Katalog

KISA HABERLER Tanihin en eski öğretmenleri Muazzez Ilmiye Çığ* urdumuzda öğretmenler Günü kutlanırken tarihteki en eski öğretmenler geldi aklıma. Kimlerdi bu öğretmenler? Ne zaman yaşamışlardı? Nasıl çalışmış, neler öğretmişlerdi? öğretmenöğrenci, öğretmen aile, aileöğrenci ilişkileri nasıldı? Işte bir yığın soru karşımızda! Bu soruların yanıtını yine kendilerinden öğrendiğimiz en eski öğretmenler, bundan en az beş bin yıl önce yaşamış ve çalışmaya başlamış olan Sümerli öğretmenlerdi. Onlar ilk olarak dillerine göre bir yazı icat etmeyi başarmışlardı. Bu yazıyı öğretmek için okullar açtıran, yazıyı her konuyu yazabilecek kadar geliştiren, kil üzerine yazdırarak ölümsüzleştiren, bilgi üzerine bilgi katan, zamanlannın bilginlerini yetiştiren bu öğretmenlerdi. Yazı işaretlerini oluşturân çizgilerin çiviye benzemesinden bugün Orta Hittt dönemiM.Ö. 15. yüzyıl sonu bağış b»lçiviyazısı adını verdiğimiz bu yazı ile g»sl. ÇM yazısı Hltltçesl II» yazılmış. Boğazköy yazılmış kil tabletler, binlerce yıl top Hattuşaş'da bulunmuştur. rak altında kaldıktan sonra, geçen kan ve başarılı öğrenciler olduğu gibi, yüzyıl içinde çıkarılmaya başlanıp dilleri haylaz, sokaklarda başıboş dolaşan, çözülünce, bugünkü bilgilerimizin ana okula gitmekten hoşlanmayan, yaramazkaynağının bu Sümerli öğretmenlerin lık ve sorumsuzluklanndan dolayı ailelegayretlerine, çalışmalarına dayandığı anrini bıktınp usandıran, öğretmenlerinden laşıldı. Ne mutlu bize ki, bu bilgileri veren azar işitip dayak yiyen çocuklarla biriiktabletlerden binlercesi istanbul Arkeoloji te, hem çalışarak ailesinin geçimini sağMüzeleri Çiviyazıh Belgeler Arşivi'nde bulayıp hem de okula giderek başan kazalunmaktadır, nan öğrenciler de varmış. Sümerli öğretmenler okullarda yalnız O zamanda da öğrencilerini en iyi şeyazı öğretmekle yetinmemiş, matematik, kilde yetiştirmek için büyük bir özveri ile geometri, tıp, astronomi, sanat, tarih, çalışan, didinen öğretmenlerin yanında, coğrafya, hukuk, edebiyat, doğa ve dil bir takım elbise, bir değeıii yüzük ve içbilgisini de öğretmişler, bu konularda kikisi ile birtikte dört dörtlük bir ziyafete taplar geliştirmişler, iki dilde sözlükler yakarşılık, takıştığı veya derslerini beğenzarak Sümerliler'e Akatca, Akatlılar'a Sümediği bir öğrenci ile arasını düzeltip, merce öğrenme olanağı sağlamışlar ve beğenir olan öğretmenlerin de var olduböylece bilimlerimizin temelini atmışlarğunu yine onlann kaleminden öğreniyodır. Onlann yetiştirdiği yazariar en az elliruz. Ne değişmiş en az dört bin yıl içinbin satın bulan ve izleri zamanımıza kade? dar ulaşan zengin bir edebiyat yaratmış"Okulu koru, o öğrenmenin sonsuz lardır. durağıdır." "Girerken gözler kapalı, çıBu öğretmenlerin çalışmaları yalnız karken gözler çok açık olan yer neresikendi halkı için yarariı olmamış. Bütün dir? Okul." "Yazı, öğrenmenin annesi, Ortadoğu milletleri onlann icat ettiği yazıkonuşmanın babasıdır." demiş Sümer yı alarak kendi dillerini yazmışlar. Onlann öğretmenleri. ürettikleri bilgilerden, yarattıklan edebî Çağlar boyu büyük bir özveri ile bilgiyapıtlardan yararlanarak bu bilgileri geniş leri kuşaktan kuşaga aktaran, onlara yekitlelere yaymakla kalmamışlar, aynı zani yeni bilgiler katarak insanlığın ilerlemanda kendi kültürierini, tarihlerini de yamesini sağlayan gelmiş geçmiş bütün zıya geçirmişler. Bu belgelerden Ortadoöğretmenlerie biriikte, bu eski öğretgu'nun 3000 yıllık yaşantısını öğrsnmemimenleri tanımamız için bize çiviyazıh bize de Sümer öğretmenleri neden olmuşlimlerin yolunu açan ve milletimize her tur, diyebiliriz. alanda bir öğretmen olan yüce ve aziz Bu öğretmenler okullarındaki günlük Atamızı saygı ve şükranla anmak en büyaşantıyı, öğretmenöğrenci, öğretmenyük borcumuzdur. aile, aileçocuk ilişkilerini de yazarak o * Çiviyazılan uzmanı günleri gözlerimizin önüne sermişlerdir. Sümerolog Adres: 2. Kısım L 51/4 Bunlardan anlıyoruz ki onlarda da çalışAtaköy, Ist. 34710 Tel: 559 76 94 İşte dinozorların izleri P ortekiz'd eki Fatima'nın Ibadethanesi yakınındaki bir taş ocağında 200'den daha fazla dinozor ayak izi keşfedildi. Ayak izleri ikisi 140 metreden daha uzun olan en az 15 iz oluşturuyor. En büyük izde 90 ayak izi var. Portekjzli palaeontolog Vanda Santos "Izler sanki taze sanki geçen hayvanlan yeni görmüşüz gibi" diyor. Bu keşif aşa* ğı yukan 180 milyon yıl önceki Orta Jura Jeolojik zamanına uzanıyor. Bu mevkide çalışan, Denver'daki Colorado Üniversitesi'nden Mar tin Lockley "Bu dünyadaki en iyi Orta Jura Jeolojik zamana ait yer olmalı. Son Jura döneminin birçok fosili var ama Orta Jura çok az anlaşılmıştır" diyor. Orta Jura döneminde Iberya yarımadası Atlantik sahilleri üzerindeydi ve Britanya ile Kanada'nın yakın bir komşusuydu. Ayak izleri "Sauropod'lara ait. Bu uzun boyunlu otçul dinozoriar 30 metreden uzun ve 25 ton kadar ağıriıktaydılar. Keşif, bu "dev yaratıklann anatomisini açıklamaya yardım edebilir. Araştırmacılardan Lockey "Sadece kemiklere sahip ' Y 1 1 t \ oldugumuzda ne kadar «I ve ayağa sahip olduklannı bilmiyoruz. Şimdi ayaklann şekli hakkında bazı şeyler öğrenebiliriz, çünkü ayak izleri parmak genişliğinin çok açık bir görünümünü veriyor" diyor. Yeni bölge aynı zamanda, genel olarak büyüklük ve çeşitlilikte en üst noktaya ulaştıklannın varsayıldığı 100 ile 120 milyon yıl önceki üst Juradan çok önce "Sauropod"lann variığını doğruluyor. (nb/22 Kasns) Siiper teleskop yapıldı Yepyeni bir teleskop geliştiriliyor. Muhtemelen 2000 yılında ABD'de çalıştnlmaya başlanacak olan süper teleskop ile, 16 bin kilometre uzaklıktan 100 lira büyüklüğünde bir demir parayı tanımak veya ay üzerinde futbol oyununu seyretmek mümkün olacak. Amerikan Milli Bilim Fonu projenin geliştirilmesi için ilk 5,5 milyon dolar verilmesini onayladı. Yeni teleskopun çözü nür kalitesini arttırmak için eski teleskop sistemlerini yepyeni bir düzenekle yapılandınyorlar. Optik interferometri tekniğiyle yapılacak teleskoptan elde edilecek görüntülerin çözünüriüğü, sözgelimi 400 metre çapında bir tek teleskopun görüntü kalitesinde olacak. Süper teleskopla uzak yıldızlarda lekeler vb de aranabilecek ve diğer güneş sistemlerinde muhtemel gezegen avına çıkılabilecek 4032