Katalog

SORUN YANITLAYALIM TVBELGESEL Sıvı azot nedin? Blr okurumuz soruyor: "Sıvı Azot nedir? Oluştunılurken hangi işlomlorden geçer. Nereden ve nnsıl elde edilir? Kullanım alanlan nerelerdir?" Prof. Dr. ömür Akyüz (Boğaziçi ÜniversitesiFizik) yanıtlıyor: Bilindiği gibi azot doğada bulunan elementlerden biridir. Elle tutulan, gözle görülen madde genel ve basit olarak, katılar, sıvılar vo gazlar olarak sınıflanır. Katıların atomları (veya molekülleri) arasındaki bağlayıcı kuvvetler oldukça büyük, dolayısıyla bunları birbirinden ayırmak için gerekli enerji fazladır. Sıvılar için bu değerier daha az; gazlar için İS9 neredeyse yok donecek kadar azdır. Efler bir katı cisme yeterince enerji (ısı halinde) verilirse, cismin sıcaklığı önce bir değere kadar yükselir, sonra bu enerji cismin tümatom veya moleküllerine ortalama olarak eşit miktarda paylaştırılıncayn kadar sıcaklık sabit kalır; en sonunda da aralarındal.i bağı yeterince zayıflatacak kadar onerjiyi a!an atom veya moleküller artık birbirlerine eskisi kadar sıkı sıkıya bağlı olmadıklarından katı cisim erir, yani sıvıya dönüşür (suya attığınız ya da elinizde tuttuğunuz). Enerji vermeyi yani ısıtmayı sürdürürsek bu kez de daha yüksek bir belirli cıcaklıfia erişince atom veya moleküllerin birblrlerinden iyice ayrılmalarını sajlayacak enerji her birine gene sıcaklık sabit kalafak oriştikten sonra sıvı bııharlaşır (bunu kaynayan suda her zaman gâzüyoruz), yani gaz haline geçer. Şirr.rfi bu süreçlerin tersine çevrildiğini düşünelim, bir gaz alalım ve soğutmaya, yari içindon enerji nimaya başlayalım. Bu d'jrumda, bJbirinden bağımsız olarak uçuçan atom veya moleküller gittikçe yavaşlayarak birbirlerine yaklaşırlar. Böyleca tirbh lerir.in etki alanına girmeye başlayan mo'eküller sıcaklığın yukarıda buharlaşırken gelmiş olduğu değerde sabit kaldığı bir süre sonunda bir sıvı oluştururlar. Herhangi bir şeyi gerektiği kadar soğutmak için çeşitli soğutucular kullanılır. Azot, doğada serbest halde en çok bulunan gazdır; havanın yaklaşık % 80'ini oluşturur. özel soğutucular yardımıyla havadan çekilerek kolaylıkla sıvılaştırılır (bu sürece aslında yoğuşma denilir). Bu, 77 K (kelvin) veya 196°C sıcaklıkta olur ve bu sırada azot gazının her kilogramı 200.000 J enerji yitirir. Erime veya donma (katılaşma) sıcaklığının da, buharlaşma veya yoğuşma sıcaklığının da sabit olduğunu söylemiştir. Bu basit değerler, maddeden maddeye değişir, çünkü atom veya moleküllerin yapısal özelliklerine bağlıdır. Böylesine sabit sıcaklık gerektiren herhangi bir süroçte bu olaytarın kullanılması çok büyük yarar sağlar. Gerek bilimsel araştırmalarda gerekse birçok teknik ve teknolojik uygulamada bu yönteme başvurulur. Anılan bu sabit sıcaklıkların en ilginç kullanımlarından birisi teımometrelerin kalibre edilmesi, yani sıcaklığa bağlı ve kolay gözlenen fiziksel olayın ölçüsünün (örneğin cıva sütununun yüksekliği) sıcaklık ölçüsüne çevrilmesidir. Son günlerde beliren bir umut, oldukça ucuz sayılabilecek bir maliyeti olan sıvı azotun dolaylı da olsa çok daha önemli yarar sağlamasına yol açacaktır. Bir süre öncesine kadar erişilmesi çok daha zor ve pahalı olan sıvı helyum sıcaklığında (4 K, 269°C) bazı metal veya alaşımlarda görülen ve olektrik enerjisinin neredeyse hiç ziyan clmadan aktarılması veya kullanılması domek anlamına gelen üstün ıletkenlik olayına, bazı yeni alaşımlarda sıvı azot sıcaklığında da rastlanmaktadır. (Tabii ki bunun daha da güzeli olayın oda sıcaklığnıda da ortaya çıkabildiği malzemeleri geliştirmektir.) Aldığım vitamin zararlı olur mu? TV1 05.30 Belgesel "Yaşama Sava»>" TV 2 11.30 Belgesel "Hayvanlann Dünyası" Tehlikeli hayvanlar, dişler ve pençeler. TV 2 12.00 Seyahat Magazini TV 2 21.05 Belgesel " Matematiğin Aydınlık Dünyası" TV 3 00.00 Belgesel "Batı Uygarlığı" TGRT 07.10 Belgesel "Hayvanlar Dünyası" TGRT 09.30 Bilim Dünyasından Haberler TV 2 11.45 Çocuğunuz ve Siz TV 2 14.10 Belgesel "Ülkeler Cografyası" Gergedanların soyunun tükenmesl işleniyor. TV 2 20.55 Cumhureyet'e Kanat Gerenler T 3 23.15 Belgesel "Biyoloji" TGRT 07.10 Belgesel "Hayvanlar Dünyası TV 1 03.30 Belgesel "Değerli Düşünceler" TV 2 22.50 Açı TV 3 23.35 Belgesel "Horizon" Büyük uzay teleskopları tanıtılıyor TRTINT 14.05 Belgesel" Tren Penceresinden Bu Diyar" TRT INT 00.15 Belgesel "Türkiye'nin Hazineleri" Anadolu Medeniyetleri Müzesi, insanlığın temel gelişme çizgisinden bir kesit sunar. 26 Mart Cumartesl 27 Mart Pazar Yıldız haritaları nerede? Kııbüay öztürk (Eskişehir) soruyor: "Ber.'m scrum yıldızlarla ilgili. Fakat yıldız deyince herkesin aklına gelen astrcloji ile değil gerçek yıldız bilimi clan astronomi ilo ilgili. Daha bilinçli bir gökuzay meraklısı oİ3bilm:!: için gerokll olan yıldız harltalannı nereden tomln edabileceğim konusunda yardımcı olursanız sevinirlm." Prof. Dr. Ömür Akyüz'ün (BÜ Fizik) yanıtı: önce, parabilim denemeyecek ve para tuzağından başka bir şey olmayan konulara clan çok yaygın ilglyi çok güzel dile getiron okuru, sorusundakl duyarlılıktan dolayı kutlamak isterim. Bu konuda kondisino üniversitelerin aslronomi bölümbrirdeUi rr.eslektaşlanm seye sevo yardımcı clacaklardır. Anadolu Üniversiteci'nda clduğunu sanmıyorum ancak, An!:ara Üniversitesi Fen Fakültesi'nde Prof. Osman Demircan veya Doç. Etem Derman yol göctercceklerdir. Bilim Teknik: Ayrıca "Ege Üniversite si Astronomi Topluluğu" ile ilişki kurabilirsiniz. Adresi: Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü, BornovaİZMİR 35100. Tel.: A.S. Aydın (IstanbulGöztepe) soruyor: "Gazetelerde okuduğum yazılardan etkilenerek bir süredir (2 ay) her gün 100 mg.'lik E vitamini alıyorum. Şimdiye kadar zararlı bir etkisini görmedim. Aksine kendimi her zaman olduğumdan daha zinde hissediyorum; en belirgin özelliğim haline gelen yorgunluk ve durgunluk hissini yaşamıyorum. Bu etkiler psikolojik olabilir mi? Sürekli kullanım ileride bir sorun yaratabilir mi?" Sorunuzu Dr. Oktay Özdemir (Hacettepe Tıp) yanıtlıyor: Vitaminlerin hemen hemen hepsini, çok ciddi beslenme bozukluğu yoksa, zaten besinlerden yeterince almaktayız. Bu nedenle ayrıca vitamin hapları almaya gerek yoktur. Üstelik vitaminlerin pek çoğunun eksikliğinde, gerçekton bazı nafif ya da ağır seyirli hastalıklar ortaya çıkarken, kesin nedeni E vitamini eksikliği olan bir hastalık henüz bilinmemektedir. Bu nedenle halsizlik, iştahsızlık, vs. gibi günlük yaşamda zaman zaman karşılaştığımız durumlar için yalnız E vitamini değil, herhangi bir vitamin hapı kullanılmasına gerek yoktur. Bu gerçeklere karşın, vitamin hapı kullananların bir kısmı, yarar gördüklerini ifade ederken. Bunun nedeni "plasebo etkisi" adı verilen bir olgudur. Bunu şöyle açıklamak gerekir. Hastalığı ya da yakınmalan için verilen herhangi bir tedavinin etkilı olacağına inanan yüz kişiye içinde etkin bir madde bulunmayan bir hap, yani "plasebo" da verseniz Ifirneğin yalnızca şeker içeren bir tableti ilaç olarak verseniz), bu yüz kişiden en az 10'u, hatta kimi durumlarda yarısının yakınmalan düzelecektir. örneğin hipertansiyonu olan hastalara etkin madde içermeyen haplar verildiğinde, hipertansiyonun iyileşme oranı % 30 civarındadır. Plasebo etkisinin bir nedeni de bazı yakınmalarının zaten kendiliğinden geçecek olması ve rastlantısal olarak kendiliğinden.iyileşme döneminde herhangi bir ilaç yerilmiş olmasıdır. örneğin işyerindeki sıkıntılara bağlı yorgunluk ve dikkat dağınıklığı yakınmalan olan bir kişinin bu yakınmalan kendiliğinden 810 günde geçecekse bile, arada bu kişi E vitamini kullandığı takdirde, iyileşmosini E vitaminine bağlayacaktır. 28 Mart Pazartes! 29MartSah TV 1 12.15 Salıncak TV 1 03.05 Belgesel "Transantartica" Güney Kutbu'na yapılan yolculuk . TV 2 21.00 Belgesel "Yaşayan Tarih" Osmanlı idaresinde Ermenilerin her alanda nasıl geliştiklerini ve nasıl sadık bir tebaa olduklan 1860'lardan sonra ise misyoner faaliyetleri, yabancı okulların ve büyük devletlerin kışkırtmaları ile kurulan terör komitelerinin kanlı eylemler nasıl geçtiği anlatılıyor. TV 3 23.55 Belgesel "Yannın Dünyası" Teknoloji alanındaki yeni gelişmeler ve buluşlar ele alınıyor. TV 2 20.00 Her Kıyı Ayn Bir Yaşam Anadolu'yu Rumeli kıyılarından ayıran Istanbul Boğazı'nın Karadeniz'den girişiyle başlar. Rumeli ve Anadolu Kavağı tanıtılır. TV 3 23.55 Belgesel "Teknik Gelişmeler" TV 1 04.15 Belgesel " Matematiksel Mozaik" TV 2 20.40 Berlin Botanik Bahçesi TV 3 23.30 Geçmişten Günümüze Uçaklar TV 1 06.15 Belgesel "Yaşadığımız Dünya" Amozon ormanlarında yaşayan insan ve hayvanlar tanıtılıyor. 30 Mart Çarşamöa 31 Mart Perşembe 1 Nlsan Cuma