Katalog

KONGRELERDEN BİLİM NOTLARI Çocuklann sağlık sorunları tartışıldı 21. Ortadoğu ve Akdeniz Pediatri Dernekleri Birliği Kongresi'nin ardından... Dç. Dr. Serpil Uğur 21 Ortadoğu ve Akdeniz Pediatri Dernekleri Bırlığı (UMEMPS) Kongresı 2427 Ekım 1993 tarıhlerı arasında Izmır de yapıldı (') Pedıatrının (Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bılımı) hemen tum dallarına yer verılmekle bırlıkte kongrenın ana konularını koruyucu ve sosyal pediatri metabolızma hastalıkları, neonatolo|ı (yenıdoğan sağlığı ve hastalıkları) ve endokrınolojı (hormon slstemı hastalıkları) oluşturdu Kongrede yer alan panellerde sunulan ve tartışılan konuların başlıcaları şunlardı Adolesanın (ergenlık çağı) obesıte (şışmanlık) gebelık. psıkoloıık sorunları böbrek karacığer ve kemık ılığı naklı, epılepsi (sara hastalığı) dışında tekrarlayan bozukluklar (en sık katılma nobetlerı olmak uzere gece korkuları, haz reaksıyonları mıgren, baş donmesı bayılma mlgren eşdeğerı olabılen tekrarlayan kusmalar) yenıdoğan sağlığı, çocuk ıstısmarı (fızıksel, duygusal ve cınsel), pedıatrıde acıl durumlar (acıl bırımlerın organızasyonu toksıkoloıı, cerrahı acıller) Adolesan çağındakı bıreyler eğıtıme sosyal duruma ve başarıya sağlıktan daha çok onem vermektedır Kendıne guven eksık olduğunda ıse rısklı davranış oranı artmaktadır Bu çağda sağlık eğıtımının venlmesı bıraz guçtur Ancak gencın ıç dunyasına gırmekle açıklama ve onerıler etkın kılınabılır Gencın sağlığında psıkososyal sorunlar, somatık (vucut yapısı ıle ılgılı) sorunlar toplum ıçınde yaşanılan sorunlar ve gençlık çağına ozgu sorunlar bırlıkte ele alınmalıdır Okullarda çalışan hekımlerın gencın saglıgı ıle ılışkılı pedıatrıstlerle (çocuk sağlığı ve hastdlıkları uzmanı) ışbırlığı ıçınde olmaları aılelerın de eğıtıme katkıda bulunmaları gerekır Ulkemızde adolesan sağlığı konusunda çalışan pedıatrıst sayısı pek azdır ~ " Ortaoğrenım çağındakı gençler arasında sıgara kullanımı gıderek artmaktadır Ancak daha çok buyuk şehır merkezlerınde sorun olabılecek ılaç kullanımının ne duzeyde olduğu bılınmemektedır bunun ıçın araştırmalara gereksınımvardır Gelışmekte olan ulkelerde yenıdoğan olum nedenlerının başında prematurelık (erken doğum), tetanos, doğum travması enfeksıyonlar, ıshal ve doğumsal anomalılerın geldığı bilınmektedır Bu olumlerı azaltmada onerılen gırışımler doğum oncesı tarama doğum oncesı bakım, geleneksel doğumlarda yer alan ebelerın eğıtımı, tetanos aşısı ıle gebelerın aşılanması, toplumun eğıtımı anne sutunun erken verılmesı, erken tedavı ve gerektığınde hastaneye erken sevk ışlemlerının sağlanması maddelerını ıçermektedır Yenıdoğan hastalıklarını ve olumlerını azaltmada çocuk hekımlerıne duşen başlıca gorevler temız, travmasız bır doğumu doğumdan sonra bebeğın ısı kontrolunu kendılığınden solunumunu ve doğumdan hemen sonra anne sutu ıle beslenmeye başlatıl masını sağlamaktadır Yenıdoğanda doğum asfıksısının (oksi|enlenmenın yetersız oluşu) prevalansı (yaygınlığı) bınde 450 olup hıpoksıkıskemık (oksıjen ve kan akımında azalmaya bağlı) bllınç değışıklığınde ölum ya da noroloıık sekel oranı ağır vakalarda % 78 e çıkmaktadır Gunumuzde MR spektroskopısı yontemı ıle beyınde enerp duzeyını olçen çalışmalar yapılmaktadır Bu hastalıkta tedavıde kullanılabılecek kalsıyum kanal blokerlerı ıle deneysel çalışmalar surmektedır Turkıye de çocuk ıstısmarı son on yıldır gundemde olan bır konudur Istısmar (gerekenı yapmamak ya da zarar veren bır şey yapmak) fızıksel duygusal cınsel olabılmekteoNr Ulkemızde sorunun boyutlarını ortaya koyan araştırmalar ve verıler yeterlı değıldır ıstısmarı onleme tedavı ve rehabılıte edecek organızasyonlar ışler değıldır Hekım, yoğon ış yuku ıçınde ıstısmarıhmal tanısını koysa da hızmet zıncırının ışlerlığının sağlanabıleceğı konusunda guvensızdır Çocuk ıstlsmarında annebabanın eğıtım duzeyı, genç yaşta olmaları premature doğum özurlu çocuk hıperaktıf çocuk, çocuk sayısı, alkclızm, psıkoloıık rıskler savaşlar ışsızlık, fahışelık, şıddet eylemı, buyuk kentte yaşama etken olabılmektedır Bu rısklerın bır kısmı her ekonomık ve kulturel ortamda mevcut olabılır Ekonomık fakırlık ve ışsızlık ıse ıstısmarın başlıca nedenıdır Buyuk kentlerde ıstısmara uğrayan çocuk sayısı artmaktadır Sorun tanımlanmalı çocuğun aıle çevresı ıle ılgılı ve toplumsal programlar hazırlanıp uygulamaya geçırılmelıdır Çocuk eğıtım ıletışım sevgı, ılgı ve ozenle yetıştırılmelıdır Fızıksel orseleme, dayak sadece şıddete saygı ve korkuyu oğretır çocuğun ozbenlığının gelışme fırsatını elınden alır, özsaygısını yaralar, doğru ıletışımı koparır 1992 yıhrda 500 000 çocuk savaşta olmuştur (UNICEF) Oysa 15 yaşın altındakı çocuklar savaşa katılmamalıdırlar ve savaş sırasında ozel bakım gerektırırler Hıçbır çocuk somuru, ezıyet gormemelı hakları kısıtlanmamalıdır Ulkemızde acıl servıslerın organızasyonu çok yetersızdır Acıl hastanın bırımlere ulaşımı kolay olmalı bakım oncelıklerı belırlenmehdır (trıage) Çocuklann sağlık bakımında gorev alan tum bıreylerın temel yaşam desteğı, acıl bakım veren tum sağlık çalışanlarının ılerı yaşam desteğı ıle acıl durumların tanısı ve tedavısı konusunda eğıtılmelerı gerekmektedır Yaşam kurtaran ılk yardıma yonelık bu eğıtım programlannın ıvedılıkle organıze edılerek uygulanması belırlı aralıklarla yınelenmesı acıl hızmetlerın organızasyonunun yenıden gözden geçırılerek lyıleştırılmesı daha lyı bır acıl bakım verebılmek ıçın zorunludur (*) Kongre Uluslararası Pediatri Dernekleri Bırlığı (IPA) ve UMEMPS ıle ışbırlığı ıçınde Dokuz Eylul Unıversıtesı Tıp Fakuitesı Pediatri Anabılım Dalı ve Turkıye Mıllı Pedıalrı Derneğı tarafından duzenlendı Lokal organızasyon komıtesının başkanı UMEMPS Başkanı Rektör Prof Dr Namık Çevık, Bılımsel kKomıtenın Başkanı Prol Dr Necla Çevık ıdı Toplantıya gonderılen 500 un uzerınde bılımsel çalışma poster bıçımınde sergılendı yaklaşık yarısı oturumlarda tartışılabıldı 11 Boş kağıt vern Üniversite ilanına bir başvuru ve sonucu Üner Tan eçen yazımda KTU (Trabzon) Tıp Fakultesı'ne atanmam ıçın başvurduğumu, altı ay yanıt alamadığımı, sorduğum zaman ıse, Fızyolojıde bır yardımcı doçent ve bır oğretım gorevlısı bulunduğu ıçın ders verecek elemana ıhtıyaçları olmadığı gıbı saçma bır yatı ıle reddedıldığımı belırtmıştım Bana Tıp Dekanı tarafından yazılan bu yazıda soylendığı gıbı oğretım gorevlısı de yokmuş meğer, sadece bır yardımcı doçent varmış, koskoca Fızyolojı Anabılım Oalı'nda Bu Anabılım Dalı kı sadece Tıp Fakultesının tum fızyolojı ders ve pratıklenm değıl daha bırkaç yuksek okulunda fızyolojı ders ve pratıklenm de yurutmekle yukumlu Gene hıç bılıme değınen yok, eşyanın tabıatı ıcabı Benım atanma ıstemım beklerken, Trabzon Tıp Oekanı bır ılan vermış Fızyolojıye bır yardımcı doçent gereksınımı varmış Benım asıstanım muracaat ettı Yabancı dıl sınavına gıttı Meğer Dekan Bey'ın Konya dan almak ıstedığı ınsan varmış Bızım asıstana bunu açık açık soylemış, muracaatının gereksız olduğunu ıfade buyurmuş Bızım asıstan arkadaşta bu bır yarıştır dıyerek, lısan sınavına gırdı Orada da bazıları gelerek, boş kâğıt vermesını, nasıl olsa alınmayacağını soylemışler O da boş kâğıt vermek zorunda kalarak Erzurum a gerı geldı Işte bız boyle durumların onlenmesı bılımsellığın on plana geçmesı ıçın unıversıteler yasasının değıştırılmesını ıstedık Profesor arkadaşlarımız Başbakan Yardımcısı oldu ve hatta Başbakan oldu Yıllardan ben unıversıtelerımız ozerk olamadı ama Bundan oncekı yazımda DOĞA Tıp Dergısındekı bır ınceleme yazısını eleştırmıştım Bu dergının Edıtoru Sayın Prof Dr Şınası özsoylu'dan bu yazımı yanıtlayan bır faks aldım Dergının ' Advısory Board"unda olmam nedenı ıle gorduğum hataları teşhır etmeden once edıtoru uyarmam daha doğru olur dıyor Neden hep toplumdan kaçıyoruz Neden hep beraber tartışmaktan hoşlanmıyoruz7 Belkı o tur yazılan hazırlayacak olan daha heveslı ve daha yeteneklı bırı ıle karşılaşırız Demokratık tutum ve davranışları teşhırcılık gıbı bır yakıştırma ıle suçlamamalıyız Ikıncı onemlı nokta benım "advısory board"ta olmamdır Ben bu gorevden affımı rahatlıkla ısteyebılırım Danışman olarak benı en çok ılgılendıren bır makalede danışılmadım bıle Bu makale araştırma konum olan serebral lateralızasyon ıle ılgılı ıdı, fakat hıç ılgısı olmayan bırıne ınceletıldı ve yayımlandı Bu makaleyı okuduğum zaman tamamen bılımsel saçmalıklarla dolu olduğunu gordum Dergılerımızı uluslararası bılımsel ındekslere geçırmek ıstıyoruz Hatalarımızı duzeltelım, demokrat ola lım, eleştırılere teşekkuru oğrenelım, bılımsel olalım Sonra ısteyebılırız uluslararası arenada söz sahıbı olmayı G Ilk mekanik bilgisayar özenine 1871 yılları arasında gelıştırıldı) basılı matematlksel tablolardakı yanlışlıklara duyduğu ofkeden kaynaklanıyordu Bılımadamları bankacılar sıgortacılar denızcıler muhendıs lerce kullanılan hesap tablolarının uretılmesı sıkıcı hesaplamadan yazıma ve dızıme uzanan sureç çeşıtlı kademelerde hata yapmaya elverışlıydı Tablo uzmanı olan Babbage yanlızca kusursuzca hesap yapacak bır makıne değıl aynı zamanda hesaplama sonuçlarını otomatık olarak kağıt şerıtlere veya yumuşdk metal tabakalara basarak yazım ve dızgı hatalarıBabbage'ın Fark makinelert, bazı matematlksel ıladelerln değerlu nı kokten çozumleyecek bır makırln' bulmak ıçin tonlu larklar metodunu kullandıklan ıçln böyle ad ne tasarladı Ilk olarak 1822 de sonlu tarklar yontemı olarak ad landırılmıştır Ilk fark ardifik küp çlttlennln birbirlerinden çıkarblmasıyla bulunur Aynı ışlem ilk ve iklncı çıflenne de uygulanır, ü landırılan matematlksel ılkeye daçüncü larkın sabft ve altıya efit olduğu görülür Bu yolla gerektlğt yanan Fark makınesı modelını kadar çok terim, tekrarlanan kopyalama yöntemlyle üretllebillr ve oluşturdu On yıl suren pro|e aşamasında baş muhendısı Joseph Iflem tonsuza kadar sürebillr 35410 Hesap muhendıslerınden Chartea Babbage ın çağının hesaplamalannı bır mekanik bılgısayarla gerçekleştırme proıesı (proıeyı 1834 Clement ıle çalıştı Yaklaşık 25000 parça gerek tıren 240 cm yukseklığınde 210 cm uzunluğunda ve 900 cm derınlığınde olan makıne onluk sıstemı kullanıyordu Ancak proje olağanustu pahalıydı 1934 te odenen son laturaya göre toplarn masraf 17470 sterlın ıdı Sonuçta Clement makınenın 2000 kısmından oluşan kuçuk bır parçasını monte ettı Bu makı ne gunumuze değın çalışan ılk kusursuz otoma tıkhesaplayıcıdır Fark makınesı tamamlanamadan Ingılız hukumetı projeden çekıldı Makınenın tamamlana maması Babbage ı Analıtık Makıne adını vereceğı modern elektronık bılgısayarlara şaşırtıcı derecede benzer ozellıklere sahıp genel amaçlı programlanabılır bır hesaplama rıakınesı ta sarlamaya yonelttı 18341871 yılları arasında gelıştırdığı bır dızı tasarım gunumuze bu makı neden kalan başlıca ızlerdır Londra Bılım Muzesı Muduru Dorn Svvade Ikı Numarah Fark Makınesı nı monte ederek Babbage ın ıkıyuzyıhncı yıldonumu lan 1991 de tam olçeklı bır Babbage hesap makınesının ç«ilışmasınısağlamıştır Babbage ın mekanik bılgısayarının oykusu Bılım/Scıentıtıc Amerıcan dergısının Ocak 1994 sayısında yayımlanacaktır