol açıyor. Yeni yerleşmeler yalnızca şehirsel rantın mekânda ıfadesini bulduğu bloklardan oluşan bir düzene sahipler. sizler. * Bugün konutlar atölyede yapılmaya çalışılan otomobillere benziyor. Oysa atölye koşullarında ancak tamir yapılabiiir, otomobil üretilemez. * Konutlarımız, sokaklarımız gıderek daha derme çatma biçımlere sahip olurken eşyalar çeşıtlenıyor, gelişiyor. Konutlarda olduğu gibi eşyalardakı hataları tüketiciler kolay kolay affetmiyor. • Kentsel değerler, çevre estetiği yeniden kazanılıyor, bireysel ifade imkanları geliştiriliyor • Kentsel rant, üretim, altyapı ve kentsel değerlerin yaratılması için bir kaynağa dönüşüyor. • Altyapı maliyeti, ısıtma giderleri düşüyor. • Konutlar çevreyi kirletmiyor. Geleceğin projesî Bugünkü yerleşme biçimi oldukça çağdışı, modası geçmiş bir yerleşme düzeni. Bütün gelişmiş ülkelerde tam tersine bir gidiş var. II. Dünya Savaşı sonrası yıkım gören ülkelerde geçerli olan ve bürokratik devletlerde görülen bu ilkel şehircilik anlayışı bugün geçerliliğini yitirdi. Insanlara "sürü" mantığıyla bakılmıyor. Bireyi geliştiren, farklılıkları koruyan yeni modeller üzerinde çalışılıyor. Bugun yapılan, her biri birer tasarım ucubesi blokların maliyeti çok yüksek. Yalnızca maliyet açısından değil, sosyal açıdan da çok yüksek. Yaşama kalitesi, yerleşme düzeni düşünülmeden yapılan bu bloklar er geç yıkılmak zorunda kalınacak. Bu nedenle zaman geçirmeden yeni yerleşmelere yalnızca konut ihtiyacı açısından değil, şehirsel düzenleme açısından da kalıcı çözümler geliştirmek zorunlu. Çağdışı yerleşim * Istanbul'un en önemli problemi, şehirleşmeyi düzenleyecek "pozitif" planlama araçlarının olmaması. Bugünkü denetımci bürokratık planlama mekanizması şehirsel gelişmeyi denetleyemediği gibi imar aflarıyla süreklı şehirsel ranta el koyan bir kesimin lehine ayrıcalık ve haksızlık yaratıyor. * "Hızlı şehirleşme" şehire dışsal bir olay değil. önce göç sonra şehirleşme olmuyor. Bugünkü mekân üretım tarzı şehre göçü hızlandırıyor ve şehirsel standartların korunmasını engelliyor. Istanbul'da bugün gerçekleştirilen "toplu konut" uygulamaları ise ne üretimde ne de tasanmda yeterli koşullara sahip. Kümes gibi konutlar üretiliyor. "Hızlı kentleşme" sorunu... * Konutlar serbest piyasa koşullarına göre üretilmiyor. Bugün üretıcı aynı zamanda yatırımcı durumda. Bu da spekülasyonu arttırıyor, konutların rasyonel koşullarda uretılmesini engelliyor. Ayrıca toplumun bir kesımı kentsel ranttan ıstifade ederken bir bölümü bundan zarar görüyor. * Bugün konuta yatırılan parayla konutun niteliğinin fazla ilgisı yok. Şehir ıçındeki en değerli arsalara yapsatçılar en kötü bınaları yapıp pahalıya satıyorlar. Hatta güzel binaları yıkıp kötü "tıcari* binalar yapıyorlar. * Bugüne kadar hiç dıkkati çekmeyen nokta, şehirsel rantın paylaşımındaki dengesizlik kadar konutlarla eşyalar arasındaki gerilim. Şehirsel rantın oluşumunda terazinin ıki kefesindekı dengesizlik yatıyor Şehırden elde edilen kazanç tüketıme, otomobile gidiyor. Tüketiciler şehirde kaybettıklerı "yaşama kalitesini" otomobilde, beyaz eşyada, elektrikli aletlerde buluyorlar. örneğin 19. yüzyılda Istanbul'da üretimden, ticaretten elde edilen değer kente akarken, bugün akış tam tersi yönde. Konutlar neden pahalı ? * Konutların bir sanayi mamulü gibi tek aşamada üretilmesi mümkün değil. Ancak bugün evlerin ıslak hacimlerinde (mutfakbanyo) ve iç mekanda hızlı bir sanayileşme gözleniyor. Yüksek teknolojıti yapı bileşenleri hakımiyeti ele almış durumda. * Gelecekte evlerin tümünün "eşyalaşması", bir tür tasarlanmış parçalar bütünü haline gelmesi mümkün olabilecek. * Eşyalarda üretim artışı nasıl ucuzluk ve kalite getiriyorsa aynı şey konutlarda neden olmasın ? Konutların "eşyalaşması" mümkün mü? * Bugün tüketiciler eşya konusunda konuta göre kat kat şanslılar. Basit bir bulaşık makinesinın teknik ve tasarımsal kalitesi milyaıiar eden konutlardan çok daha mükemmel. * Konutlar, olması gerekenin iki misli enerji tüketiyor, çevreyi kirletiyor, üstelik en sıradan ve en ucuz sanayi ürünlerınden bile kat kat zevksiz. * Tüketiciler mılyonlarca üretılmeden önce araştırılan ve geliştirilen, yetenekli tasarımcılar tarafından geliştırilen ürünleri kullanma şansına sahipler. Oysa konut tuketicıleri ödedikleri paranın karşılığını alamıyorlar. Kötü tasarımlı eşyalar piyasadan silinirken tüketiciler kötü tasarımlı konutlar karşısında çare Konutlar neden eşyalardan daha kalitesiz ? * Istanbul'un bugün "hızlı kentleşme'ye uygun bir konut üretim modeli yok. Oysa Istanbul'un temel sorunlarını çözmek için, yaşama standartlarını korumak için planlamacıların "Ne yapalım elimizden bir şey gelmiyor" demek yerine kendı araçlarını değiştirmeleri kesinlikle gerekli * Istanbul için önerdiğimiz yeni yerleşme biçimi, yasal konut (apartman) ile gecekondu arasındaki duvan ortadan kaldırdığı gibi konut üretımınin fınansmanını da tıpkı beyaz eşyada olduğu gibi tüketiminin finansmanından ayırıyor. Konuta yatınm yapmak için konut sahibı olmak veya arsa sahibi olmak gerekmiyor. Konutlar tıpkı eşyalar gibi serbest piyasa koşullannda üretiliyor. Ne yapmalı ? 'AHematlf konut", altyapı mallyetinl mlnlmkn edecek, daha akılcı blryerteşme duzenl İle blrim konut basına daha az altyapı yatınmı İle daha nitelikll hlzmet sağlayacak; ısıtma, enerji tüketlmlnl bugunküne göre % 50 duşurmcek, çevreyi klrletmeyecek blryerleame düzeni. 3776