Katalog

TVBELGESEL SORUN YANITLAYALIM 21 Mayıs Cumartesi TV 1 05.30 Belgesel "Yaşama Savaşı" Programda sıvacı kuşu konu edılıyor TV 2 11.30 Belgesel "Hayvanlann Dünyası" Hayanlarda hareket konusu ışlenıyor TV 2 12.00 Seyahat Magazını Vıkıngler hakkında bılgı edınecegız TV214.25TıpDosyası Programda çocuk sağlığı ve Neonatolojl konularında Prof Dr Asıye Nuhoğlu'dan bılgiler alınıyor TV 2 21.05 Belgesel "Kınm Belgeseli" TV 3 00.00 Belgesel "Kanada'nın Doğası" HBB 10.55 Çevre ve Çocuk TGRT 07.10 Belgesel "Hayvanlar Dünyası" TV 2 09.10 Belgesel " Dünya Coğrafyası" Mısır ölumsuzluğun peşinde TV 2 12.25 Çocuğunuz ve Siz TV 2 12.40 Belgesel "Ufo" Tanrılar ve uzaylılar, ABD hava kuvvetlerı pılotlarının UFO lar uzerıne hazırladığı raporlar ve NASA nın gızlı UFO fılmlerı gıbi konular ele alınıyor TV 2 20.55 Cumhurıyet'e Kanat Gerenler T 3 23.15 Belgesel "Biyolojı" Bıyolojı alanındakı gelışmeler konu edılıyor İnsan neden yaşlanıyop? Tuncay Irmak (Izmır) soruyor "Insanoğlu neden yaşlanıyor ve ölüyor. Bunun sebebı hucrelerimizden ve DNA denen. genetik yapımızdan mı kaynaklanıyor? Oğrenebılir mlyim?" Prof Dr A. Nihat Bozcuk (Hacettepe Unıversıtesı) sorunuzu yanıtlıyor "Her canlı turunun en lyı çevresel koşullarda bıle kısıtlı bır omru vardır Bu ömür, örneğın genetığı en lyı bılınen hayvan olan sırke sınegınde (Drosophıla) gunlerle, ınsanda yıllarla olçulur Omur uzunluğunu belırleyen asıl etken genetik yapıtır Zıgottan ergın canlıya kadar canlı gelışımı sırasında tum hucrelerın farklılaşmasını ve belırlı ışlevlerı yapmasını sağlayan genetik özellıklerdır Dığer bır deyımle gelışımsel bır genetik program vardır Deneysel hayvanlarla eşıt çevresel koşullarda yapılan ömur uzunluğu deneylerı bıze genlerın saptayıcı temel etken olduğunu göstermektedır Sırke sıneğı mutantlarının kısa ömurlu olduğunu (25°C de yaklaşık 40 gun) melezlerının ıse uzun omurlu olduğunu (aynı sıcaklıkta 7080 gun) bılıyoruz Insanların anne ve babalarının uzun omurlu oluşları ıle yavrularının ortalama omur uzunluğu arasında bır doğru ılışkı var Ayrıca aynı (ozdeş) yumurta ıkızı çıftlerının uyelerının olum tarıherı arasında 36 ay fark varken ayrı yumurta ıkız çıftı uyelerının olum tanhlerı arasında 75 ay fark bulunmaktadır Yanı tıpatıp benzer genetik yapıya sahıp olan ıkız çıftlerı daha çok benzer omre sahıptırler Bu genetik ozellıkler hucrelerın mıtoz bölunme yapma sayısını da belırler Eğer bır embrıyonık fıbrolast 4050 kez bolunebılıyor daha fazla bolunemıyorsa ondan sonra bır yaşlanma evresı başlayacak demektır Yaşlanma olayı organel, hucre doku organ, organızma ve populasyon duzeyınde ele alınabılır örnek Bır mıtokondrının (hücrenın 22 Mayıs Pazar 23 Mayıs Pazartesl 24 Mayıs Salı TRT INT 14.05 Belgesel " Tren Penceresınden Bu Dıyar" Kars ta kış aylarında başlayan gezı Samsun'da sona erer TV1 12.15 Salıncak Hemşırelık eğıtımı modern hasta bakımı ve hemşırehasta ılışkısı ele alınıyor TV 2 19.45 Yaşayan Tarih TV 3 23.55 Belgesel "Yarının Dünyası" Bılım, teknlk ve tıp alanındakı yenilıkler TV419.30EğitimPaketi enerji santralı) yaşlanırken zarları bozuluyor, kalıtsal madde olan DNA molekullerı bazı uzun baz dızılerını kaybedıyor ve bu 45 000 lık uzunluktakı baz dızılerı koparak çekırdek DNA'sı ıçıne gırıyor Böylece hucre çekırdeğının genetik ıfadesı değışıyor ya da bazı onkogenlerı aktıve edıyor ve yaşlılığa ozgu kımı yanlış ve zararlı olaylar gundeme çıkmış oluyor özellıkle bolunemeyen hucrelerde serbest radikaller denen zararlı kımyasalların reaksıyonu her yaşta goruluyor Bunları zararsız duruma getırmek uzere canlılarda koruma ve tamır mekanızmaları gelışmıştır urneğın serbest oksıjen radıkahnı hıdrojen peroksıte donuşturmek ıçın superoksit dısmutaz enzımı hıdro)enperoksıtı (hucreye yıne zararlıdır) parçalamak ıçın katalaz ve benzerı enzım sıstemlerı evrımleşmıştır Ancak bunlar korumayı bır derece ya pabılıyorlar Bu enzimlerın yapısı, sayısı ve etkınlıklerı yıne genlerle belırienır Ayrıca bu serbest radikaller hucrelerdekı proteınlere ve lıpıdlere olduğu kadar DNA ve RNA'ya da olumsuz etki yapabılıyor Bunların bazıları tamır enzımleri ıle onarılıyor Bırçoğu özellıkle llerı yaşlarda onarılamıyor Böylece molekuler duzeyde bir bozulma ıle örneğln DNA'da şıfre şaşırması oluyor, bu da sonuçta hucrede yanlış ışleve ya da ışlevsızlığe neden oluyor Bu şekilde hucrelerde biriken hasarlar, dokuları ve organları etkıliyor ve kademelı olarak tum canlıyı etkileyıp ölüme neden oluyor O halde bu ıç ve dış zararlı etkılere karşı dırençlı olma ıle omür uzunluğu ılışkılı mıdir? Dıye blr soru aklımıza gelebılır Gerçekten kalıtsal madde olan DNA'nın tamırını yapan enzimlerın özgul etkınlığı ile hayvanlann maksımum omru arasında doğru orantıh blr illşkı bulunmuştur Karmaşık bır olay daha olaylar topluluğu olan yaşlanmayı açıklayabllmek ıçın 130'a yakın hlpotez ve teori ılerı surulmuştur Bunların her bırı deneysel olarak test edılıp, yanlışlık ve doğruluğu kanıtlanıyor, böylece elenıyorlar Bugun ıçin ağırlıklı olanlann ısımlerı özetle şunlardır Somatık mutasyon hıpotezı, serbest radıkal teorısı, programlı genetik teorı, mıtokondrlyal DNA teorısı, otoımmun teori, hormonal teori İnsan Genomu Projesı ıle tum kromozomlanmızdaki DNA şıfreleri ve ışlevlerı açıklanınca, hastalıklar, uzun omurluluk ve kısa ömurluluğe neden olan dızilımler belırlenebılecektır Eskıyen ya da bozulan genler (ya da DNA nın) doğru olanlarla değıştırılmesı ıle kalıtsal hastalık ve yaşlanmanın önune bır derece geçılebıleceğı duşunulmektedır" 25 Mayıs Çarşamba C şıkkı yanlış değil mi? Okurumuz Hasan Kaygılı soruyor 1. Bağışıklık konusunda, bır canlıya dışından verılen bır antıgenle antıkor oluşturmasını sağladıktan sonra tekrar aynı antıgen verıldığınde mutlaka çökelme olur mu? 2. Ikı canlının bırbırlerıyle akrabalığını test ederken (aracı hayvanda oluşturulan antıkorda) az çökeltı veren mı çok çökeltı veren mı yakın akraba sayılır 3. 1988 ÖYS sınavında ılışıkte gönderdığım sorunun cevabı C olarak yayımlanmış Bu cevap yanlış değıl mı? I. II, III, IV ve V nuSwum Çökelm» maralı canlı turleoranı kartşımı nnden seçılen bı%50 reylere Z canlı tüz+ı runden bır bıreyın %65 z+u serumundan bır % 1 Z+Hl mıktar verılmıştır %18 z + ıv Bır sure sonra bu beş canlı turunun %35 z+v kanlarından hazırlanan serumlar, Z turunun serumu ıle ayrı tuplerde karıştırılmıştır Karışımlardakı çokelme oranları tablodakı gıbı olmuştur Buna göre Z canlısı, bu canlı türlerinden hangısıyls evrımsel açıdan en yakın akraba olabılir? B) II C) III D) IV E) V TV 2 20.00 "Yerlı Belgesel" Her Kıyı Ayrı Bır Yaşam TV 3 23.55 Belgesel "Teknik Gelismeler" TV 1 04.05 Avustralya'nın Kuşları TV 2 19.45 Çevre TV 2 20.40 Yerli Belgesel "Fırtına Vadisi" TV 3 23.30 Geçmişten Günümüze Uçaklar Programda BR71 tanıtılıyor TRT INT 14.26 Belgesel "Hayvanlar Alemı" 26 Mayıs Perşembe 27 Mayıs Cuma TV 1 06.15 Belgesel "Yaşadığımız Dünya" TV 2 21.00 Gerçeğin öteki Yüzü TRT INT 14.36 Belgesel "Bunalımlı Yıllar" 1,11, III, IV ve V numaralı canlı A) I türlerinden seçılen bıreylere Z canlı turunden bır bıreyın serumundan bır mıktar verılmıştır Bır sure sonra bu beş canlı turunun kanlarından hazırlanan serumlar, Z turunun se rumu ıle ayrı tuplerde karıştırılmıştır Karışımlardakı çökelme oranları tablodakı gıbı olmuştur Buna göre Z canlısı, bu canlı türlerinden hangısıyle evrımsel açıdan enyakın akraba olabılır? A)ı B ) l l C)lll D)IV E) V (1988) Sorunuzu Cerrahpaşa Tıp Fakültesı Iç Hastalıklar bölumunden Doç Dr Vedat Hamuryudan yanıtlıyor "Bır solusyonda antıjen ve antıkor kombınasyonun agregasyon oluşturduğu ımmun yanıt, presıpıtasyon "çökeltı" ıle sonlanmaktadır Maksımum çökeltı oluşması ıçın antıjen/antıkor oranının optımal "ekıvalen zon"da olması gereklıdır Antıkor ve antıjen fazlalığında lyı bır çökeltı gelışmez isı, alektrolıt, hıdroıen konsantrasyonu, anti)en, ımmunoglobulın tıpı vb faktörlerde sonucu etkılemektedır Bu nedenle her antıkor antıjen varlığında presıpıtat gelışmez Gelışen çökeltının anlamlı kabuledılmesı ıçın test tupunde en az ıkı mislı dılasyonda ıkı tupde çokeltı gözlenmelıdır Bu bılgiler doğruftusunda da sınav sorusunun doğru yanıtı anahtarda belırtıldıöı gıbı "C" olmalıdır Zıra bu tupde anlamlı bır çökeltı gozlenmemıştır"