Katalog

UZAY ARAŞTIRMALARI Uyfcuodası eözBttemedd» Uzayda yaşamın dayamlmaz yalnızlıgı W Uzay gemisinde 14 ay nasıl yaşanır? şllerin yaintz bu alemin tutkunu değil, aynı zamanda ruh durumu hakkında blr pisiklyatr kadar bilgili olmaları gerekiyor. Mir sakinleri, işlerin karışmaması için sorumluluklan belirlemişler. Polyakov'un günleri ciddi kurallarla düzenlenmiş. Dahiliye uzmanımız, sabah saat 8'de saatin çalmasıyla uyku tulumundan çıkıyor. Uzayda kann kasları gevşemediği için uykuda kann kıvnlıyor. 1992 yılında 8 gün Mir'de yaşayan Alman astronot KlausDietrich Flade, 'Uzayda uyurken yan açık sustalı blr çakıya benzryordum' dlyor. Modern Robinson daha sonra tuvalete gidiyor. Dlşlerini susuz temizllyor (macun bez üzerine sıkılıyor) ve uzuvlarını ferahlık veren bezlerle siliyor. Duş ve lavabo, yapım hatalı olduğu için kullanılamıyor. Musluk açıldığında ortaya çıkan baloncuklar, tüm kapsülü dolduruyor. Buna karşın klozet çalışıyor. Dışkı bir kapta birikiyor, idrar ise özel bir işlem sonucu su, hidrojen ve oksijene ayrıştırılıyor. Gaz dışarı veriliyor, oksijen de havaya karışıyor. öğlenleri mürettebat yemek yiyor. Menüyü toz besin, ısıtılmış konservede et, bazen sebze ezmesi ve meyve suyu o Uzay Robinsonları: Sovyet kozmonotlar, uzay istasyonunda uzun süre kalma rekoru deniyorlar. • Yeryüzünden psikolojik destek • Hapishane mi daha iyi, uzay mı? • Uzayda tuvalet • Ingiliz astronotun cinselliği • Rüyalar bile değişik. Ir MlrKozmonotu uzayda uzun süre kalma rekoru deniyor. 14 ayı çekim kuvveti olmadan ve tüpten beslenerek geçecek. Bundan önceki görevler, kozmonotların depresyona girmesi nedeniyle yarım kalmıştı. Uzay istasyonlarındaki bu garip yaşam, ölüm arzusunu geliştiriyor. Valery Polyakov (51) dünyada iken otuımuş karaktere ve yüksek duygusal istlkrara sahip bir kişiydi. Beton gibi bir adaml Şimdi yeteneklerini gökyüzünde ispatlamak durumunda. Polyakov 3 aydır Rus uzay istasyonu 'Mir'de, 80 metreküplük bir ortamda bulunuyor. Ancak 1995'ln ilkbaharında dünya yüzeyine inebilecek. Kahramanımız, meslektaşları Vlktor Afanasyev ve Yuriy Usatşov'la 8 ocak günü Soyus Kapsülü'ne bindi ve saat 13'de taşıyıcı roket ateşlendi. Tıpkı bir jinekolog sandalyesinde oturmuş gibi duran üçlü, 8 dakika sonra atmosferden çıktılar. Yalnız soğuk çay içilebilen ve acil durumda bir mini tuvaleti kullanan kozmonotlar, amaçlarını gerçekleştirmeye çalışıyorlardı. Içine geçecekleri Mir (Banş) istasyonu saatte 22400 km. hızla dünya çevresinde dönüyordu. 2 gün sonra kovalamaca sona erdi ve otomatik antenler devreye girdi. Basınç bentleri açıldı ve kozmonotlar yaşayacakları yeni ortama geçtiler. Rusların yeni uzay evi pek de misafirperver bir görünüşe sahip değil. Ana oturma odası 7,67 m. uzunluğunda. Koridorlarla 'Kwand V, "Kwant 21 modüllerlne ve laboratuvar 'Kristal'a ulaşılıyor. Polyanov, kendisini neyin beklediginl blliyordu. SO'II yılların sonunda 241 gün boyunca böyle blr konservenin içinde bulunmuştu. Alman uzay araştırmacısı astranot Ulf Merbold da 'Hapisanede olmaktansa uzayda olmak daha iyidir' diyordu. Ruslar planlanan bu rekor geziyle gelecekte bir Mars yolculuğu olasıltğını destekliyorlar. Kırmızı gezegene yolculuk 3 yıl sürecek. Buna ruh ve beden dayanır mı? Gezide, ruhsal değişimler doktor tarafındari not alınıyor. Belirli aralıklarla kan testi yapılıp, hormon durumu analiz edilecek. Alman Uzay Araştırma Kuruluşu (OLR) hafıza ve reaksiyon testleri yapacaklar. 'Daimi misafir', mavi 'penguen' kostü mü ile uzay aracında dolaşıyor. Iş elbisesl, her hareketine yapay karşılık veren plastik kablolarla donatılmış. Uzayda ortaya çıkan kas erimesi de çok büyük bir problem oluşturduğundan, Mir konukları bunu engellemek için günde iki saat bisiklete binmek, yay çekmek ve döner bantta koşmak zorundalar. özellikle başlarda, alışma öneminde vücut epey etkileniyor: * Susuzluk hissi azalıyor. * Kemiklerde kalsiyum azalıyor, 3 ay sonra bu olay duruyor. * Hemen hemen her astronot ilk ikl hafta içinde soğuk algınlığına yakalanıyor * Bağışıklık sistemi gücünü yitiriyor. Yuriy Romanenko 1978 yılında Mlr'den önceki araç Salyut'la yaptığı yolculukta iltihaplı bir yanakla beklemek zorunda kalmıştı. Bağışıklık sistemi zayıflamış; vücudu, bir diş iltihabının üstoslnden gelememişti. Meslektaşı Aleksander Laveykin 1987 yılında Mir'deyken kan dolaşım sistemi bir çöküntü geçirdl. Uzay, Insanı ruhsal olarak da çok etkiliyor. En önemll faktör, yaşamı sürdüren faktöıiere devamlı bağımlı bulunmak. Teknik olmasaydı, şu anda donmuş, boğulmuş veya yüksek basınçtan dolayı kanlı et parçalanna dönüşmüş olurlardı. Çoğunlukla ilk üç ay sonunda, astronotlann kafasındaki felaket reslmleri büyüyor ve bunlar içlerinde korkuyu geliştiriyor. Tabli herkes bu kâbusları bastıramıyor. 1985de Vladimir Vasvutin, Salyut uzay Istasyonundan zamanından önce çıkanlmak zorunda kalmıştı. Nedeni ise depresyon altında olması ve ölüm korkusu çekmesiydi. Böyle olaylar Ruslan uzunca bir süre sessizliğe gömüyor. Uzay yolculuklanndaki stres faktörlerine dayanabilecek ki luşturuyor. Daha sonra ise koyuluyoriar. Kaptan Afanasyev kontrol sistemini denetliyor, mühendls Usatsov teknikten sorumlu, Polyakov da temizlikle uğraşıyor. Böylece günler geçip gidiyor. Uçlünün özel hayatı, alkolsigara alışkanlığı, dışarı çıkıp dolaşma olanağı yok. Bilimsel araştırmalar da yalnız Polyakov'un yaptığı tıbbi deneylerle sınırlı kalıyor. Saat 18'de dinlenme saatl geliyor. Astronotlar boş zamanlarında Mir'in 13 penceresinin birinden dışarı bakıyorlar ve 400 km yükseklikte şaşırtıcı derecede güzel bir manzarayla karşılaşıyorlar. Her 90 dakikada blr, güneş doğuyor ve aynı ritimle dünya bir aydınlanıp mavi bir top oluyor, bir karanlığa gömülüyor. Bu rengârenk an kozmonotlan ruhsal açıdan yoğun bir şekilde etkiliyor. Mirpsikoloğu Aleksander Slyed 'Yukardayken kendllerinl cennetteymlş glbl hissedlyortar* diyor. Ruhsal yüklerin etklsini azaltmak için her 90 dakikada bir, Moskova yakınlarında bulunan ana Mir istasyonundan psikologlar devreye girip, 10 dakikalık konuşma seansları yapıyorlar. Bu konuşmalara aile üyeleri ve arkadaşlar da katılıyorlar. Kısa süreli konuşmalar, monotonluğu engelleyemiyor. 4060 gün aralıklarla canlı taşımayan bir ulaşım aractyla, Hollyvvood filmleri, kitaplar ve mektuplar geliyor. özellikle dünyadan gelen mektuplara sevinç büyük oluyor. Uzun zaman süreci, kozmonotlann motivasyonunu ve çalışma hırsını etkiliyor, onları pasaklı ve saldırgan yapıyor. Biyolojik ritimleri değişiyor, vücut ısıları analizlere göre oğle öncesi düşüyor. Rüyalan bile değişik. Polyakov her LOtfen sayfayı çevlrtniz. 3665