Katalog

R U S Y A D A E Ğ İ T İ M gibi karşılar. Görüldüğü gibi, genelde kuş yavruları basılanma yoluyla analarını ya da anababalarını tanırken, özellikle memelilerde, analar yavrularına basılanır. Ancak "izleme" konusunda, söz gelimi koyun, keçi, eşek gibi toynaklıların yavruları, tıpkı kazların yaptığını yapar, doğumdan hemen sonra yakınlarında buldukları anababalarının ardına takılırlar. Bu dönemde insanlara basılandıkları da olabilir. Yine köpekler, 46 haftalık olduklarında, sosyal ilişkilerinin gelişimi açısından kritik dönemi yaşarlar. O zaman diğer köpeklerle ya da onların yerine koydukları kişilerle sıkı bağlar oluşturur, bu sırada dövülseler de, kovulsalar da ilişkiyi koparmazlar. Rusların bîlim kenti çöküş içinde Amerikalılarla rekabet için kurulan Akademgorodok bilim kentini terkeden terkedene. Geride sadece kesinlikle ülkeden ayrılmayı düşünmeyenlerle dış ülkelerde henüz iş bulamayanlar kaldı. S Gelelim insanlara!.. En azından "basılanma benzeri öğrenme süreçleri", bizim için de çok önemli, özellikle de yaşamın erkek dönemlerinde, yani bebeklik çağında. Bebeğin bir tek "anne"si olmalı ve onun yerinin "çok özel" olduğu bilinmelidir. Bu kişinin, biyolojik (öz) anne olmasa bile, annenin rolünü üstlenmesi gerekir. Böyle birinin eksiklığinde, örneğin sık sık değişen bakıcıların gözetıminde büyüyen bir çocuğun, kronolojık yaşı ile gelişme yaşı arasında kolay kolay uyuşum sağlanamaz ve ileride düzeltilmesı olanaksız bozukluklarla karşılaşabilır. Burada, anne konumundaki kişinin ekonomik ve sosyal durumunun önemli olmadığını belirtmekte de yarar vardır. Eş seçimi söz konusu olduğunda, insan için biyolojik bir "negatif basılanma"nın ızleri ortaya çıkıyor. Toplumsal eğilimleri ve tabularıyla insan ilişkıleri nice karmaşık olsa da, ancak, çocukluklarında bir arada bulunup birlikte büyümemiş kişilerin mutlu çiftler oluşturdukları yolunda belirtiler var. Tayvan'da ve Israil kibbutzlarında yapılan çalışmalar, bir arada büyüyen insanlar arasında eşeysel çekiciliğin bulunmadığını gösteriyor. Tayvan'da bir tür "beşik" kertmesi ile gelin, daha çocukluğunda güveyin ailesine evlatlık giderken, kibbutzlardan birçoğunda çocuklar, doğumlarından itibaren, akranlarından oluşan gruplar içinde büyürler. Her iki durumda da anababaların kararıyla kurulan evliliklerin çok azı "yürüse" bile, toplumsal baskılann etkisiyle bu yöntemlerde ısrar edilir. Insanın bireysel gelişimindeki etik ve estetik temel görüşlerin, basılanmaya benzer biçimde belirlendiği duyarlı döneler vardır. Bu dönemlerin doyurulmadan geçirilmesi, kalıcı bozukluklara yol açabilir. öte yandan, görüşlerini bu yolla benimsenmesi, son derece tehlikelidir de! çocukları "eğitım" yoluyla politik ve dinsel açıdan biçimlendirmeye kimsenin hakkı olup olmadığı sorusu akla geliyor ki, bu konuda, çocuklarımıza karşı dürüst olabimek için, on altısına varıncaya dek onlara yalnızca evrensel etik değerleri kazandırmak gerektiği görüşü ağırlık kazanmakta. 1 Almanca Praggung Fransızca lmp*gnation, Ingilizce Imprinting karşılğı Türkçedekı degışık kaynaklarda daha once, Damgalanma, Basımlama, Bağlanma gıbı terımlerle karşılanmaya çalışılmıştır. Basılanma terımı burada ılk kez önerılmektedir. Insanda basılanma ovyetler Biriiği'nin dağılması ve yaşanan ekonomik iflas, bilimi de vurdu. Türkiye'ye de gelen ve halen üniversitelerimizde yararlı çalışmalar yapan bilim adamlannın ve bilimin Rusyadaki dunımu üzerine New Scientist'de yayımlanan biryazının özetini veriyoruz. Sovyetler Birliğı ile ABD arasındaki yarışın her alanda iyice belırginleşmeye başladığı 195O'lı yıllarda Kruşçev, ülkenın bir akademi şehrıne ihtiyacı olduğunu söyleyerek böyle bir şehrin kurulması için emir verdı. Moskova'nın 3500 kilometre doğu Sovyetler Biriiği'nin ortadan kalkması ve Rusya'da pazar ekonomisı kurallarının işlemeye başlaması Akademgorodok'u altüst etti. Şehirdeki 30 enstitüde çalışan bilim adamlannın üçte biri ülkeyi terketti, çoğu Israil'e, ABD'ye, Batı Avrupa ülkelerıne, yetenekli bilim adamlarına aç olan Çin'e ve diğer Asya ülkelerine göç etti. Parasal yönden korkunç bir çöküş yaşayan şehirde kalan bilim adamları da, ya başka işler arıyorlar, ya da batı ülkelerinden parasal kaynak temin etmeye çalışıyorlar. Çalıştığı laboratuvarın geçen yı! devletten (Bılimler Akademisi kanalıyla) sadece 3 milyon ruble (2000 dolardan bi yen laser fizikçisi David Shapiro, "Sahip olduğum tek laser, bilgisayar yazıcısının içindeki" dıyor ve ekliyor, " Moskova, araştırmacıların sorunlarına bir çare bulmazsa diğer bilim adamları da ülkeyi terk edecekler". Bir veya iki yıllık kısa dönemli akademik çalışmalar için batıya giden araştırmacılar da Akademgorodok'a geri dönmek istemiyorlar. Vladimir Jirinovski gibi faşistlerin yarattığı antısemıtizm korkusu yahudi araştırmacılann ülkeden göç etmesinde çok etkili oluyor. Batıda eski Sovyet bilim adamları için olan yerin kısıtlı olması, ancak en iyilerin batı üniversitelerince kabul edilmesine neden oluyor. Akademik yönden çok yetenekli olan yığınla bilim adamı Sibirya'daki bu şehirde gelecek endişesi içinde yaşıyor. Yakıt şirketine para ödenemediği için ünrversite binaları ısıtılamıyor, sıcaklığın sık sık 30 derecenin altına düştüğü düşünülecek olursa durumun pek parlak olmadığı anlaşılır. * Dr., Dicle Üniv. FenEdb Fak. Biyoloji Böl. Geçmiştekı başarıları ve olağanüstü yetenekli bilim adamlarından oluşan kadrosu nedeniyle Akademgorodok'taki en şanslı enstitü, Nükleer Fizik Enstitüsü. Enstitüde çahşan araştırmacıların ortalama gelirleri ayda 200 dolar (diğerleriyle karşılaştırılamayacak kadar doyurucu), bu enstitü geçen sene umduğu bütçenin sadece %30'unu aldı ama batı ülkeleriyle kurduğu ilişkiler sayesinde parasal durumunu dengeleyebiliyor. Enstitünün ticari amaçlar için, yüksek enerjili elektrçnlar üreten küçük parçacık hızlandırıcıları tasarlaması ve üretmesi de parasal bir Sibirya'daki bu üniversitede çok yetenekli biryığın bilim adamı endişe içinde yaşıyor. Yakıt şirketine para destek olusturuyor. Dünyanın ilk elektronödenmediği için 30 derece sıcaklıkta bilim yapılmaya çalışılıyor. pozitron çarpıştırıcısını üretsunda, Novosibirsk şehrinin yaklaşık 30 miş olan enstitü, daha sonra ürettiği ilerı kilometre güneyindekı Akademgorodok, raz fazla) aldığını söyleyen Alexander Kel, bir model olan VEPP2M ile 10 gigaelekt"Bu kışı nasıl çıkaracağımızı gerçekten işte böyle ortaya çıktı. ronvolt'a kadar olan çarpışmaları gerçekbilemiyorum" diyor. Genetik ve Hücre BiSehir genel olarak, modern Amerikan üleştirebiliyor. Şimdi eğer yeterli kaynak limleri Enstitüsü'nden Ada Romaşekenniversitelerinin kampuslerıni andıran bir bulunabilirse, atomaltı fizikte ilerlemeleı ko, "Çok biçimsiz bir durum, kömür işçimimarı modele göre inşa edılmişti, fakat sağlayabilmek için daha güçlü bir çarpıştıleri gibi grev yapamayız ki" diyerek çareçok daha büyüktü. Akademgorodok'ta, rıcı tasarianacak. sizliğini dile getiriyor. bilim adamları, akademisyenler, teknisBatıyla olan işbirliği pek güvenilir bir çöyenler ve bunlann ailelerinden oluşan züm değil, sadece kar amacıyla Akadem Yabancı yayın yok 75.000 kişi yaşıyordu. Şehirdeki yaşam gordok'a yaklaşan batı şirketleri, eğitilme koşulları oldukça iyiydi; akademik kadroŞehirde kalan bilim adamlarının çok sasi yıllar alan akademik kadroyu sonun. nun maaşları yüksekti; marketlerde her yıdakı dertlerinden biri de yabancı yayınkadar kullanmaya çalışacaklardır. Durun çeşit tüketim maddesi bulunabiliyordu. lara artık ulaşamamalan. Dışarı göç eden doğrudan Rusya'nın ekonomik durumuyk Çok iyi donatılmış laboratuvarlar ve küve geride bıraktıkları dostlarını unutmabağlantıh olduğu için araştırmaların gele tüphanelerde Sovyetler Biriiği'nin diğer yan bilim adamlannın gönderdikleri yayınceği oldukça düşündürücü. yerlerinde yasak olan bir çok batı kaynaklı lar da olmasa hiç bir süreli yayın takip eKaynak New Scientist yayını bulmak mümkündü; ideolojik baskı dilemeyecek. Laboratuvartarın düştüğü Sinan Özeren ağır degıldi. durumun da içler acısı olduğunu söyle En şanslısı nükleer fizikçiler