Katalog

SAĞLIK Sedir Adası'nın mitolojik kumları Mısır'dan mı geldi? Gokova Körfezi'ndeki Sedir Adası'nda, Kleopatra Plajı'nın dünyaca iinlü kumları üzerine üç varsayım. Şükrü Ersoy*, Mchtnet Sakınç** okova Korfezı'nın doğu kısımında yeralan Sedir Adas ında Kleopatra pla|i adıyla bılınen kuçuk bır koy yer almaktadır Yerlı ve yabancı pekçok turıstin zıyaret ettığı bu plajda denıze gırılmeye musaade edılmesıne rağmen, adadan dışarı kum alınması yasaklanmıştır Turkıye nın hıçbır yerınde bulunmayan bu nıtelıklerdekı kumun bır de mitolojik oykusu vardır Efşaneye gore, I ö 3237 yılları arasında Romalı Mark Antonıus bır gezı sırasında sevgılısı Mısır kralıçesı Kleopatra nın bu yoreyı çok beğendığını gormuş ve bu adaya Mısır dan gemılerle sozkonusu kumları getırtmıştır Yıllardan berı Datça, Marmarıs ve Bozburun çevresınde jeolojık ıncelemelerde bulunduğumdan hem efsane, hem de bu tur kumtaşlarının jeolojık onemı benım ve 3 jeolojı oğrencımın ılgısını bu adaya çektı Adaya varmak ıçın once arabayla Gokova'da Marmarıs e gıderken sağa Çamlı (Gelıbolu) yoluna donduk Yaklaşık 23 km lık dar bır asfalt yolun sonunda, denız kenarına vardık Burada Sedir Adası'na gunluk tur duzenleyen teknelere bındık Adaya vardığımızda ılk ışımız Kleopatra Plajı denılen kuçuk koya varmak oldu Akvaryum gıbı denız ıle bırlıkte adeta ınsa nın ayaklarının altından kayan jeolopde oolıt dedığımız bu kumları gorunce son derece heyeranlandım Zıra genel jeolojı laboratuvarlarında bır avuç dolusu oolıt orneğıni oğrencılere dokulmesın dıye bınbır ıkaz ıle gosterırken, burada mılyarlarcasına rastlamıştık O anda, başımıza gelen bırkaç kuçuk çocuk ıle turıste bu kumların oluşumunu ve onemını anlatmak, benım ıçın buyuk bır amfıde genış bır ınsan topluluğuna konferans vermek gıbı bır şeydı Adada kalış amacımız bu kumların oluşumunu ve kokenını araştırarak efsanenın ne derece doğru olduğunu anlamaktı Bu gıbı bılımsel olaylarda verıler yapboz oyununun bırer parçaları gıbıdır Ancak hepsı bır araya geldığınde anlam kazanır Bu bakımdan hem tarıhsel hem de jeolopk verılerı bırlıkte toplamaya çalıştık Şekıl1 Sedir adasının içınde bulunduğu Şehır adalarının harüası • Akyaka G SBabekl Sedir Adası'nın tarihçesl Gokova Korfezı'nın doğusunda Şehır adaları (Saray, Orta ve Kuçuk ada) adı ıle bılınen topluluğun en buyuk adası olan Sedir (Sadraı) Adasına Kleopatra ya da Saray Adası da denılır (Şekıl 1) Adada HelenıstıkRoma çağından kalma eskı Kedraı oren yerı bulunur Tekneyle gelırsen buranın surları uzaktan bıle seçılebılıyor Henuz detaylı arkeolojık araştırılması yapılmayan ada gunumuzde zeytın agaçları ve çalılıklarla kaplıdır Adanın KB sındakı kuçuk koyda halkın Kleopatra nın yuzduğunu soyledığı çok ılgınç bır plajyer alır Antık adı ' Kedraı' olan ada Peleponnes harbı sırasında I Ö 450 yılında AttıkDelos denız bırlığıne gırmış Atınalılar'ı destekleyen Isparta komutanı Lısander adaya hucum ederek buraları zaptetmış halkını da esır alarak satmıştır Bundan sonra Perslerın egemenlığınde kalan Sedraı Iskender'ın gelışınden sonra da onun generallerı arasında el değıştırmış sonunda da Roma ya mağlup olarak Rodos un elıne geçmış Sedraı bundan sonra Roma nın Asya eyaletıne baglanmış Bızans devrınde yaşantısını surdurmus Ortaçağda ıse Rodos lu şovalyelerın barınak yerı olarak kullanılmış Adanın çevresı duzgun taslardan yapılmış bır surla çevrılmıştır Adanın ortasında Dor nızamında Apollon tapınağının bır platform uzerınde kalıntıları gorulur Bu tapınak Bızans devrınde kılıseye çevrılmıştır Adanın kuzeyınde tıyatro vardır Orkestra yerı gomulu olmakla beraber tıyatro lyı durumdadır Oos Latınce balık yumurtası anlamına gelır Oolıt denılen olusuklar sığ sıcak ve çalkantılı bır denızde bır hava kabarcığı fosıl kırıntısı ya da bır kum tanesı etrafında sarılmış CaCOj halkacıklarından oluşur (Şekıl2) Genelde şekıl ıtıbarıyle çok yuvarlak bazen elıpsoıdaldır Tane buyukluklen 2 mm yı aşmaz 2 mm yı asanlarına pızolıt 2 cm yı aşanlarına da konkresyon denılır Bazen tanelerın etrafı alglerlo sarılabılır Bunlara da onkolıt denır Adadakı oolıtler şekıl ıtıbarıyle ıkıye ayrılır Bırıncı grup 0 30 8 mm çapındakı ten rengı kuresel oolıtlerden oluşmaktadır Daha kuçuk oolıtlerden meydana gelen ıkıncı grup daha elıpsoıdal olup boyları 0 20 5 mm arasında değışır Mıkroskop araştırmalarında bu tanelerın etrafı 60100 mıkron kalınlığında aragonıt (CaCO3,) bılesımlı bıı kabuktan oluştuğu saptanmıştır Bu taneler ıle bırlıkte bentık (oramınıfer kırmızı alg gastropod ekınıd dıkenı ve bryozoa gıbı fosıllerde yer alır Burada uzerınde durulması gereken konu bu kumların Mısır dan mı getırıldıgı yoksa yerlı yerınde mı oluştuğudur Bırıncı varsayım bu kumların gerçekten Mı sırdan getırılmıs olabıleceğıdır Çunku bu tur olusukların meydana geldıgı ender ortam koşullarından bırı de Kızıldenız dolayıdır Mısır da PlıyoPleıstosen (52 my ) yaşlı oolıt barlarının varlığı eskıden berı bılınmektedır Bu çevredekı oolıtlerın boyları ve blleşıklerı Sedir Adasındakılere oldukça benzemektedır Bu tur kumlar Sedir Adası ndan başka Gokova nın dığer kıyılarında bulunmadığı gıbı Turkıye nın de hıçbır kıyısında boyle kumlara rastlanmamıştır Tum bu verıler bırıncı varsayımı destekleyıcı parametrelerdır Ikıncı varsayıma gore ise bu kumlar yerlı yerınde oluşmuş olabılır Bu varsa I .<* Buranın doğusunda evler dıkkatı çeker Adada kıtabeler bulunmuştur Bırınde adada kutlanan uç atlet bayramının kuralları anlatılmakta ve bır stadıum varlığından sozedıl mektedır Adada sovalye armaları da bol mıktarda mevcuttur Kuçuk adasında nekropolun kalıntıları bulunmak tadır Adaya gelırken tekneye bınılen yer olan Çamlı (Gelıbolu) antık anlor ımalathanesıdır En guzel seramık buluntuları ıle sutun kabartmalan Akyaka nın 20 Vm kuzeyındekı Ula Muzesı'nde gorutebılır Kleopatra plajına alt oolitik kumların jeolojik özellikleri Mısır'dan mı getlrildi? 33718