Katalog

B İ L İ M Y A Y I N DÜŞÜN BUL EYNMAN'IN ıLUIUI (1) emal Özudoğru* Su başında durmuşuz Çınaria ben, bir de kedı önce kedı gıdecek Kaybolacak suda suretı Nflzım Hıkmet Feynman hıç kuşkusuz Eınsteın gıbı ğımızın dahı fizıkçılennden bındır Hobıınden bırı en açılmaz şıfrelı kihtlen aç>k olan Feynman*2' kendısı artık aramızolmasa da fızığe kazandırdığı ve bu /ede Nobel ödülü de aldığı yontemıyle Ikı de fizığın ve astronomının açılmazf gıbı gorünen nıhaı kapılannı açmayı başaracaktır Işte Feynman Boğazıçı Unıversıtesı fiprofesörlennden Sayın ömür Akt'ün büyük bır başanyla dılimıze kazandığı Kunatım Elektro Oınamığı (KEDI) ısımlı kıtabında bu yontemını IICHARD P FEYNMAN açıklamat$ık ı e ya çalışmaktadır Feynman bu ışı olağanüstü TUbaj bır başanyla yaptığ gıbı çevırmen de kendı ışını olağanüstü bır başarıyla gerçekleşnıştır Kıtap Feynman'ın aıle dostu ve adaşı Alıx G Mautner ısımlı fızığe çok ıraklı edebıyatçı bır hanımın kendısı ol<ten sonra eşı tarafından anısına düılenen konferansta Feynman'ın konuşnotlanndan derlenmıştır Işık ve maddenın tuhaf kuramı dıye ta»dığı kuantum elektro dlnamığl kltabınFeynman aslında anlaşılmazı anlatmaçalışmış ve bunu başarmıştır Kendı lenne kulak verırsek anlattıklan hakda büyük bir alçakgönüllülükle şunlan 'lemektedır "Sıze anlatacağım şeylen fizık öğrenclne iısansüstü öğrenımlennın uçüncü, düncü yıllannda öğretıyoruz Yanı şım)en bunlan sıze anlatacağım da sız anacağınızı mı sanıyorsunuz? Hayır, bunanlayamayacaksınız Benım gorevım, en sırf anlamadığınız ıçın kalkıp gıtkten alıkoymaktır Bılıyor musunuz, ıım fizık öğrencılerim de anlamıyorlar ikü ben anlamıyorum Hıç kımse anlaor" Halbukı Feynman bır anlatım bıçıolarak sadece şıınn başarabıleceğı bır olan anlaşılmazı anlatmayı başarmışKonuya ılgı duyanlar krtabı okuyunca demek ıstedığımı kolaylıkla kavrayalardır Kıtabında Feynman maddenın şığın yapısını oluşturan elektron ve folann davranışlannı açıklamaya yarayan kuramını anlatmaktadır Ve bu lıse fizık bılgısıne sahıp bır okuyucunun zoriuk çekmeden anlayacağı bıçımde yapmaktır Kuramı bugun de onemını arttırarak sürdürmekte ve mıkro duzeyden (madde), makro duzeye (evren) geçmış gorunmektedır Bu bağlamda "Kuantum Alan Teonsı" olarak ısımlendınlen Feynman'ın yaklaşımı sadece maddenın ve ışığın en küçük parçacıkları olan foton ve elektronlann davranışlannı açıklamakla kalmamakta aynı zamanda evrende variığı bılınen dort kuvvetten dışarda kalan gravıteyı dığer üçuyle (zayıf nukleer kuvvetler, kuvvetlı nükleer kuvvetler, elektromanyetık kuvvetler) bırleştırmeyı amaçlayan kuantumgravıte teonlerının en başanlanndan bın olan "Ip Teorısının" temelını Feynman'ın bu kıtapta açıkladığı "tanhçelerıntoplamı" yontemı teşkıl etmektedır Unlu teorık fızıkçı Stephen Hawkıng (3) bu yontemı kendı evren modeline uygulayarak modelın önemlı bır açmazını çözduğünü ıfade etmektedır Kuantum mekanığıne ılgı duyanlar "Schrödınger'ın kedisı"(4)nı bılırler Şımdı Türk okuyucusu bu kıtapla Feynman'ın kedısıyle de tanışmış olacaktır * Prof. Dr, İTÜ Inşaat Faküttesl (1) Kuantum Elektro Dınamığı (KEDİ), Rıchard P Feynman, Çevıren Omür Akyuz, NarYayınlan 1993 (2) Surely You're Jokıng Mr Feynman, Rıchard P Feynman, Bantam Books, 1989 (3) Zamanın Kısa Tanhı, Stephen Hawkıng, Mıllıyet Yayınlan (4) Ouantum Theory and Measurement, (ed J A VVheeler and W H Zurek) Pnnceton Unıversıty Press, 1983 ARMAGANLI BULMACA GeometPik bulmaca Bu haftanın sorusu oldukça geometrık Bır daıre ve uç eşıt uzunlukta çızgıden oluşuyor Bır daıre ve uç çızgıyle neler neler yapılır Mesela uç bacaklı bır masa, uç bacaklı sehpa ya da fanta ) zımızı bıraz kurcalarsak ' bır uçurtma (nasıl olacaksa?) Ancak bulmacada ıstenen bu çızgılerı kullanarak daıreyı dort eşıt buyüklukte parçaya bölmek Çızgılerın duz olması gerekmıyor Istedığınız gıbı kıvırıp bukebılırsınız Ancak ustuste katlamak yok Çızgılerın hepsı daırenın çevresı üzerınde başlayıp gene daırenın çevresı üzerınde sonlanmak zorunda Eğer kuçuk bır ıpucu vermek gerekırse, daıreyı karelere bölerek denemeler yapmak yararlı olabılır Daha öncekı bır bulmacada, köşede yapılacak yenı bır duzenleme ıçın onerılerınızı bekledığımızı söylemıştık Bazı yanıtlar geldı, ancak daha çok sayıda bulmaca severın önerılerını, eleştırılerını alırsak son derece mem <UANTUM E L E K T R ODİNAMİĞİ nun olacağız Eğer eleştırılerınızı söyleyıp sayfanın yapılanmasına katılmazsanız, bulmacaların zorluğundan şıkayet etme hakkınız da ortadan kalkıyor" Kısacası kendı bulmaca karıyerınızı belırlemek kendi elınızde fırsatı kaçırmayın KEDİ Hazıriayan: ZEZE Çözüm ve kazananiar: 400.üncü sayının kazananlan: Blt haptohaiMtl Nurettın Onder Avcılar, Esen ÖzyurtBalıkesır, Mustafa Kemal SaydamAnkara, Ayhan Ayteş Ankara, Naim Harbelioğlu Ankara, Erdal Artetık Istanbul, Nevzat Ural Kocaelı, Erdem Erkılıç Adana, Nursun Bayar, Bafra, Ersın Cumrat Bursa, Murat BalkoseIzmır, Engin Atatüre Istanbul, Anıl Oztürk Ankara, Tezer Erınç Çanakkale, Turgut Aktepe Istanbul, Beyhan Başoğlu Bursa, Yılmaz Güven Samsun, Mustafa Ulas Karahan Ankara, Musa Temur Izmır, Taylan Ozgur Çetın Is•anbul, 40375