Katalog

EĞİTİM Herkese üniversite mümkün mii? Hükümetin vaatleri ve Türkiye'nin gerçekleri Kemal Güriiz* • nsanlık, nıspeten kısa bır sureden beI r ı , kımıne gore "Bılgı Toplumu", kımıI ne gore de "Sanayı Sonrası Toplum" tabır edılen bır aşamaya geçış surecını yaşamaktadır Bu surecın en belırgın nıtelıklerınden bırı, bılgı ve bılgılı ınsan gucunun başlıca uretım (aktorlerınden bırı halıne gelmesıdır Dolayısı ıle, bır ulkenın eğıtım sıstemı, gunumuzde her zamankınden daha fazla onem kazanmıştır Tum eğıtım kademelerı ıçınde yuksekoğretımın ozel bır yerı vardır Zıra, yuksekoğretım kurumları hem ust duzey bılgılı ınsangucunun, hem de bılgının başlıca kaynağıdır Ulkemızde, ılkokuldan ıtıbaren bır ust eğıtım kademesıne oğrencı akış şeması Şekıl 1 de gosterılmıştır(i)* Bu şekılde gorulduğu gıbı, 19761977 donemınde ılkokula kaydolan oğrencılerın ancak % 8 ı, 19901991 eğıtımoğretım yılında bır yuksekoğretım kurumundan mezun olabılmektedır Ayrıca, en buyuk kayıpların, % 48,8 ıle ılkokuldan ortaokula ve % 36,5 ıle lıseden yuksekoğretıme geçış aşamasında meydana geldığı gorulmektedır Bunun sonucunda, ulkemız ıncelenen ulkelerarasında 25 yaş ustu nufusunun ortalama 3,5 ÖĞRENCİ AKIS SEMASI 19901991 YOkseköflrellmden tneıun | 80 350 | yıllık oğrenım suresı ıle, sondan uçuncu, yuksekoğretımdekı, açıkoğretım dahıl, % 15, açıkoğretım harıç, % 10cıvarındakı okullaşma oranı ıle, sondan yedıncı durumdadır (3,4,5) Ulkemızın, bu tur bır eğıtım yapısı ıle 21 yuzyılda saygın ulkeler arasında yer bulamayacağı kesındır Ancak, eğıtım, bılım ve teknolojı alanlarındakı projelerı, ulkenın genel ekonomık polıtıkasının aslı unsurları olarak bır butunluk ıçınde ele alıp, kapsamlı ve cıddı hazırlıklardan sonra uygulamaya koymak yerıne, kulağa hoş gelen, fakat hıçbır cıddı hazırlığa dayanmayan, populıst uygulamalar maalesef ulkemızde ağırlık kazanmaya başlamıştır Bunun ılk orneğı, geçtığımız şubat ayı ıçınde başlatılan, paralı gece oğretımı dır Ikıncı basamak sınavı olarak bılınen Öğrencı Seçme Sınavı'nda (ÖSS) başarılı olamayan 50 572 aday bu orgun oğretime başvurmuş ve bunlardan 7144'u onlisans, 10139'u lısans programlarına yerleştırılmıştır Bu meyanda, 391 kontenıan boş kalmıştır Başvuranların, 1992 yılında yuksekoğretıme gırmek uzere Öğrencı Seçme ve Yerleşetırme Merkezı'ne (ÖSYM) yapılan toplam başvuruya oranı, % 5,2, yerleştırılenlerın aynı yıl orgun oğretıme yerleştırılenlere oranı ıse % 13,5'tur Gece oğretımı Batı ulkelerınde de çalışanların lısansustu oğrenımı ve yetışkınlerın sureklı eğitımı (contınuıng educatıon) ıçın uygulanmaktadır Yanı, bu tur oğretımın Batı'dakı amaç ve nıtelığı, ulkemızdekı uygulamadan tatnamen farklıdır Gece oğretımı çağ nufusunun yuksekoğrenım gormesı ıçın başvurulan bır yontem değıldır Belırlı amaçlara yonelık olarak gelıştırılen yontemlerın bunlardan değışık amaçlar ıçın kullanılmasının yuksekoğretım kurumlarımızda yaratacağı tahrıbat gozonune alınarak, Yuksekoğretım Genel Kurulu ndu bu konuda alınan karara taratımdan muhalıf şerhı konmuştur Nıtekım, ODTU ve Boğazıçı Unıversıtesı de bu uygulamaya katılmamıştır Paralı gece öğretımının tek olumlu yanı daha | once paralı oğretıme kategorık olarak karşı çıkan ve bunu hukumet prog ramlarına da koyan bugunku koalısyon ortaklarının, bunun gereklılığını nıhayet kabul etmış olmalarıdır Ikıncı ve yuksekoğretım sıstemımızı çok daha derınden sarsma tehlıkesını taşıyan ornek, Başbakan Sayın Çlller'ın 12 8 1993 tarıhınde yapmış olduğu açıklamadır Sayın Başbakan, "Eğitim Selerberllği" olarak nıteledığı bu açıklamasında aynen şunları soylemiştir "Bu yıl ıtıbarı ıle hıçbır oğrencı açıkta kalmayacaktır 'Gençlerımız Açıkoğretım Fakultesı dıploması değıl, oğrenım gorduklen dalın bağlı olduğu fakultenın dıplomasını a/acaktır' ' Bu uygulamayı her yıl tekrarlamayı duşunuyoruz ' ' Bızım hazır pro/elerımız vardı Bır pro/eyı yapıldıktan sonra açıklıyoruz." II Herkese Üniversite Vaadinin Ardındaki Gerçekler /\jf 19871988 YuksekOOretlme yenl kayıl V5 8 . 4 ) | . 148617 Llaeden meıun I9B4 19H* Llseye ycnl knyıl 19861987 j 233 879 | /^oV* 7 ' 5 0 0 I önce Başbakan'ın, soz konusu projenın hazırlıkları hakkında soyledıklerını ele alalım Anadolu Unıversıtesı Rektoru Sayın Büyukerşen, Cumhurıyet Gazetesı'nın 13 8 1993 ve 16 8 1993 tarıhlı nushalarında yayımlanan "Bize güvonln", "Açtköğretlm içi boş eğitim değll" başlıklı açıklamalarında, projenın 1992 yılında, o zamanın Başbakanı Sayın Süleyman Demlrel'e onerlldığını ıma etmektedır Sayın Demırel ın başkanlığında yapılan toplantılara sunulan raporlar, 22 41992 tarıhınde, Başbakanlık tarafından "Çağdaş Eğttim Çağdaş Üniverstte" başlıklı bır kıtap halınde yayımlanmıştır Sayın Buyukerşen'ın gerek bu kıtabın 4080 sayfalarında yer alan "Çağdaş Eğttim Anlayışı Açısından Turk Eğttim Sektörünün Sorunları ve Çözum önerilerine llfşkin Tarbşma" başlıklı raporunda gerekse yukarıda sozu edılen beyanlarında, eğıtım teknolojılerının kullanılmasının gereklılığı dışında hıçbır somut onerı yoktur Eğitim, bilim ve alanındaki uygulamalan bir bütün içinde görmeyen, nicelik,nitelikdengesi gözetmeyen projelerle 21 .yy. hazırianmalıyız. gıbı, 24 uyeden oluşmakta ve bunların dokuzu tam zamanlı Yurutme Kurulu olarak gorev yapmaktadır Anılan Kanun un 6 maddesı, Genel Kurul'un, yukseoğretımin planlanması ve duzenlenmesı ıle ılgılı yetkılerının Yurutme Kurulu'na devredılemeyeceğını hukme bağlamıştır Bu hukumlere gore, yuksekoğretımde, Sayın Başbakan tarafından açıklanan "proje" gıbı, fevkalade koklu bır değışıklığe gıdılırken, konu hakkında hazırlanmış ozellıkle uygulamaya ılışkın ayrıntıları ıçeren kapsamlı bır raporun Yuksekoğretım Genel Kurulu'nda etraflıca ele alınması beklenırken, Anadolu Unıversıtesı nın yenıden oluşturulması ve Eskışehır ılınde Osman Gazı Unıversıtesı adıyla yenı bır üniversite kurulması gayesıyle hazırlanan Kanun Hukmunde Kararname tasarısı 23 7 1993 cuma gunu saat 11 43'de faksla geçılerek Yuksekoğretım Kurulu'nun goruşlerinı tespıt ederek Mılli Eğıtım Bakanlıteknoloji ğı'na sunmuştur Söz konusu 496 Sayılı Kanun Hukmunde Kararname, Resmı Gazete nın 18 8 1993 tarıhlı nushasında yayımlanarak yururluğe gırmıştır Bu arada Yuksekoğretım Genel Kurulu 19 8 1993 tarıhınde toplantıya çağrılmıştır llgınç olan husus, toplantı davetıyesının 12,8, 1993 tarlhini taşıması, yanı Sayın Başbakan'ın açıklama yaptığı gun gönderllmış olması ve gundemde konunun yer almasıdır Ancak, mesele, dığer konular başlığı altında, sozu edılen Genel Kurul toplantısında ele alınmıştır Şahsen, konuya Sayın Başbakan ın 12 8 1993 gunu televızyonda yayınlanan açıklaması ıle muttalı olduğum belırtılerek, bu hususta daha once bılgı sahıbı olan bır uyenın bulunup bulunmadığı sorusu, tarafımdan yoneltılmış ve bu soruya bır tek dahı olumlu cevap gelmemıştır "Eğttim Seferberllğl" adı altında kamuoyuna takdım edılen "proienln" hazırlanması ıle ılgılı benım blldığım gerçekler bunlardır Bunun dışında bılgısı olanları, boylesıne onemlı bır konuda, bıldıklerını, kamuoyuna açıklamaya davet edıyorum Şımdı gelelım, soz konusu Kanun Hukmunde Kararname'nın ıçerığıne Bu duzenleme ıle, Eskışehır'de Osman Gazı Unıversıtesı adıyla yenı bır üniversite kurulmasının yanında, Anadolu Unıversıtesı Açıkoğretım Fakultesı nın Iktısat ve Iş Idaresı programları, Iktısat ve Işletme adlarını taşıyan fakultelere dönuşturulmuş ve bunun yanında, aynı üniversite ıçınde, Hukuk, Edebıyat, MuhendıslıkMimarlık ve Fen Fakultelerı kurulmuştur Bu meyanda, Açıkoğretım Fakultesı'ne, Anadolu Unıversıtesı nın dığer bırımlerıne kayıtlı, dışardan eğitim (ekstern) goren oğrencılere de hızmet gorevı verıl 334 103 } / Ortaokuldan meun I \\ ^^t *f* 1 6 3 ^ | zo6 386 743 / \ Orlaokula ypnl kayıl I Jf' 487 143 | lonn.iam llkokuldtn nuzun 1 951 368 | llkokula yenl kayıt | 1.062 3S6 öte yandan, 2547 Sayılı Yuksekoğretım Kanunu nun 7 maddesının c) ve d) fıkraları Yuksekoğretım Kurulu'nun gorevlerı arasında şu hususlart da saymaktadır ' Üniversite çahşmalarının en verımlı duzeyde surdurulmesı ıçın buyumenın sınırlarını tespıt etmek " ' Yenı üniversite kurulmasına ve gerektığınde bırleştırılmesıne ılışkın önerılerını veya goruşlerını Mıllı Eğıtım Bakanlığı 'na sunmak ' Bır üniversite ıçın fakulte, enstıtu ve yuksekokul açılmasına, bırleştırılmesı veya kapatılması ıle ılgılı olarak doğrudan veya unıversıtelerınden gelecek onerılere dayalı kararlar olmak ve gereğı ıçın Mıllı Eğitim Bakanlığı'na sunmak" Yuksekoğretım Genel Kurulu, bılındıği 3378