Katalog

ENERJl Biyokütleden enerji Tatlı Sorgum'dan elde edilen biyokütle, Türkiye'nin enerji gereksinimini karşılamak için ciddi bir seçenektir. Ömer Saygın* nsanlık geçmişte değişik enerji kaynaklanndan yararlanmıştır. önce ağaç, dal, tezek gibi biyokütleyi yakarak enerji Ihtiyacını karşılamış, daha sonralan kömürü, arkasından da petrolü kullanmayı keşfetmiştir. Bugün fosil enerji kaynaklannın miktarlannın sınıriı olması ve çevreye vermiş olduklan tahribat insanlığı yenilenebilir enerji kaynağı arayışına itmiştir. Yenilenebilir enerji kaynaklanna bir göz atıldığında bunların arasında biyokütlenin özellikle ülkemiz için birçok açıdan çok uygun olduğu görülmektedir. Bu bir yerde alanmızın enerji kaynağına yeniden geri dönmek anlamına gelmekle beraber bugünün gelişmiş bir endüstri ülkesinin enerji ihtiyacının yansını biyokütleden sağlamaya kalkması, olaya yepyeni bir boyut getirmektedir. Bu ancak ormandaki bir ağacın 50 misli süratle büyüyebilen C4 tipi özel enerji bitkilerinin (tatlı sorgum, miscantus, aaındo donax vs) enerji çiftliklerinde üretimi sayesinde gerçekleşebilir. 1994 senesinde Viyana'da yapılan Uluslararası Biyokütle Kongresi'ndeki değerlendirmelere göre dünyanın 2050 senesinde birincil enerji ihtiyacının % 50'sinin biyokütleden karşılanacağı tahmin ediliyor. Bu alanda Avusturya son 20 senede birincil enerji ihtiyacına biyokütlenln katkısını yüzde 2'den yüzde 13'e çıkarmıştır. Finlandiya'da biyokütlenin şu anki katkısı % 17'dir. Avrupa topluluğunun bütün üyeleri enerji bitkilerinin ülkelerindeki üretiminden bunlann diğer enerji türlerine dönüşümüne kadar bütün alanlarda yoğun araştırmalar sürdürmektedirler. I Dünyamızda fotosentez yoluyla bitkilerde senelik depolanan enerji bütün ülkelerin toplam enerji ihtiyacının on mislidir. Biyokütle yakıldığında bu enerjl açığa çıkar. Petrol, kömür, doğalgaz vs. gibi fosil enerji kaynaklan yerine termik santrallarda biyokütle de kullanılabilir. Hatta biyokütlenin fosil yakrtlara göre birçok sebepten dolayı ter Neden biyokütle? cih edilmesi gerekir. Bu sebepleri: genel faydalar, çevresel faydalar ve ekonomik durum olarak üç başlık altında toplayabiliriz. A) Genol faydalar. Biyokütle yenilenebilir bir enerji kaynağıdır. Kömür, petrol, doğalgaz vs'nin aksine tükenmesi söz konusu değildir. Ülkede enerji üretimi alanındaki dışanya bağımlılığı ortadan kaldınr, dolayısı ile de stratejik bir üründür. Uygulamaya geçmek için uzun süren araştırmalara gerek yoktur. Enerji bitkileri olarak bilinen C4 bitkileri hemen üretilip termik santrallarda kömür yerine veya kömüre kanştınlarak yakılabilir. Gerekli politik kararlar verildiğinde de bu işe derhal başlanabilir. Çiftçinin gıdasının yanı sıra enerji de üretmesi tarıma yeni bir talep getirecektir. özellikle kalkınmakta olan ülkelerin kıt olan döviz kaynaklan kendilerine kalacak ve enerji üretim fiyatının yüzde 50'si ülkenin kendi tanm işçisine ödenecektir. Bu durum hatta şehiriere göçü bile kısmen önleyebilir. B) Çevrosel faydalar: Biyokütlenin esas önemi çevre alanında görülmektedir. Bilindiği üzere fosil yakıtlar yandığında ortaya karbondioksit çıkar. Sera etkisi yapan bu gazın atmosferde çoğalmasının dünyanın ıst dengesini bozacağı ve bir iklim değışikliğinin kaçınılmaz olacağı düşünülmektedir. Gerçi biyokütle yakıldığında da ürün olarak karbondioksit ortayaçıkar, fakat buna eşit bir miktar karbondioksit biyokütlenin fotosentez yoluyla üretimi esnasında atmosferden alındığından, net karbondioksit üretimi sıfır olmaktadır. Biyokütlenin çok önemli diğer bir avantajı da kükürt miktarının yok denecek kadar düşük olmasıdır. Dolayısı ile asit yağmurlan veya havadaki sağlığa zaraıiı kükürtdioksit problemleri ortadan kalkmaktadır. Diğer taraftan preslenmiş veya briket haline getiıilmiş biyokütlenin evlerdeki mevcut odun sobalannda yakılması maalesef çevre açısından uyDanlmarka'da blyokütf» yakmak uzmn kurulan 28 MWttk bir frmlk santral. 40.000 »vln •tekttri değildir. Bu gun ğkil karsılayan butesfctanm ve orman ahklamn sobalann karyanı sıra çöpieri de değtiendtrebtmektedir. bonmonoksit ve partikül emisyonlannın, eksik yanma sonucu, oldukça yüksek olduğu bilinmektedir. Buna mukabil hava miktannın ve yanma sıcaklığının kontrol edilebildıği büyük yakma tesislennde bu emisyonlan çok düşük düzeylere çekmek mümkündür. Bazı araştırmalar yeni geliştirilmekte olan bir çeşrt çini sobalannda da emisyonların önemli ölçüde düşürülebileceğini göstermektedir. 40316 C) Ekonomik durum: Cnerji amaçlı biyokütle kullanımın ekonomik değerlendlrilmesine gelirsek, kurutulmuş biyokütlenin dünya pazartannda tonu 4060 USD'dir. Tatlı sorgum'un yanma ısısı 4000 kcal/kg ol TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezındo oKlion rar duğundan, bu yakıt tonu 40 sorgum 2.S ayda 3.5 motroyo ulaşmif ve motro karod USD ve yanma ısısı daha lltr» petrol oşdeğor enorjl uretllmlştlr. Mısırı andıran düşük olan kömür ile reka~ sorgum çok az gübre vo suyla kıraç topraklarda dahl bet edecek durumdadır. Ay verlmn orlşebllmektodir. nca katı haldeki biyokütle değişik yöntemler ile ekonomik değeri ormancılıkta oluşan biyokütle atıklarına daha yüksek olan sıvı veya gaz yakıtlara geçilebilir. Bu programın gerçekleşmesı da dönüştürelebilir. örneğin tatlı sorguiçin de büyük yatınmlara gerek yoktur. mun kuru ağırlığının üçte biri şekerdir. Kabataslak bir hesapla 2.5 milyon Preslenerek elde edilen ve yüzde 18 şehektar bir arazide yapılacak tatlı sorker içeren özsuyundan mevcut alkol fabgum üretimi bugün Türkiye'nin ithal etrikalannda biyoetanol üretimi için yeni bir tiği enerji miktanna eşdeğerdir. Bu mikteknolojiye ihtiyaç yoktur. tar da tanm arazilerinin ancak yüzde Biyokütle üretimi hususunda TÜBİ10'u kadardır. Senede Iki ürün alınabiTAK, Marmara Araştırma Merkezi'nde len güney illerimizde gerekli alan daha tatlı sorgum ile yapılan deneylerde, tanm da düşecektir. için pek uygun olmayan topraklarda, deDaha ileri bir aşamada katı haldeki karda 2.5 ton kurumadde elde edilebilbiyokütleden sıvı ve gaz yakıtlar da elmiştir (1). Sıcak iklimlerde verimin 4 tona de etmek üzere tesisler kurulabilir. Bunkadar çıktığı bilinmektedir. Bu miktar delar biyoalkol üretimi, piroliz, gazlaştırma karda 1 1.5 ton petrol eşdeğennde enerji veya biyogaz üretimi gibi prensipte biliüretimine tekabül etmektedir. Tatlı sornen ve kısmen uygulanan yöntemlerdir gum zor şartlar altında ve kıraç topraklarBriket haline gelmiş biyokütle için öze! da da lyi verimler ile büyütülebilir. Su gesobalar geliştirildiğinde bunlar evlerde reksinimi 200 mm'yi geçmez ve dekarda da yakılabilir. 5 kg azot gübresi yetmektedir. Tabii enerji bitkilerinin yanı sıra ülkemizde oluşan büyük miktar biyokütle a Türkiye'nin yapabilecekleri tıklan da (tanm, ormancılık, endüstriye Bir tanm ülkesı olan Türkiye'nin kanave şehiıierde oluşan katı atıklar) termik atimizce nükleer enerjlyi ithal etmeye üsantrallarda değerlendirilebiliıier. Bu amit bağlayacağına kendi bünyesine çok tıklann enerji değehennln de 10 milyor daha uygun "biyokütleden enerji üretimiTEP'e yaklaştığı tahmin edilmektediı ne" önem vermesi ve bunu Türi<iye'nin e(2). nerji politikasına dahil etmesi gerekmekKaynaklan tedir. Bu alanda yapılacak ilk sey mevcut (1) S Ture, Ö.Saygın: "Svveet Sorghum Productıvıty ın Turkey" (Vıenna, Austrıa 1994) Pro termik santrallann etrafındaki arazilerde ceedıngs of S.the European Conference on Bıo enerji bitkisi ekilerek bunlann bu santralmass for Energy, Envıronment, Agrıculture anc larda kömür ile beraber yakılması husuIndustry. sunda deneyimler elde etmektedir. (co(2) A Tosun ö Saygın: "Potentıal of VVastc combustion). Mevcut kömürierle bire bir Bıomass of Tufkey" (Juan los PınsAntıbes France 1993). Procaedıng* of the 7 th Internatı oranında kanştırmak bile birim enerji baonal Symposıum of Envıronmental Pollutıon anc zında kötü kaliteli kömürierin kükürt oraıts Impact on Ufe ın the Modıterranean Regıon. nını yanya düşürmek anlamına gelmektedir. lleride yeterli tanmsal üretim sağlan•Prof. Dr. TÜBİTAK, Marmara Araşdığında tamamen biyokütleye v« tanm ve Mfcl