Katalog

AMATÖR BİLİM TV BELGESEL Bip deniz kabuğu öyküsü Deniz kabuğu koleksiyortcusu, amatör bilimcrHakan Gürüney, çok nadir sandığı bir deniz kabuğu üzerindeki çalışmalarını ve bilimsel yöntemde yanılgılarını anlatıyor. I u yazının konusu, en buyuk "hobim" [olan Deniz Kabuğu Kolekslyonu'na 'ekledığım yenı bır turu bulduğum zamankı dızgınleyemedıığım duygularım ve sonuçlarına yonelıktır Aynı zamanda amatorce doğa bılımlerı ıle ılgılenecek genç arkadaşlarımı da konuya heveslendırmektır Ayrıca onlara yapılacak çalışmalarında evrensellık boyutunu gozden yıtırmemelerını, bunu gerçekleştırmeye çalışırken de bilimsel yontem ızlemelerını belırtmektır " Bilimsel yöntem bellı bır sıraya göre dızılmış adımlardan ıbarettır dıyen Hoodbhoy, "sorunu tanımlayıp, sorunla ılgılı tum lıteraturu saptayıp ıncelemek ve verılerı, mevcut kavrayış duzeyımıze gore duzenleyıp analız etmek, sorun gerçekse yenı önemli ıpuçları sağlayabılecek bır gozlemler ya da deneyle çerçevesı duzenlemek olduğunu belırtıp gerçeğı bulmanın kaçınılmaz yontemı deney ve gozleme başvurudur, kuramın sonuçtakı yararlılığı da, kaç tane bılınen olguyu açıkladığı ve ne kadar yenı şey soyleyebıleceğınde yatmaktadır' diyor (1) Hoodbhoy'un bu onerısı bana lyı bır yon verdı Bır sure once kendı konum ıle ılgılı araştırmalarımı, tam olarak sonuçlandırmadan ıkı yerde yayımlamak acelecılığınde bulunmuştum Şımdı ıse yaptığım onemlı hatayı gorerek bu yazıyı yazma gere*1 duyuyorum Bırıncı yazıda bana yoneltılen soru şuy' Bulduğum en değerlı kabuk bılınen 6 orneğı olan, beşı sularımızda çıkmış altıncısı da tarafımdan bulunan Trlvla Spongicola Monterosalo, 1923 ısımlı kabuktur "(2) Koleksıyonculuğun her turune hıtap eden ıkıncı yazıda ıse şu bölumu aktarıyorum "Yetmış yaşını aşmış kabuk koleksiyoncusu dostum, o anda elımde tuttuğum deniz kabuğundan bugune kadar bılınen beş ornek toplanabıldığını soyluyordu Buna ben de sahıp olmalı arayıp bulmahydım Kuzey Ege'nın lacıvert ve soğumaya yuz tutmuş sularında, her gun sekız saatten fazla denızde kalarak araştırmalarımı surdurdum Son gun, guneş ışınlarının kaybolmaya, umutlarımın da sonmeye başladığı anlarda, yuzlerce kez eledığım kumların içiden elekte kalan bırkaç kabukludan bırının pradığım kabuk olduğunu gördum Koleksıyonumun en değerlı parçasını bulmuştum Sonraları aynı bolgeye ıkı kez daha gittım Ne olusune, ne dırısıne ne de kırık parçasına rastladım Belkı de son ornektı bulduğum' (3) Bilimsel bır koleksıyoncu olarak yapmam gereken burada bıtıyor muydu"? Hayır Benı bunca heyecana boğan kabuğumdan başka ornekler de bulabılmelıydım Wllma George'un Darwın uzerıne yazdığı ıncelemesınde ' herkes bır goruş sahıbı olabılır, ancak bilimsel olabılmek ıçın bılım adamının bu goruşunu savunabılmesı gedu En degerll kabuklarınız hangllerldlr? rekır Bılım adamının bırkaç seçeneğı vardır Bunlardan ılkı ve en aşıkar olanı verı toplamaktır Darwın'ın çalışması deneylerı ve yoğun okumalarından derledığı goz kamaştırıcı bır verıler demetıydı dıyor (4) Araştırmalarımı bu kez bu konudakı lıterature yonelttım Bu famılyaya aıt dunyada bulunmuş tum kabukların ıncelendığı kıtap ta benım bulduğum kabuğun ısmı geçmedığı gıbı yurtdışından getırttığım çeşıtlı dıllerde yazılmış onlarca kıtapta da bu kabuğa aıt doyurucu bılgı ve resım yoktu llk orneğı Italya da teşhıs edılen bu kabuğun Holotype ve ya Paratype'nın olup olmadığı veya nerede olduğunu belırten tek bır satır da yoktu Şımdı de tamamı uç farklı yayında bulabıldığım tum bılgılerı okuyalım ' Dığer Akdenız çeşıtlerıne benzerlık gosteren, yarı şeffat, şarap rengı kabuklardır Zeutına'dan (Kuzey Afrıka) gelen ornekler kendıne mahsus belırgın sırt ozellıklerıgosterırler ve bu ozellıklerıyle kendıne yakın dığer turden ayrılırlar '(5) "Akdenız de yaşayan az sayıdakı Trıvıa turlerınden T Spongicola Monterosato, 1923 en az bılınenı dolayısıyla uzerınde en azçalışılanıdır "(6) "Şuphelı tur Kuzey Afrıka'nın sığ, kumluk sahılınden bulunmuştur "(7) Avrupadakı dığer koleksıyonculardan gelen lıste ve mektupiarda da bu konuda hıçbır bılgı yoktu Ben de altıncı orneğını bulduğumu yayımlamıştım ama konu fazla ılgımı çektığı halde, bu kabukla ılgılı beklentılerımı karşılayacak bılgıye ulaşamamıştım Toplam altı orneğın, bır tanesı Kuzey Afrıka dan, gerıye kalanları da yurdumuz Kuzey Ege sahıllerınden toplanmıştı Ege kıyılarımızındakı dalışlarımda başka hıçbır noktada ya da Yunanlı kabuk koleksiyoncusu Tenekıdes'ın, Ege'nın ada veya ana kara sahıllerınde yaptığı araştırmalarda bu kabuğun bulunduğuna aıt bır bılgı ılgılı kıtabında geçmıyordu (8) Bır çok defa tur tayını ıçın kabuk göturduğum, bu konuda ılk temel bılgılerı aldığım, (blr konuşmamızda rahmetlı llham Artuz'un bu kışı hakkında, "Beş Avrupalı'ya bedeldır" dedığı) Sayın Proi Dr. Muzaffer (1) Hoodbhoy Pervez Islamve Bılım Cepkitapları 1992 »28 (2) Guruney M H Koleksıyonculuk uzerıne blr 6nerı Cumhurıyet Dergı 360 2 1993 (3) George VVılma Darvvln Ala 1986 8 167 (5) Nlcolay K Angıoy M An Eluslve Specles La Conchıglıa 259 4 1991 (6) Senepassl F Atlante Malacolgıco Molluschı Marını Vıventı Nel Medıterraneo Vol II Roma 1971 (7) Sabellı B Savellı R Bedullı 0 Annotated Check hst ol Medıterranean Marıne Mollusk Vol 1 3 Bologna 199092 Lıbrerıa Nat Bolognese 383 (8) Tenekıdes Nıkos Greek Sea Shells Atına 1989 (9) Darvvın Charles Turlerın Kokenı 1859 s 451 (10) Kuhn fhomas S Bilimsel Devrımlorın Yaptsı Alanyay 1982 s 18 Demlr'ın ısrarla bana, doğada nadır dıye bır şey olamayacağını canlının soyun devam ettırebılmesı ıçın yeter sayıda dışı ve erkek bıreyının olması gerektığını, benım nadır dedığım kabukların tam yaşadıkları yerı bulamadığımı veya çok derınde yaşadıklarını soylerdı Darwın ın "Aynı turun butun bıreylerı ve aynı cınsın ya da hatta daha buyuk bır gru bun butun turlerı ortak atalardan turemıştır bundan oturu onlar dunyanın ne kadar uzak ve ayrıklanmış kesımlerınde bulunur larsa bulunsalar ardışık kuşakların geçışı sırasında her yere herhangı bir noktadan yayılmış olmak gerekır "(9) dıye yazması dığer Akdenız turlerı ıle yaptığım kıyaslamada hıçbır ortak nokta bulmam ma sebep oldu Bu yılın nısan ayı ortalarına kadar ancak bu bılgı duzeyıne ulaşmıştım ve bana gore pek bır değerı olmayan doğrulanmamış bır varsayımım vardı Bu arada konumla ılgılı dernek kurma çalışmalarına başladım Oerneğı kurucu uye olacak, Boğazıçı Unıversıtesı Sualtı Topluluğu uyesı, yenı bır arkadaşla tanışmaya unıvesıteye gittım Elınde benım yazımın olduğu Cumhurıyet Bılım Teknık ekı vardı ve konu fazla dağılmadan T Spoıngıcola'ya geldı Dalış yaptıkları yerde henuz gerçek tanımlamasını bılmedığı bu kabuktan ısterse yuzlerce ornek toplayabıleceğını soyledı Artık benım ıçını olay buyuk oranda çozulmuştu Temmuz ayında dernek uyesı arkadaşlarla beraberce yaptığımız yolculukta da bu sayfada resnıını gorduğunuz on beşe yakın orneğı toplama şansına sahıp oldum Bu kabuğa aıt bulunan tum ornekler kıyıya vumuş olu, boş kabuklardan ıbarettır llerkı tarıhlerde canlı orneklerını de bulunabıleceğını umuyorum Leblebı ırılığınde bır tek kabuğun, gerçek olarak turunun ne olduğu nerede bulunabıleceğı, ne ıle beslendığı nıçın yıllarca bulunamadığı ve daha bır dolu soru karşıma çıkmıştı ve kendı kendıme bunları cevaplamam gerekıyordu Benım bu heyecanıma ve ardından gelen yanılgıma nasıl bır çozumle yaklaştığım, koleksıyoncu arkadaşların hepsıne bı uyarı nıtelığınde yararlı olabılır umuduyla aktardım Sonsoz olarak bilimsel gelışme modelının temel sorunları çerçevesınde Kuhn'dan bır alıntı ıle yazıma son verıyorum ' Bızım kavramsal sıstemımızde yerı olmayan bır yenılık hekkında sorulara yanıt vermeye başladığımız anda kavramsal sıstemımızı değıştırmışız demektır Böylelıkle bır gelenek ıçınde karşıt goruşlerı tartışarak ılerlemek oianaksızdır Karşıt goruşle bırlıkte farklı bır sısteme ve geleneğe geçış yapmak mumkundur ve bu geçış kurallara değıl, ınanç değıştırmeye bağlıdır "(10) TV1:6.15Keşlf Gezllerl (BelgeselDoga) TV212.40MlrrorOfTime TV 215.40 Tıp Dünyası TV 217.05 Belgesel "ArkeoloJİ" Masata Mazada nın Sırrı TV 2 21.05 Türklerle Bln Yıl Bu bolumde 20 yuzyılla bırlıkte yenılenen farklı bır gerçeklık kazanan Turk ımgelerı yeralıyor TV 3 Belgesel "Batı Uygarlığı" 19 yuzyıl sonlarında teknlojıde ılerlemelerın genış halk kıtlelerı uzerıne etkılerı, boş zamanların artmasıyla tatıl anlayışının gelışmesı konu edılıyor TGRT 07.10 Hayvanlar Oünyası 10cak Cumartesi 2 Ocak Pazar TV 216.15 Belgesel "BHkller ve Insanlar" llaçların oykusunun anlatıldığı bu dızıde kalp yetmezlığı ılaçlannın elde edıldığı bıtkılertanıtılıyor TV 217.05 Belgesel "Ipek Yolu" TV 2 20.35 Cumhuriyete Kanat Gerenler Salım Rıza Kırkpınar ve Prof Dr Cahitarf ve Alı Numan Kıraç yer alıyor TV 3 23.25 Belgesel "Arıların Sesl" 3 Ocak Pazartesi TV 1 03.35 Belgesel "Mekanik Evren" TV 3 23.25 Belgesel "Horizon" 4 0cakSalı TV 1 03.40 Belgesel "Insruders II" TV 3 23.20 Belgesel "Yarının dünyası" Teknlojı dunyasındakı yenı gelışmeler ve yenı buluşlar anlatılıyor TRTINT 13.10 Belgesel "Suyla Gelen Kültür" TV118.40 Yerli belgesel Turizm" TV 1 03.00 Belgesel "Mekanik Evren" Serbest duşme yasası ve yerçekımı ıvmesı konu edılıyor TRT INT 13.10 Belgesel " Batı Anadolu Mlmarlslnde Reslmll Bezemeler" TV3 23.55Belgesel "2000eDoğru" TV219.45Çevre TV 3 23.25 Belgesel "Büyük Uçuslar" B52 Stratofoortress 5 Ocak Çarşamba 0 Ocak Perşembe TV417.30EğltlmPaketl TRT INT 13.10 Belgesel "Bogazlçl ve Yalıları" TV 1 05.00 Belgesel "Mekanik Evren" Turevın anlamı ve uygulamaları, fızık ve matematığın bırleştığı noktalar konu edılıyor TRT INT 13,10 Belgesel "Kızılırmak Sonsuzluğa Doğru" TRT INT 21.25 Belgesel "Türklerle 1000YIİ" 35411 7 Ocak Cuma