Katalog

BİLİM T ARTIŞM A Mühendislik bilîmleni araştırmalarında neden geriyiz? Amerika'da ve Türkiye'de mühendislik araştırmaları konusunda karşılaştırmalı ve taraflı bir yanıt arayışı.. Zafer llken * ır ulkentn bılımsel alandakı yerı, buyuk olçude o ulkede yapılan araştırmalar ve bunların sonucunda saygın dergılerde yayınlanan makalelerle belırlenmektedır Saygın dergı, uluslararası hakemler tarafından ıncelenen, guncel ve orıjınal çalışmaların yer aldığı yayınlar olarak tanımlanabılır Bu çerçevede, gelışmış ulkelenn bılım ınsanları ıle gelışememış ulkelerın gelışmış ulkelere yerleşmış veya kendı ulkesınde kalmış bılım ınsanları, bu dergılerde yayımlanmaya değer çalışmalar yapabılmek ıçın yoğun bır uğraş verırler Ustelık hemen her ulkede olçulerı ve objektıflığı tartışılır olmakla bırlıkte bır oğretım uyesının akademık unvan olarak yukselebılmesı de yayınlarının nıcelığıne ve nıtelığıne bağlıdır Bu nedenle bırçok alanda olduğu gıbı bu alanda da bır yarış soz konusudur Yarışın sonunda ıse doğal olarak bır sıralama olacaktır, kazananları ve kaybedenlerı gosteren Bu tablo ıçerısınde hep kaybeden safta yer alan bır ulkenın bılım adamı adayı olarak, yarışı sorgulamak ve on saflarda yer alan ulkelerle aramızdakı farkları gözler önune sermek doğru olur dıye duşundum Bıraz daha onde yer alabılmek ıçın neler yapmamız gerektığını de bu farklardan çıkartabılırız kanısındayım sağlıyorsa (Mıllı Eğıtım Bakanlığı, YÖK gıbı), bundan lyısı can sağhğıdır O oğretım uyesı ıçın, bu kışının donduğu zaman ulkesıne yararlı olacak bır konuda çalışma yapması ıçın kaygı elbette söz konusu degıldır Hatta bu kışı oldukça rısklı, ucu gorulmeyen konulara da ıtılebılır Nasıl olsa masraflarını ulkesı karşılamaktadır Aslında bu kaygı oğrencıde de yoktur asıstanlıgı da yapıyor ıse, bunun ıçın ek bır ucret alır ve sadece o dersın veya derslerın ılgılı sorumluluklarını ustlenır Bu koşullar altında olgunlaşan urun, yayınlar şeklınde ortaya çıkar Gelışmış ul kelere aıt sorunların çozumlerını ıçeren bu yayınlar, saygın dergılerde yayınlanmaya çalışılır Türkiye'de durum Yarışı hep onde bıtıren ulkenın unıversıtesındekı her bır oğretım uyesı, bır ışadamı veya bır şırketın yönetıcısı gıbı davranmak durumundadır Dolayısıyla kapıtalızmın kuralları geçerlıdır Iş alanları yaratabılmek ve uretımı artırabılmek ıçın sanayıden ve destek sağlayan dığer kuruluşlardan projeler almak gereklıdır oğretım uyesı bunun ıçın devamlı teklıfler uretmek ve bunları pazarlamak durumundadır Konumunu koruyabılmesı, çalıştığı kuruma para getırmesıne ve yaptığı yayınlara bağlıdır Proje ıçın yatırım yapan kuruluşlar ıse doğal olarak sabırsızdır Bır an once kendı yararlarına olacak sonuçlara ulaşmayı, destekledıklerı projelerın urunlerını görmeyı arzularlar Pekı projelerde çalışacak kışıler kımlerdır? Bunun ıçın oğretım uyesı pek sıkıntı çekmez Çunku az gelışmış ulkelerın çalışkan ve kendısını kanıtlama çabası ıçerısındekı zekı bıreylerı sırada beklemektedır oğretım uyesının bunlar arasından seçım yapma şansı vardır Parasını kendı vereceğı bu lısansustu öğrencıler veya araştırıcılar ıle arasında bır ışçıışveren ılışkısı soz konusu olacaktır Fızıksel olanakları sağladığı ve maaşını verdığı bu kışıler de elınden gelen çabayı gösterecektır elbette Hele bu araştırıcılar gelışmekte olan bır ulkeden, orneğın Turkiye'den gelıyor ıse ve eğıtım masraflarını da o ulkenın kuruluşlan Türk araştırmacının konumu Bu arada Turkıye'dekı bır oğretım uyesı ne yapmaktadır, ondan ne yapması beklenmektedır? Bır de olayın bu boyutuna bakalım oğretım uyesının unvanını yukseltebılmesının koşullarından bırısı, saygın bılımsel dergılerde yayınlar yapmaktır Bılımın evrensellığı elbette tartışılamaz Bu evrensel boyutta uretılen çalışmaların yayın yerı de elbette saygın dergılerdır Ancak bu dergılerde çoğunlukla, gelışmış ulkelerın sorunlarının çözümlerıne yonelık yayınlar yer alır Gelışmekte olan bır ulkenın somnlarından da ust duzey konusu dergılerde yer bulabıl mesı salt çıkış noktası farklı olduğu ıçın bıraz daha zordur oğretım uyesı kendınden beklenılenı gerçekleştırmek ıçın kolları sıvar Bılımsel dergılerde yayın olarak somutlaşacak çalışmalar yurutmesı lazımdır (Burada, araştırma yapma konusunda kendını sorumlu goren ve kaygı duyan oğretım uyelerını kasdettığımı ozellıkle vurgulamak ısterım) maya memur edılmekte, artan zamanlarında veya ancak gecelerı tezlerı ıle uğraşmaya vakıt bulabılmektedırler Gelışmış ulkelerdekı arkadaşlarından çok gerıde başlamışlardır yarışa Ustelık uç paraya unıversıtede çalıcak adam bulmak da zordur Bu nedenle malzemenın kalıtesı gıtgıde duşmektedır Lısanustu gırış sınavlarında tam notun yuzde yırmısını otuzunu alanlar ıteleme yontemıyle sınavarı kazanmaya başlamışlardır, eleman bulmanın yolları gıtgıde tıkanmaktadır çunku öğretim üyesl; projeyı alsa, desteğı ve uygun elemanları bulsa bıle kendınden beklenılen yonetıcı ve uygun yonlendırıcı gorevını gerektığınce yapamaz Her şeyden once aşırı bır ders yukunun altındadır Kımılerı, gelışmış ulkedekı meslektaşının dortbeş katı saat derse gırer Ba zen bunu ısteyerek yapar, çunku geçınebılmesı ıçın ek ders ucretı almak zorundadır bazen de eleman yetersızlığı buna neden olur Yukarıda kıyaslamalı ve bıraz da taraflı olarak anlatmaya çalıştığım, kımı yerlerınde kara mızahı da barındıran bır uslupla ele aldığım konu, ulkemız unıversıtelerının onemlı somnlarından bır kısmına parmak basmaktadır Çözumun nasıl bulunabıleceğı yolundakı onerılerıme gelınce Öncelıkle, ulkede bır bılım polıtıkası saptanmadan ve bolgelerın veya kurumların ıhtıyacı olan konular belırlenıp, kışılerın bu konularda lısanustu çalışma yapma koşullan oluşturulmadan, yurtdışında ulke olanaklarıyla eğıtım yaptırılma luksunden vazgeçılmelıdır Ulkemızın gerek ekonomık gerekse beyınsel gucu, bu bılınçsız ısraf polıtıkasına uygun değıldır Bu ış ıçın harcanan paranın çok daha azı ıle ulkemızde de nıtelıklı çalışmalar uretılebılır ve alınan donanım da laboratuvarlarımıza kazandırılmış olur Ikıncısı, gelışmış ulkenın araştırmacısı ıle benzer çabayı ulkemızde gosterenlen aynı referansa gore kıyas/amak buyuk haksızlıktır Sorun bır sıstem sorunudur Bır ulkenın kurumlarındakı sıstemler bıleşık kaplar prensıbı gereğı bırbırlerıne benzerler ve ulkenın genel yonetım sıstemıyle de uyumludurlar Bu nedenle, farklı sıstemlerın geçerlı olduğu ulkelerın ınsanlarını da farklı referanslara gore değerlendırmek ve ona gore başarılı veya başarısız dıye nıtelemek gerekır Mevcut sıstemı, belırlenen sınırlar çerçevesınde değıştırmeye çalışmak bır yana, bu sıstem ıçerısınde ve bılımın evrensel olduğu gerçeğı gozardı edılmeden de yapılabılecek şeyler olduğu kanısındayım Ama bunun ıçın araştırmacının seçmesı gereklı yol, zahmetlı ıkıncı yol olmalı, hayalı veya gelışmış ulke problemlerıyle uğraşmak yerıne, ulke gerçeklerınden kaynaklanan sorunlarla ılgılenmek yeğ tutulmalıdır * Doç. Dr. Dokuz Eylul Universıtesı, Mühendislik Fakültesı Çözüm nerede? Çunku bulunduğu konum ve o aşamadakı ısteklerı, geleceğe donuk planları, bu tur bır kaygı bılıncının oluşmasına uygun değıldır Kendısını yonlendırecek bır kurum veya kuruluş da olmamıştır Çevresınde danıştığı kışıierden aldığı veya oradan buradan bulduğu adreslere başvurmuş ve kabul belgesı aldığı belkı de ılk yere gelmıştır Malzemeyı ve parayı bulan oğretım uyesı artık koordınator pozısyonundadır Proıe ıçerısınde çalışanlarını (öğrencı ve araştırıcıları) yönlendırır ve uretkenlık bekler Bunu yaparken aşırı bır eğıtım yukunun altına gırmez Haftada beş altı saat derse gırmek onun ıçın ust sınırdır Arâştırmacı da eğer ek bır eğıtım asıstanlıgı statusune sahıp değılse yoğun olarak konusuyla ılgılenır Her bır donem 3040 sınavda gozetmenlık yapmak, eğıtım ve sınav programlarını hazırlamak, ödev ve sı nav kağıtlarını okumak, uygulamalara katılmak ıçın bır zorunluluğu yoktur Eğıtım Bunun ıçın onunde ıkı yol vardır Gelışmış ulkelerın guncel sorunlarıyla ılgılenmelıdır Ltteraturu ızleyerek kendıne uygun bır konu yakalamaya çalışır Bu konunun ulke sorunlarıyla dırekt ılgısının bulunması bu aşamada onemlı değıldır Belkı ılerıde kendı veya bır başkası ılgı kurabılır? Eğıtımını yurtdışında tamamlamış ıse, orada ılgılendığı konunun devamı nıtelığınde bır sorunla uğraşması daha uygundur, çunku altyapısı vardır Ikıncı yol bıraz daha zahmetlıdır Sanayının sorunları ıle ılgılenmek, onlarla temas kurmak, proıeler, uretmek, sanayı veya dığer kuruluşlardan destek sağlamaya çalışmak ve çalışmanın yapılabıleceğıne onları ıkna etmek gerekmektedır Butun bu badıreler atlatılsa bıle tşın zor tarafı yenı başlamaktadır Projede çalışacak kışılerın seçımı konusunda gelışmış ulke oğretım uyesının olanakları ne yazık kı bızım oğretım uyemızde yoktur Hem çalışıp hem okumaya uğraşan lısansustu oğrencıden pek yarar gelmez Araştırma gorevlılerı ıse, genelde unvanları ıle pek uyuşmayan ışlerı yap