Katalog

METEOROLOJİVESAĞLIK TIP ARAŞTIRMALARI Tablo 2: Hissedilen Sıcaklıklann (SINEM) Insan Safihğı Için Oluşturduflu Tehlikeler KATEGORİ 1 II (Tablo 1den) SINEM DEÖERİ 54°C ve yukarısı 41°C'den 45°C'ye OLASI SAĞLIK PROBLEMLERİ Isı veya guneş çarpmasıyla anı termal şoklar an meselesı Guneş çarpması, ısı kampları veya ısı bıtkınlığı Fızıksel etkınlık ve bu şartlarda kalma suresı bağlı olarak şıddetlı termal stres ıle bııiıkte ısı çarpması Fizıksel etkınlık ve bu şartlardan etkılenme suresıne bağlı olarak kuvvetlı termal stres ıle bırlıkte guneş çarpması, ısı krampları ve ısı yorgunlukları muhtemel Fızıksel etkınlık ve bu şartlardan etkılenme suresıne bağlı olarak oluşan termal stresten dolayı halsızlık, sınırlılık, dolaşım ve solunum sıslemınde bırçok rahatsızlık Meme kanserine yol açan etken bulundu Kadınlarda göğüs ve yumurtalık kanserine yol açan genin yerinin keşfiyle, meme kanseriyle mücadelede tıbbın önünde yeni ufuklar açıldı. ılımadamları, kalıtımsal goğus ve yumurtalık kanserine yol açan genı dığerlerınden ayırmayı başardı Geçen hafta açıklanan araştırma sonuçlarının, oldurucu hastalığın tedavısınde ve onlenmesınde yenı yontemler bulun masına buyuk katkısı olacağı bıldırılıyor Göğus ve yumurtalık kanserine yol açtığı bılınen BRCA 1 genı ılk olarak 1990 yılında Mary Claıre Kıng tarafından tesbıt edılmıştı Bu bılım kadını, 20 yıl boyunca meme kanserlı aılelerı ıncelemış, kansersız aıle bıreylerının 17 kromozomunda, kanserlı kadınlarda olmayan bır gen parçası saptamıştı Bu hatalı parçanın da rreme kanserınde kalıtsal rol oynadığı belırlenmıştı Utah Unıversıtesı Tıp Merkezı ve Salt Lake Cıty Myrıad Genetık Araştırmaları Enstıtusu'nden bılımadamları de, bu genı dığerlerınden ayırmayı başararak kanser araştırmalarında yenı bır çığır açtı lar Araştırmacılar, mutasyona uğ ramış BRCA 1 genının göğus ve yumurtalık kanserine yakalanma olasılığını arttırabıldığını ortaya çıkardılar Bu konuda makale Scıence dergısınde yayımlandı Uzmanlar genın 17 kromozomunun uzun kolunda bulunduğunu, genın aslında kansere karşı savaşan bır gen olduğunu, ancak mutasyon sonucu kanser genıne dönuştuğunu belırtıyorlar Nasıl kanser genıne donuştuğu ıse şoyle anlatılıyor Molekuler yapısı değışıklığe uğradı Boylece gen, sınırsız hucre buyumesını kontrol baskılayıcı yeteneğını kaybettı Bunun muhtemel sonucu da, memede ve yumurtalıkta kanser oluşumuna yol açması oldu Amerıkan Kanser Derneğı'nden Doktor Harmon Eyre, bılım dunyasında buyuk yankı uyandıran bulgu hakkında "Bu, genetık kanser araştırmaları ıçın çok, çok heyecan vencı bır an Kadınlar bu konuda gerçekten buyuk bıraşama kaydedıldığını bılmelıler" dedı Myrıad Genetık Araştırmaları Ensıtutusu ndekı BRCA1 projesı başkanı Donna ShattuckEidens, "8u çok buyuk bır gen ve uzerınde daha çok araştırma yapılması gerekıyor Ancak yakın bır gelecekte mutasyona uğramış BRCA1 genı taşıyan kadınları onceden teşhıs edebıleceğımıze tnanıyoruz" dedı 1 III 32°C'den 41°C'ye IV 27°C'den 32°C'ye Kaynak Amerıkan Ulusal Meteorolojı Servısı ve NOAA yayınları İTU Meteorolojı NEM, 41 °C ıle 54°C arasında bır değere ulaşırsa, bu koşullarda kalma suresı ve fızıksel etkınlıklere gore kaslarda ısı krampları ve ısı yorgunluğu gorulebılır 54°C'nın uzerınde hissedilen değerlerde ısı çarpması an meselesıdır Tıp doktorları aynı zamanda termal stresın etkısının, kışılerın yaş, sağlık ve dığer vucut özellıklerıne göre değıştığını de belırtmektedır Duşuk nemde yıne buharlaşmanın soğutucu etkısı nedenıyle hıssettığımız sıcaklık gerçek sıcaklıktan daha azdır Bundan dolayı düşuk nemde hava, daha serın olarak algılanır Kışın da msan vucudundan olan buharlaşmayı azaltmak ıçın, ıçeridekı havanın nemlendırılmesı ıstenır Boylece duşuk oda sıcaklıklarında yuksek nem oda, konforunu arttırır Yuksek SINEM değerlerı en çok kalp hastalanyla beraber astımlıları, kan dolaşımında ve solunum sıstemınde rahatsızlığı bulunanları, yuksek tansıyonluları ve bebeklerle yaşlıları etkılemektedır Bu tur bır rahatsızlığı olan ınsanların, olası bır termal şoka karşı uyarılması hayatı bır önem taşımaktadır Emsallerı gıbı Turk Meteorolojı teşkılatı da ılerıkı gunlerde beklenen sıcaklık ve nem değerlerı ıçın tahmınlere sahıptır Steadman'ın [4] hazırladığı Hissedilen Sıcaklıklar (Apparent Temparature, °F) grafığınden Turk kullanıcıları ıçın Tablo1 verıldı Bu tablo yardımıyla sıcaklık ve nem tahmınlerı kullanılarak SINEM değer ve kategorısı tespıt edılerek Tablo2'den olası sağlık problemlerı, Turk kamuoyuna da aşırı nem ve sıcaklıklardan korunmaları ıçın duyurulabılır Amerıkan Ulusal Meteorolojı Teşkılatı (NWS), SINEM değerlerı kategorı ll'ye karşılık gelen en az ıkı gun peş peşe beklendığınde "ALARM" uyarısında bulunur Bu ışlem kısaca şöyledır 2 En çok kımlerın etkıleneceğını 3 Tehlıkeyı azaltma ve korunma yollarını, özel SINEM hava bultenlen ıle ayrıntılı olarak kamuoyuna duyurur c Yerel ve bölgesel sağlık kurumları ve sıvıl savunma teşkılatlanna tehlıkelı ısı dalgalarına karşı hazırlıklı olmaları ıçın sureklı bılgı verır d Tehlıkelı durumlarda yayınlanan SINEM bultenlerınde, termal stres ve şoktan korunmak ıçın halkın yardım ısteyebıleceğı kamu ve varsa özel gönullu kuruluşların telefon numaraları ve adreslerı de verılır c Butun bu bılgı ve uyarılar, yerel radyo, TV ve yazılı basın ıle bırlıkte NVVS'nin kendı hava radyosu ıle kamuoyuna sureklı olarak duyurulur Kışın da ınsan cıldınde tahrıbata yol açan ve havayı olduğundan daha çok soğuk hıssettıren "Ruzgâr Soğuğu" ısımlı hava ındeksının de Turk ınsanının dışarı çıkmadan once gıyınme thtıyacını tespıt etmede ve açık ortamlarda yapılması duşunulen etkınlıklerı planlamada yardımcı olması amacıyla Turkıye'de de kullanıma bır an opce gırmesı gerekır Bu konuda t r â d başlatmış bulunuyoruz Kaynaklar [1] Kalksteın, L S 1982 VVeather Stress lndex, NWS Technıcal Proccdures Bulletın No 324 [2] Kalksteın, L S ve K M Valımonı, 1987 An Evaluntion of Wınter VVeather Severıty ın the Unıted States Usıng the Weat her Stress lndex Bull of Amerıcan Meteor Soc 608(12), 153540 [3] Oke, T R , 1971 (Equıvalent Temperatures) WIND CHILL, Bounday Layer Clımates Reparts, NOAA [4] Steadmean, K G , 1979 The assessment of suıurıness Part 1 A temperatureHumıdıty ındex based on human physıology and clothıng scıence J of Applıed Meteorology 18, 861873 •Yard. Doç. ** Arş. Qör., İTÜ Uçak ve Uzay Bılımleri Fak. Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Alarm Prosedürü: a NWS SINEM değerlerını, şehır ve bolgeler ıçın yapılan kısa ve uzun vadelı hava tahmınlerıne ılave eder b1 Yuksek SINEM değeriennın tehlıke potansıyelını Genın kan tahlılı sonucu teşhıs edılebıleceğını belırten ShattuckEidens, bunun gerçekleştırılmesı ıçın en azından bır sene gerektığını soyledı Göğus ve yumurtalık kanserını tamamen onlemenın ıkıncı hedeflerı olduğunu sozlerıne ekleyen doktor bu projenın gerçeklestırılmesı ıçınse önlennde daha en azından on yıl olduğ'jnu soyledı ShattuckEidens, son bulguların kanserın tedavısı ve önlenmesı yolunda sadece bır adım olduğunu ve ınsanlarda yanlış umutlar yaratmaması gerektığını vurguladı BRCA1 genını tecrıt etmeyı başaran araştırmacılar, kalıtımsal kanserın ortaya çıkmasına neden olabılecek BRCA 2 genının de varlığını tesbıt ettıler Her ıkı genın, kalıtımsal goğus kanserı vakalarının buyuk çoğunluğunun nedenı olabılecegı belırtılıyor Meme kanserınde en az bır genın daha rolu olduğu belırtılıyor Londra'dakı Kanser Araştırmaları Enstıtusu'nden Oouglas Easton 'BRCAVm kalıtımsal vakaların yaklaşık yarısından sonımlu olduğunu dusunuyoruz Genye kalan vakalann buyuk kısmından da BRCA 2 sorumlu Ancak hala tesbıt edılmesı gereken bır gen daha bulunduğuna ınanıyoruz" dedı BRCA 1'ın 17'ıncı kromozomda, BRCA 2'nın de 13'uncu kromozomda yeraldığını söyleyen Easton, BRCA 2'nın kadınlarda yumurtalık kanserı rıskını fazla arttırmadığını ancak erkeklerde seyrek olarak kalıtımsal goğus kanserine neden olabıldığını belırttı Genetık faktorlerın goğus kanserı vakalarının sadece yuzde 5'ınden sorumlu olduğu bıldırılıyor Ne var kı, bılım adamları genlerın 30 yaşından once ortaya çıkan goğus kanserı vakalarının yuzde 25'ınde rol oynadığını belırledıler Uzmanlar hatalı gen saptanmış kadınların hemen memelerını aldırmaları yoluna gıtmemelerıne, oncelıkle sıgarayı ve doğum kontrol hapı almayı bırakmak gıbı klasık korunma yollarına başvurmaları gerektığını söyluyortar 3937